Bu haftaki köşemizde geçtiğimiz haftalarda kaybettiğimiz büyük besteci Mikis Theodorakis’in eserlerinden bir seçkiye yer vereceğiz. Theodorakis’in ölümünün ardından sevgili Kaya Tokmakçıoğlu bir yazı kaleme almış ve bestecinin kapsamlı bir yaşam öyküsünü de içeren bu yazı Sol Partal okurlarıyla paylaşılmıştı.
Mikis Theodorakis dendiğinde pek çoğumuzun aklına, Zorba The Greek filminin unutulmaz müziği gelecektir. Nikos Kazancakis’in aynı adlı romanından 1964 yılında sinemaya uyarlanan filmin baş rollerinde Anthony Quinn, Alan Bates, Irene Papas ve Lila Kedrova yer almıştı. Theodorakis’in müziklerini yaptığı bu filmin en bilinen müziği olan ‘Zorba’s Dance’, geleneksel Yunan dansı ‘hasapiko’nun bir türü olan syirtaki türünde yazılmıştır. Bu unutulmaz müziği, filmdeki unutulmaz sahnesi ile sizlerle paylaşıyoruz.
Theodorakis’in, Kosta Gavras’ın 1969 yılında çektiği ‘Z’ filmi için bestelediği ‘O Antonis’ adlı şarkı, bestecinin en bilinen müziklerinden bir başkasıdır. Yılmaz Güney’in bir filminde de kullanılan şarkı, Grup Yorum’un 1988 yılında çıkardığı ‘Berivan’ albümünde, Nâzım Hikmet’in ‘Veda’ adlı şiirine uyarlanarak ‘Hoşçakalın Dostlarım’ adıyla Türkçe seslendirilmiştir. Bu şarkıyı, akıllara kazınan bir büyük konserin görüntüleriyle dinleyeceğiz. Yunanistan’daki Albaylar Cuntası’nın hemen ardından Mikis Theodorakis’in Doğu Berlin’de gerçekleştirdiği büyük konserde şarkıyı Maria Farantouri seslendirmiştir.
Theodorakis’in eserlerinde dikkat çeken en önemli unsurlardan biri de eserlerinin Yunan halk müziği, çalgıları ve danslarıyla olan ilişkisidir. Bestecinin müzikal üslubu, son derece popülerdir. Fakat bu tercih, Theodorakis’in Yunanistan’da ve tüm dünyada bu denli sevilmesinin nedenini açıklamaya yetmez. Bunun yanıtını Theodorakis’in politik konumlanışında ve Yunan halkı ile kurduğu ilişkide aramak gerekir. Yine ‘Z’ filminde yer alan müziklerden birini dinleyeceğiz. 1963 yılında solcu milletvekili Gregoris Lambrakis’in öldürülmesini ve sonrasında yaşananları konu eden filmin müziklerinden ‘To Yelasto Pedi/ Güleç Çocuk’ adlı şarkıyı Maria Farantouri söylüyor.
Theodorakis’in büyük çaplı eserilerinden biri olan Canto General, Pablo Neruda’nın aynı adlı destansı eserinden bestelenmiştir. Eserin orijinal hali İki sesli karma koro, iki piyano, timpani, perküsyon, üç gitar ve üç buzukiden oluşan bir orkestra için yazılmıştır. Sonraki yıllarda bu eserin bir senfonik düzenlemesi de yapılmıştır. Canto General’in ‘America Insurrecta’ adlı bölümünü Petros Pandis söylüyor. Orkestra ve koroyu yöneten ise Mikis Theodorakis.
Yunanlı büyük şair Yannis Ritsos, 1936 yılında Yunanistan Komünist Partisi’nin yayın organı olan Rizospastis’te Selanik’teki tütün işçilerinin grev ve protestolarını okur. Bu protestolar 12 işçinin ölümüyle kana boğulur.
Gazetede ölen çocuğu için yas tutan bir annenin resmi Ristsos’u derinden etkiler ve Epitaphios’u bu ilhamla yazar. Mikis Theodorakis, Epitaphios şiirini 1960 yılında bestelemiştir.
