İşten çıkarılan TOFAŞ işçisi Bahtiyar Çalı’nın Yurtsever Cephe Bursa İşçi Birliği ile beraber patrona karşı verdiği hukuk mücadelesinde kaybeden TOFAŞ’ın patronu oldu. Davanın bugün görülen dördüncü duruşmasında Bursa 4. İş Mahkemesi iş akdinin fesih gerekçelerinin tamamen haksız olduğuna ve feshin geçersiz olduğuna hükmetti. Bu dava ve alınan sonuç, kriz döneminde patronların yalanlarının açıkça ortaya dökülmesi ve işçilerin kendilerine karşı yapılan haksızlığa karşı mücadele etmeleri yolunda çok önemli bir örnek oluşturmaktadır.
Geçtiğimiz Kasım ayından bu yana, Bursa kent olarak, krizin etkilerini sosyal ve ekonomik olarak ve gündelik hayatta belirgin bir şekilde yaşıyor. Özellikle Ocak ayında başta Tofaş ve Reno olmak üzere, otomotiv sektörünün büyük fabrikaları ve yan sanayi kuruluşları işçi çıkarmaya, kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya, ücretsiz izin uygulamasına başlamıştı.
Tofaş krizde mi?
TOFAŞ kâr oranını 2007’de yüzde 7 iken 2008’de yüzde 10’a çıkarmış, 2008 yılında 2007 yılına göre 54.956 adet daha fazla otomobil üretmiş, yine 2008’de bir önceki seneye göre 57.856 adet daha fazla mal satmış, kriz döneminde 653 milyon TL’lik yatırım yapmış. Fiat ve Peugeot ile yaptığı "al ya da öde" (take or pay) anlaşmaları sayesinde 150 bin minicargo, 100 bin civarı otomobilin üretimini garantiye almış. Yani patron kârına kâr katarken, “kriz var” diyerek işçilerin ekmeğiyle oynamış.
Yurtsever Cephe ile tanışma
Bahtiyar Çalı, 19 yıllık TOFAŞ işçisiydi. Geçtiğimiz Ocak ayında, kriz bahanesiyle, TOFAŞ’ta patron tarafından iş akdi feshedildi. İşten çıkarıldıktan sonra, gerekli işlemlerini yaptırmak üzere İşkur binasına gittiğinde, binanın önünde Yurtsever Cepheli metal işçileriyle karşılaştı. Bildirilerini aldı ve sohbet etti.
Bahtiyar Çalı Yurtsever Cephe Bursa İşçi Birliği ile beraber hakkını aramaya karar verdi. İşçi Birliği’nden avukatların devreye girmesiyle patrona karşı dava açıldı. Kriz yalanlarını ve işçilerin sorunlarını anlatan basın açıklamaları yapıldı, kamuoyu bilgilendirildi.
Dava sonucu
İlk duruşma 3 Mart 2009'da yapıldı. O gün, fabrikada birlikte çalıştığı arkadaşı, onu hem Tofaş hem de Türk Metal'e ihanet ile suçladı. Daha sonraki duruşmada hakim tarafından istenen “bilirkişi raporu”nun değerlendirilmesiyle birlikte yaklaşık beş ay sonra, bilirkişi incelemesi sonuçlarını dikkate alan Bursa 4. İş Mahkemesi, iş akdinin feshedilmesini haksız ve geçersiz buldu.
Röportajlar
Yurtsever Cephe İşçi Birliği’nin kolektif çalışmasıyla olumlu sonuçlanan mücadele süreci üzerine Bahtiyar ÇALI, oğlu Mustafa, çıkarılmasına rağmen dava açmayan Tofaş işçileri Hüsnü ve Ersin ile sohbet ettik.
Bahtiyar Çalı:
İşten çıkarıldıktan sonra, sendika temsilcisine “ne yapabilirim” diye danıştım. “Hiçbir şey alamazsın, avukatlara yedirdiğinle kalırsın” dedi. Sendikaya (Türk-Metal) gittiğimde ise “tazminatını almadın mı zaten, ne uğraşıyorsun” dediklerinde dava açma umudumu yitirmiştim. İŞKUR’un önünde Yurtsever Cepheli arkadaşlar broşür dağıtıyorlardı. TOFAŞ’ın durumunu anlattıklarında umut ışığı doğdu. İşçi Birliği Lokali'nde konuştuktan sonra ikna oldum ve avukatlara vekaletimi verdim.
