“Jazz’a hayat veren Amerikan-zenci müziği bir yanıyla köle tüccarlarının köklerinden, alışılmış ortamlarından zorla sökerek getirdikleri kölelerin geleneksel Afrika müziğinden kopmasıyla oluşuyordu. Bu koşulların kaçınılmaz mantıki uzantısında Lousiannalı veya Virjinyalı köleler farklı birtakım (sosyo-kültürel) etkenler nedeniyle yepyeni bir gelenek yaratıyorlardı. Bu yeni etken ve öğelerin tümü Anglo-sakson veya Fransız kökenliydi. Yani Jazz temel özelliklerinden bir bölümünü de bu öğelere borçluydu...”
Geçtiğimiz 1 Kasım’da (2011) yitirdiğimiz Fransız Jazz teorisyeni André Hodeir 1954’te yayınlanan “Hommes et Problèmes du Jazz/Jazz İnsanları ve Sorunları” başlıklı kitabında Jazz’ın doğuşundaki döllenmeyi, gelişmesindeki dinamizmi yukardaki sözlerle özetliyordu. Biz bu varsayımdan hareketle Jazz’ın dünyanın büyük oranda tek göç, göçmenlik kaynaklı müziği olduğunun 
altını çizip, melezleşen kültürlerin, sanat türlerinin yarının en güzellerini yaratmaya baş aday olduklarını vurgulamak istiyoruz. 18 ve 19. Yüzyıllarda doğal, kendiliğinden gelişen bu süreç 20 ve özellikle de 21. Yüzyıllarda, bu kez belirli bir bilinç ve kararlı bir iradeyle Jazz’ın yaratıcı boyutuna katkıda bulunmağa çalışıyor. Çok daha küçük ölçeklerde de olsa “Jazz Migration” bu alanda çoğaltılması, desteklenmesi gereken alçak gönüllü girişimlere mükemmel bir örnek oluşturuyor.
AFIJMA
“Jazz Migration”u anlamak için ardındaki Afijma’nın varlığını anlatmak, tanıtmak zorundayız. Açık adıyla “Association des Festivals Innovants en Jazz et Musiques Actuelles/Jazz ve Güncel Müziklerde Yenilikçi-İlerici Festivaller Derneği” olan Afijma 11’i Avrupalı, 29’u Fransız toplam 40 çağdaş Jazz ve doğaçlama müzik festivali yönetiminden oluşan bir tür federal dernek, bir tür festivaller kolektifi. Günün birinde bütün Fransız ve/veya Avrupa Jazz festivallerini temsil etmek gibi bir amaçları veya gösteri, şenlik organizörü olmak gibi bir iddiaları da yok.
Kendilerini en genelde “Sanatsal ve kültürel eylemci yurttaşlar” olarak gören insanların bir araya gelerek kurdukları örgütün en genel amacını kendileri şöyle toparlamış: “Jazz (Norah Jones) var, Jazz (Michel Portal) var... Festival var, Festival var... Şayet festivallerde salt şenlik, eğlence güdüsü sanatsal ve kültürel gereklilik ve titizliğe üstün geliyorsa egemenlik Rating’lerde demektir. Afijma Çağdaş Yaratıcı Jazz ve onun en geniş çevrelere tanıtım militanlığını seçmişlerin cephesidir.”
İlk ağızda epeyce radikal hatta sert gözüken bu tavra birazcık yakından baktığınız zaman Afijma’nın sanatta, daha da özelde Jazz müziğinin eğitim, yaratım, sunum-yorum ve paylaşım aşamalarında uyarılarda bulunmasının, birtakım ölçütlerle bazı sınırları hatırlatmasının çok açıdan yararını teslim edebilirsiniz. Evet, sanatsal yaratıcılıkla ile eğlendirici uğraşı arasında öze yönelik bir fark vardır. Ama Afijma ille de birini ötekinin üstünde görmüyor ya da aralarında taban tabana zıtlık, antagonist bir uçurum olduğunu savunmuyor. Elitist/seçkinci bir tuzağa düşmeden yalnızca kendi çalışma alanını belirliyor.
1993’te Fransa’da kurulan Afijma derneği öncelikle, deyim yerimdeyse sağlam “ideolojik” bir ağa sahip. Tüm bu “farklı” festivalleri birleştiren ortak payda 10 maddeli bir temel ilkeler dizisi, bir “Charte/Karta/Anlaşma”da toplanmış:
1) Özgür ve bağımsız sanat yönetimi,
2) Sanatsal açıdan riskli olana öncelik,
3) Düzenli biçimde önceden yapılmamış tasarı ve yaratılar üretmek,
4) Güncel Jazz, yeni yaratı ve canlı gösteriler taahhüt etmek,
5) Avrupa Jazzı’nın teşvik ve değerlenmesini sağlamak,
6) Yerel toplulukların kendilerini ifade edebilmelerine destek olmak,
7) Genç müzisyenlerin eğitim ve kariyerlerini geliştirmelerine yardım,
8) Yeni dinleyici kitlelerini araştırma ve hassasiyet kazandırma çalışmaları,
9) Kent çevreleri ve/veya kırsal alanlarda yerel çalışmalar düzenleme,
10) Uluslararası planda işbirliği ve değiş-tokuş faaliyetleri düzenleme.
