Yeni koronavirüs (2019-nCoV) salgınının 2019 yılının son günlerinde baş göstermesiyle beraber yalan haberler ve virüsün aslına dair komplo teorileri gündemi meşgul etmeye başladı. Burada özellikle sosyal medyada paylaşılan asılsız içeriklerin payı büyük yer kaplıyor.
Türkiye’de de gündeme gelen hastalığa dair yanlış iddialar arasındaysa sirkeyle yıkanmanın hastalığı önlediği, Vuhan’da insanların yarasa çorbası içtiği ve bu yüzden hastalığın ortaya çıktığı gibi bilimsel dayanağı olmayan tezler sunulması bir yana, ABD’de aşırı sağcı komplo teorisyenleri hastalığın tedavisi olarak çamaşır suyu içmeyi bile önermiş durumda.
‘ÇİN’DEN GELEN İHRACAT ÜRÜNLERİ VİRÜS TAŞIYOR’ İDDİASI
Hastalığın ilk baş gösterdiği ülkede üretilen ürünlerin yurtdışına taşınmasıyla hastalığın yayılabileceği, Çin ürünlerinin tüketilmemesi gerektiği gibi iddialar dezenformasyon parçası haline gelmiş durumda. Ancak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yayımladığı raporda “mevcut bilgilere dayanarak herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasına” gerekli olmadığının altını çizdi.
WHO’nun raporunda ülkelerden, Örgüt’ün gerektirdiği şekilde alınan seyahat tedbirleri hakkında WHO'yu bilgilendirmeleri istenirken, ayrımcılığı teşvik eden eylemlere karşı uyarıda bulunulmakta.
‘VUHAN’DA İNSANLAR YARASA YİYOR, HASTALIK BUNDAN DOLAYI ÇIKTI’ İDDİASI
Salgının yayılmasıyla birlikte sosyal medya üzerinden Çinli bir kadının yarasa çorbası içtiği bir video yaygınlaştırılarak, hastalığın kaynağı olarak “Çin’lilerin yarasa yemeleri” öne sürülmüştü. Bu video ilk başta aşırı sağ gruplar tarafından gündeme getirilirken Rusya’nın resmi kanalı RT ve İngiltere menşeli Daily Mail gibi basın kuruluşları da bu komplo teorisinin yaygınlaştırılmasında rol oynadılar.
Videoyu ilk gündeme getirenler arasındaysa kendini “konuşma özgürlüğü aşırıcısı” diye tanımlayan İngiltereli faşist ve komplo teorisyeni Paul Joseph Watson bulunuyor.
Yarasa çorbası içtiği görüntülerin yayılmasının ardından videodaki kadın geçtiğimiz günlerde sessizliğini bozarak açıklama yaptı. Videonun aşırı sağcılar ve komplo teorisyenleri tarafından gündeme getirilmesinin ardından ölüm tehditleri aldığını söyleyen Çinli sosyal medya fenomeni kendisine, “Cehenneme gitmelisin. Akşam öldürülmelisin. Anormalsin. İğrençsin. Neden ölmedin?” gibi mesajlar yollandığını söylerken her gün buna benzer tehditler aldığını belirtti.
Kişisel sayfasından yaptığı açıklamada “Yarasa yediği için” herkesten özür dileyen Vang Mengyun’un bahsi geçen videosuysa iddia edildiği gibi bir “Vuhan restoranında” değil, Güney Pasifik’teki Palau ülkesinde bir lokanta çekildi. Vang konuya dair, 2016’da yaptığı turistik gezide yöresel yemeklerin tadına baktığını aktardı.
‘İYİLEŞMEK İÇİN ÇAMAŞIR SUYU İÇİN!’ SAÇMALIĞI
Salgının başgöstermesiyle beraber bir sosyal medya sitesinde ABD merkezli aşırı sağcıların ve faşistlerin yönettikleri bir başlıktaysa hastalığın “çamaşır suyuyla” tedavi edilebileceği iddia edildi. 4Chan adlı sosyal medya sitesinde faşistlerin, aşırı sağcıların, Donald Trump destekçilerinin ve komplo teorisyenlerinin toplandığı bir bölüm olan Qanon bölümünde çamaşır suyu içildiği takdirde hastalığın tedavi edilebileceği iddia edildi.
BU NE BİLİMSİZLİKTİR: ‘SİRKEYLE YIKANIN KORUNURSUNUZ’
Hastalığa dair herhangi bir aşı ya da ilaç tedavisi henüz mevcut değil. Koronavirüs grubuna yönelik mevcut uygulamalar hastalarda görülen semptomları gidermekten öteye geçmiyor.
Türkiye’de sosyal medya üzerinden yayılan bir başka hikayeyse sirkeyle yıkanılarak hastalıktan korunulabileceği yönünde oldu. Enfeksiyon hava yoluyla bulaşmakta, yani bir bireyin enfeksiyona yakalanması için hasta birinin hapşırırken veya öksürürken havaya saçtığı partikülleri soluması gerekli. Bu durumda sirkenin herhangi bir kanıtlanmış faydası bulunmamakta ancak hastalardan 1 metre uzak durmak, koruyucu maske kullanmak etki göstermekte.