Bir şeyler yapmak lazım diyordum önemli olanın gençlere, bizden sonra geleceklere bir şey bırakmak gerektiğini zamanla daha iyi kavradım.
Bundan sonra, TOFAŞ işçi çıkartmaya cesaret edemez etse bile dava açılacağını göze alması gerekir. İşçiler aslında hep böyle bilinçlendirilse daha farklı bir çalışma ortamı olur. İşçilerin şunu çok iyi bilmesi gerekiyor korkunun ecele faydası yoktur.
Başta Yurtsever Cephe İşçi Birliği olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederim. Aslında mücadele şimdi başlıyor şimdi bu haberin, işçilerin de emeğine sahip çıktığında kazanabileceğinin herkese duyurulması önemli... Özellikle TOFAŞ işçisine duyurulması gerektiğini düşünüyorum.
Mustafa (Bahtiyar Çalı'nın oğlu): Babam işten atıldığında Çanakkale’de okuldaydım. Ara tatilde ancak haberim oldu. Dava açıldığını ise tesadüfen kaldığım yurtta, arkadaşlar soL dergisinde okurken gördüm. Hatta “bu benim babam” dediğimde inanmadılar. O anda çok gururlandım. Davanın kazanılacağına kesin gözüyle bakıyordum çünkü zarar olmadığı ortadaydı.
Kazanılmasına ise şu nedenlerle seviniyorum: gençlerimiz kendinden büyük olan ve emir verenlere karşı hep boyun büküyor, yanlış yapılsa da itiraz etmiyorlar. Çünkü korkuyorlar. Şimdi bunun gibi örneklerle haklı olmanın da önemli olduğunu herkese anlatabileceğim. Gençler özellikle hiç korkmamalılar bence... Bu işe örnek olduğu için babamla gurur duyuyorum. Yurtsever Cephe’ye teşekkür ederim.
Hüsnü: Ben böyle bir davanın olabileceğine inanmıyordum. Bilseydim ya da biri bana haber verseydi, ben de kesin dava açardım. Biz ilkokul mezunuyuz böyle haklarımız olduğunu bilmiyoruz. Umarım bundan sonra hayırlısı olur.
Ersin: O dönem ne yapabilirim diye çok düşündüm. Üniversite mezunu olduğum için çıkarıldığımı dahi söyleyenler oldu ama kimse nasıl dava açabileceğimi söylemediler. Böyle başvurabileceğim yerler olduğunu bilseydim, şimdi daha farklı olurdu. İşçiler hep bilinçsizliğinden kaybediyor.
Yurtsever Cephe İşçi Birliği'nin açıklaması
“2008 yılının son çeyreğinden buyana kriz gerekçesiyle işçilerin birçok hakkı gasp edildi. En başta işçilerin çalışma hakkı gaspedildi. Birçok patron, işçi çıkardı, ücretleri düşürdü, çalışma koşullarını ağırlıştırdı. Aslında işçilerin işyerlerinde yaşadıkları baskı ve işten atılmaların önünü Hükümet açtı. Kriz gerekçesiyle birçok yasal düzenlemeyi hayata geçiren AKP, bu dönemde işçilere yönelik saldırılarda patronları cesaretlendirdi.
TOFAŞ bunun en acımasız örneğidir. TOFAŞ, müşterileri ile yaptığı "öde ve al" anlaşmalarıyla, siparişleri iptal edildiği durumda dahi tüm maliyetlerini karşı taraftan aldı. Üretim yapmadan da para kazandı. Diğer taraftan da kriz var diyerek yüzlerce işçiyi işten attı.
Dava sonucu, uzun yıllar kâr rekorları kıran ve kriz döneminde de kârlılığını sürdüren TOFAŞ'ta patronların fırsatçılığının kanıtı olmuştur.Yurtsever Cephe İşçi Birliği, kriz gerekçe gösterilerek yapılan işten çıkarmaların bu yönünü hep dillendirdi. TOFAŞ davası ile birlikte patronların AKP iktidarı süresince karlarının açıklanmasını ve Türkiye genelinde işten çıkarmaları engelleyecek bir yasanın çıkarılmasını ifade etti.
Şimdi ortaya çıkan sonuç hem AKP iktidarının hem de patronların kriz fırsatçılığının ortaya çıkması anlamına geliyor. Çağrımızı yeniliyoruz. İşten atılan, atılma tehdidinde olan ve kriz gerekçesiyle haklarına saldırılan işçiler haklıdır ve mücadele edildiğinde kazanacaktır.”
(soL - BURSA)