Herodot, barbar Perslerin çocuklarına yalnızca üç şeyi ata binmeyi, ok atmayı, doğru söylemeyi öğrettiğini anlatır.
Hikmet Kıvılcımlı da “Tarih-Devrim-Sosyalizm” çalışmasında uygarlık-barbarlık konusunu irdelerken dikkat çektiği yalanın bir uygarlık ürünü olduğunu söyler. Ona göre barbar yalan bilmez, uygar ise yalansız yaşayamaz…
Yabancıya talancı, sert davranan barbar, kendi toplumunda eşit ilişki içinde, kardeşçe yaşar. Barbarın talanı, kaba hırsızlık diye tanımlanabilir…
Uygarlık ilerledikçe eşitliğin, kardeşliğin yerini yalan, iki yüzlülük, eşitsizlik, nitelikli hırsızlık, vurgun, zulüm alır…
Uygar, kendi yurttaşına barbar gibi kardeşçe yaklaşmaz, yukarıdan bakar, yabancıya ise yaltaklanır…
Bizde bu tanımları aşan atasözleri kimileri için kimliğinin aynasıdır:
“Bal tutan parmağını yalar”, “Hizmet etsin de yesin”, “Ne yer ne yedirir p…”, “Namusluymuş namussuz (bir film adı)”, “At çalmasını bilmeyene kız verilmez!”, “Yoksul hırsızlığa çıkmış, ay ilk akşamdan doğmuş…”, “Hırsız malının ortağıdır, (şimdilerde ‘mülk’ün sahibi oldu)”.
Bir Osmanlı Valisi, kendini payitahta şikayet eden halka veda ederken şunu söylemiş:
“Gelecek validen çok çekeceğiniz var…”
Halktan cesur biri,
“Neden”, diye sorunca şöyle konuşmuş:
“Ben küpümü doldurmuştum, yeni valininki boş…”
Eski bir devlet yetkilisi, “Devletin malı deniz, yemeyen domuz,” diyerek buna taş çıkartmış…
“Necip milletimiz”, bu öğüdü güzel anlamış olmalı ki, yüzlerce yıldır devletin kapısına bir anahtar da kendisi uydurmaya çalışıp duruyor…
Bir başbakan da “Benim memurum işini bilir”, diyerek memura yol-yöntem olarak yolsuzluğu gösterdi… Barbarlık çağından kalma amatör hırsızlar kodese girerken sistem labirentinin şifrelerini bilenlerin saygın kişi olacağını anlatmak istedi…
Böylece, çal, çırp paralı ol yaklaşımı toplumsal yaşamın başat ilkesi oldu…
Hiç yüzü kızarmayan yalancı bir çalan ise “Haramzadan haramzaya helal” atasözünü anımsatırcasına, yolsuzluktan yalnızca devleti soymayı anladığını söyleyerek tüy dikti…
Çenene hırsız taşı değe, e mi?
(*) Haramza: Hırsız, haramzade