İşçiler üç ay önce heyelan için uyarmış: 'Kelle koltukta yaşam mücadelesi veriliyor'

Soma'da heyelan sonucu bir işçinin yaşamını yitirdiği Mates Madencilik'te daha önce söz konusu tehlikenin işçiler tarafından dile getirildiği öğrenildi. TKP'li aday yaşananları soL'a anlattı.

Aslı İnanmışık

Manisa'nın Soma ilçesinde faaliyet gösteren Mates Madencilik'e ait tesiste önceki gün Darkale mevkisindeki yer üstü linyit ocağında, hafriyat çalışması sırasında toprak kayması meydana geldi. Bölgede bulunan kamyon ve iş makinelerindeki 6 işçi, toprak altında kaldı.

Kurtarma çalışmaları sonrası 6 işçi toprak alından çıkartıldı. Ambulanslarla Soma Devlet Hastanesi'ne götürülen 6 işçiden Fesih Acar, kaldırıldığı hastanede yaşamını yitirdi.

Mates Madencilik'i nereden tanıyoruz?

Türkiye Kömür İşletmeleri’ne (TKİ) bağlı Ege Linyitleri İşletmesi bünyesinde verilen saha karşılığında üç yıldır Elmalı Kömür Havzası'nı işletme hakkını rödovans usulüyle elinde bulunduran Mates Madencilik, daha önce de sık sık işçi düşmanı uygulamalarıyla gündeme gelmişti.

Şirket 2022'de işçilerine her yıl ödemesi gereken kömür hakkını vermemiş, işçiler duruma tepki göstermişti.

Madendeki iş güvenliği açıkları da geçtiğimiz aylarda gündeme gelmiş, maden işçileri sağlıksız ve güvencesiz koşullarda çalışmaya zorlandığını, mobbinge maruz kaldığını anlatmıştı. İşçiler 220 kişi çalıştıkları madende iş sağlığı ve güvenliği uzmanı bulunmadığını, doktor, ambulans, sağlık çalışanı olmadığı için olası bir kaza ihtimali nedeniyle endişeli olduklarını dile getirmişti.

Maden sektöründe kamu işletmelerine ait sahalar 1980'li yıllardan itibaren özelleştirme, taşeronlaşma ve rodövans gibi uygulamalarla özel sektöre devredilmeye başlanmıştı. Kamu işletmeleri, bazı maden sahalarını kamu elinde işletilmesinin verimsiz olacağı ve ekonomik olarak işletilmesinin maliyetleri arttıracağı gibi gerekçelerle özel sektöre çeşitli yollarla devretti. Aslında madenlerde bir özelleştirme yöntemi olarak değerlendirilebilecek rödovans sözleşmelerinde, ruhsat sahaları üretim için özel sektöre devrediliyor. Özel sektörün üretim yaptığı bu tür maden sahalarında üretim ve maliyet baskısı ile birlikte patronlar işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerini göz ardı edip kâr etmeye odaklanıyorlar. Ayrıca maden sahalarında işçiler düşük ücretle ve kötü koşullarda çalıştırılıyorlar.

Heyelan tehlikesi uzun süredir gündemdeydi

Mates Madencilik'e verilen sahanın yüksek rakımlı olması nedeniyle bölgede zaman zaman sisli havalarda da çalışma devam ettiriliyordu. Bu nedenle yer üstü linyit ocağında görüş mesafesinin kimi yerlerde 10 metreye kadar düşmesi nedeniyle kamyon ve pikap şoförlerinin kaza riski altında çalıştığı biliniyordu. İşçiler heyelan tehlikesini daha önce de gündeme getirmiş, şirket söz konusu risklerle ilgili herhangi bir önlem almamıştı.

İki işçi işten çıkartılmıştı

Öte yandan Mates Madencilik, Nisan ayında iki işçiyi çeşitli bahanelerle işten çıkarttı. Şirkette tesis kumanda operatörü olarak çalışan Zülfikar Yücel, kendi iş tanımında yer almayan işleri yapmayı reddettiği için işten çıkartıldı. 

İşçilerden biri ise TKP'den milletvekili adayı olan Mehmet Horoz'du. TKP Manisa Milletvekili Adayı Horoz'a "aday olduğu için işten çıkartıldığı" söylendi.

'Devlet kontrolündeyken heyelan riski olduğunda çalışma yapılmıyordu'

Mehmet Horoz'a önceki gün meydana gelen heyelanı sorduk. "Mates Madencilik, maden ocaklarında yaşanan tedbirsizliklerin sadece bir örneği" diyen Horoz şunları söyledi:

"Elmalı Kömür Havzası özelleştirilmeden önce devlet kontrolü altında çalışıyordu. Bu bölge özellikle heyelan bölgesi olduğundan gerekli tedbirler alınıp kömür çıkarılıyordu. Riskli bölgeye ulaşıldığında çalışma yapılmıyordu. Özelleştirilmeler sonrası önceliği iş sağlığı ve güvenliği yerine patronların kâr hırsı aldı.  Soma yeniden ölüm haberleriyle gündem olmaya başladı.

'İşçiler üç ay önce uyarmıştı'

Yaklaşık üç ay önce bölgede sondaj çalışması yapan işçiler yetkilileri sözlü olarak heyelan tehlikesine karşı uyarmaları nafile bir çaba olarak kaldı. Patronlar çıkarılacak olan kömürün kâr marjını hesaplıyordu.

Sanki Soma da 13 Mayıs 2014 tarihinde 301 maden işçisi iş cinayetlerine kurban gitmemiş, sanki bu ölümler hiç yaşanmamış sanki bu maden ocakları iş sağlığı güvenliğinde çığır atlamış güllük gülistanlık bir yermiş edasıyla çalıştırılarak ihmalkarlıklardan kaynaklı ölümlere davetiye çıkarmaya devam ediliyor.

'Kelle koltukta yaşam mücadelesi veriyorlar'

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konusundaki sorunları dillendirdiğimizde vardiya amirleri 'Gerekli hususlar gerekli mevkilere iletildi, iş yukarıda' diyerek her zaman topu üst makamlara atmayı tercih ediyor. Açık ocak sahasındaki arkadaşlarla konuştuğumuzda sorunların muhatabını bulamamaktan şikayetçi. Onlar önlerine konan zorunluluk sebebiyle ve işsiz kalma korkusu ile kelle koltukta yaşam mücadelesi veriyorlar."

Mehmet Horoz