Alman bankası Türkiye'de asgari ücrete yüzde 25 zam istedi: AKP uyacak mı?

Asgari ücrette "hedef enflasyon" saldırısına Deutsche Bank da ortak oldu. Banka, emekçilere TÜİK'in şaibeli enflasyon oranının bile yarısını reva gördü. AKP, buna uyacağını geçen seneden ilan etmişti.

Haber Merkezi

Bu yıl asgari ücrete tek zammı dayatan iktidar, yeni yılda uygulanacak zam oranını zaten şaibeli olan resmi enflasyonun altında bırakmaya hazırlanıyor.

Ekonomi yönetimi uzun süredir ücretlerin bu yılın gerçekleşen enflasyonu üzerinden değil, gelecek yılın "hedeflenen enflasyonu" baz alınarak zamlanacağını söylüyor.

Merkez Bankası enflasyonun bu yılın sonunda en fazla yüzde 42, gelecek yılın sonundaysa en fazla yüzde 21 olacağını öngörüyor. Gerçekleşen yerine hedeflenen enflasyonu esas alan bir hesaplamada emekçiler mevcut asgari ücret üzerinden yüzde 21'lik ücret kaybı yaşayabilir.

Deutsche Bank: Asgari ücrete yüzde 25-30'luk zam ideal

Emeğe yönelik yeni saldırıda AKP'nin akıl hocalarından ve en büyük destekçileriden biri uluslararası finans tekelleri.

Moody's'in "geriye dönük ücret hesaplamasına son verin" çıkışının ardından benzer bir "tavsiye" Deutsche Bank'tan geldi.

Almanya merkezli bankanın analistleri, enflasyonun yıl sonunda yüzde 42, 2025'teyse yüzde 23 olacağını tahmin ediyor. Analistler son raporlarında bu tahminlerinden yola çıkarak "Bu da 2024’te olduğu gibi 2025’te de asgari ücrete tek bir zam yapılacağı varsayımıyla yüzde 25-30’luk bir artış anlamına geliyor" dedi.

Patronlar taleplerini şimdiden iletmiş

Enflasyonun ücretleri bastırarak dizginlenebileceğini savunan analistler, "Tüketicilerin alım gücünü desteklerken aynı zamanda enflasyon üzerindeki yukarı yönlü baskıyı sınırlamak için yüzde 25’e yakın bir artış muhtemelen ideal olacaktır" önerisinde bulundu.

Bloomberg'e göre benzer bir mesaj patronlar tarafından iktidara özel olarak iletildi. Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan ama ismini vermek istemeyen isimler, yetkili isimlerin henüz "söz vermediklerini" ancak patronların daha yüksek bir zam konusundaki "endişelerini" anladıklarını aktardı.

İktidar cephesinden konuya ilişkin tek açıklama 2023 Eylül'de Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından yapıldı. Şimşek, 2024'e işaret ederek "Bundan sonra ücret düzenlemeleri hedef enflasyona göre yapılacak" dedi.  

AKP'nin yel değirmenleriyle yerli ve milli savaşı

Finans tekellerine kürsüden savaş açan AKP, günün sonunda bu kurumların neredeyse tüm "tavsiyelerini" yerine getirdi.  

- IMF ve Dünya Bankası'nın Türkiye'de tarımsal üretimi daraltma politikalarını eksiksiz uygulayan AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, iki kuruma şu sözlerle seslenmişti:

"Dünya Bankası, Türkiye’ye karşı adil davranmıyor. Bu tür kurumlar, küresel ekonomik adaletsizlikleri derinleştiriyor." (Eylül 2016)

"Türkiye'yi yeniden IMF boyunduruğu altına sokmak isteyenlere fırsat vermeyeceğiz. Biz kendi ekonomik programımızı uyguluyoruz." (Mart 2020)

- Son 10 yılda faiz politikasını 4 kere değiştiren Erdoğan, bu durumdan "lobileri" sorumlu tutmuştu:

"Faiz lobisi var. Faiz lobisinin bu ülkede neler yaptığını gayet iyi biliyoruz. Bizi yüksek faize mecbur bırakmak istiyorlar. Ama biz direneceğiz." (Ocak 2014)

- Uluslararası Derecelendirme Kuruluşları da Erdoğan'ın konuşmalarında sıkça yer aldı:

"Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları, Türkiye'yi zor durumda bırakmak için ellerinden geleni yapıyorlar. Objektif davranmıyorlar." (Mart 2014)

"Moody’s’in kararı siyasi bir karardır, ekonomimizi olumsuz etkileyemeyecekler. Bunlar, Türkiye'nin büyümesini engellemek istiyorlar." (Eylül 2016, Moody’s’in Türkiye’nin kredi notunu düşürmesi üzerine)

"Onların doları varsa bizim Allah'ımız var." (Ağustos 2018)

Emekçileri ne bekliyor?

Merkez Bankası son enflasyon raporunda beklentilerini değiştirmedi. Yani 2025 için enflasyon yüzde 14 olarak tahmin edildi. Bu tahminin üst eşiği yüzde 21 oldu. 

En yüksek beklenti olan yüzde 21 oranı baz alındığında bugün 17 bin 2 lira olan asgari ücret, yeni yılda 20 bin 572 liraya yükselecek. Bu durumda asgari ücret yıllık zamma rağmen (daha yılın yedinci ayında 19 bin 423 lirayı gören) açlık sınırının altında kalmış olacak.

Hangi enflasyonun baz alınacağından bağımsız emekli ve kamu emekçilerini bekleyen tablo farklı değil.

Yıl sonu enflasyonu beklendiği üzere yüzde 38-40 bandında açıklanırsa yasa ve toplu sözleşme gereği işçi ve Bağ-Kur emeklilerini yüzde 10-11, kamu emekçisi ve emeklileriniyse yüzde 6-7 zam bekliyor.

Gerçekleşen enflasyonu esas almak sorunu çözecek mi?

Asgari ücretin belirlenmesinde halihazırdaki gerçekleşen enflasyonu esas alan hesaplama da eleştirilerin hedefindeydi.

Çünkü TÜİK'in açıkladığı resmi enflasyon tartışmalı ve eksik bulunuyor. Alternatif hesaplamalar da bunu ortaya koyuyor.

Öte yandan sadece enflasyona hapsedilen bir asgari ücret tartışması açlık sınırı, büyüme gibi etmenleri gözardı ederek asgari ücretin göreli olarak düşmesine ve emeğin büyümeden daha az pay almasına, dolayısıyla bölüşüm ilişkilerinin bozulmasına yol açıyor.

Kaynak: Ücret düzeylerine göre işçi sayısı ve oranları DİSK-AR tarafından TÜİK mikro verisinden yararlanılarak hesaplanmıştır.