Jazz Migration
Afijma kurulduğu yıldan itibaren geliştirdiği faaliyetlerine 2002’de bir yenisini katmaya karar verir: “Jazz Migration” (JM). Temel amaç bir kez daha genç cazcıların doğuşu, gelişmesi, yayımı, izleyici/izleyiciye ulaşabilmesini sağlamaktır. Ayrıca bu süreç “Göç etmenin” genç sanatçılara kazandıracağı duyarlılık, “Göçebelik/ Göçerlik” duygusunun kavranması kadar, onları izleyenlerin de “Ötekilere” aşinalığını hızlandırabilirdi. Başlangıçta (hatta bugün bile) 
gerçekten de yenilikçi bazı genç toplulukları, cazcıları ağırlayabilecek festival, kulüp sorumlularının sayısı hiç de yüksek değilmiş. Afijma yöneticilerine göre ülke, kıta çapında keşfedilmeyi bekleyen çok sayıda değerli sanatçı çoğu zaman dağıtım, yayım engelleri ve zorluklarıyla karşı karşıyaymış. İşte bu noktada devreye giren bir başka örgüt JM’a daha verimli ve başarılı olma yolunda kolaylıklar sağlamış. “Fédération des scènes de jazz et de musiques improvisées/ FSJ /Doğaçlama Müzikler ve Jazz Sahneleri Federasyonu”nun desteğiyle ülke düzeyinde toplam 70 sahnenin kapıları Göçebe cazcılara açılıvermiş.
Esas olarak Bölge yönetimleri ve yerel festival komitelerinin hamiliğinde şekillenen JM’in aday toplulukları öncelikle belirli ölçütlere uymak kaydıyla yerel sorumlular tarafından seçiliyor. Bu yeni yetenekler ikinci aşamada, her yıl Afijma ve FSJ’nin belirlediği profesyonel müzisyen ve eğitimcilerden oluşan bir jüri tarafından ilk elemeye tabi tutuluyor. Jüri bu aşamada 8 ile 12 arası grubu final için seçtikten sonra kayıtlar Afijma ve FSJ üyesi festival ve sahnelere yollanıyor. Onlardan öncelik sıralamasıyla ilk iki topluluk tercihi isteniyor. Böylesi demokratik bir oylamının sonucunda en fazla oy alan 3 grup yılın turneye çıkacak sanatçılara olmaya hak kazanıyor. 3 genç topluluk 10 ay süresince Afijma ve FSJ üyesi festivallere katılıyor, sahneye çıkıyor. Turne ve konserler sırasında geniş çapta tanıtım, profesyonel refakat ve eğitim programları ayrıca basın-yayın desteği, yapımcılar, dağıtımcılar ve organizatörlerle buluşmalar düzenleniyor. Genç sanatçıların her türlü masrafları Afijma tarafından karşılanıyor.
2012’de 11 yaşını dolduran JM, 11 yılda her yıl 3 yeni topluluk olmak üzere toplam 33 taze Jazz grubuna tanınma, kendilerini ifade olanağı sağlamış. İlk 10 yılda 120 müzisyen 400 konser verirken, 4’ü derleme toplam 15 albüm ve bir de DVD çalışması yayınlanmış. Sıkı durun! Daha da güzeli, bu genç topluluklar her yıl yarım milyonu aşkın cazseverin karşısına çıkmışlar. Uzun lafın kısası, Afijma ve Jazz Migration ilk bakışta sanılacağı gibi bir kaç bin seçkinin kamu olanaklarıyla kendi kendini tatmin ettiği seçkinci/ayrıcalıklı bir faaliyet olmaktan uzak, yeni yeteneklerin yetiştiği, korunduğu bir yuva, bir laboratuvar olarak ciddi bir sosyo-kültürel işlevi yerine getirmekte. 2012’in şanslı galibi üç genç topluluk Actuum, Journal Intime, Imperial Quartet’in Mart ayından itibaren verdikleri ve verecekleri 50 kadar konserin yer ve tarihlerini merak ediyorsanız http://www.afijma.asso.fr/index.htm adresinden Fransızca veya İngilizce olarak dilediğiniz bilgilere ulaşabilirsiniz. Gönül diler ki, önümüzdeki yıllarda Türkiye’den de bir Jazz derneği veya sahnesi/kulübü Jazz Migration ağına katılsın ve de genç Türk cazcılarına yeni ufuklar açılabilsin...
……………………………………………………………………………
(Bu arada 2009’da Fransa’da Türkiye Mevsimi çerçevesinde düzenlenen faaliyetlerden biri de ünlü Mavi Banliyöler şenliğine katılan, ikinci nesil göçmen çocuğu, tenor saksofon yorumcusu ve besteci İlhan Erşahin ve arkadaşlarının Afijma ile işbirliği yapmış olduğunu da hatırlatmadan geçmeyelim. UH)
(İlhan Erşahin)
…………………………
(*) Jazz Dergisi’nin 2012/1 tarihli 65 numaralı sayısında yayınlanan “Paris Mektubu” köşemizden bir alıntıdır.