Yıldız Koç - soL
Türk Metal, 164 bin 343 üyesiyle Türkiye’nin en büyük sendikası. Buna karşın sendikanın adı, yaptığı büyük eylemlerle, işçileri alana dökmesiyle, örgütlülüğüyle değil, sendika yöneticilerinin yüksek ücretleriyle, yolsuzluk iddialarıyla ve diğer sendikalara yönelik patron-devlet destekli saldırılarla anılıyor.
Geçen hafta soL gazetesinde manşet olan “e-devlet esareti” başlıklı haberde, Türk Metal’in Türkiye’nin en büyük sendikası olarak sahip olduğu aidat gelirinin büyüklüğüne dikkat çekilmiş, sendikacıların bu aidatlardan oluşan sendika gelirini nasıl paylaştığına değinilmişti. Onbinlerce liralık ücretlerin yanı sıra çok yüksek meblağdaki hizmet ödenekleri alan sendika yöneticilerinin geliri tahminlerin de üzerinde.
Aslıyüce yanıt vermedi
Türk Metal üyesi işçilerin, doğrudan Genel Merkez yöneticilerinin beyanlarını esas aldıklarını söyleyerek verdiği bilgilere göre, sendika yöneticileri 40 bin liranın üzerinde aylık ücret alıyor. Haberi yapmadan önce hem hizmet ödeneklerinin boyutuna hem de aylık ücretlerine ilişkin bilgi almak için aradığımız Türk Metal Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Aslıyüce’yle aramızda geçen diyalog ise “ücretler” gibi konuları konuşmaktan ne kadar rahatsız olduklarını bir kez daha gösterdi. Aslıyüce, ne kadar ücret aldıklarına ilişkin sorumuzu, “Gelin röportaj yapalım, telefonda yanlış anlaşılıyor. Yalan yanlış şeyler yazıyorsunuz. Biz şeffaf bir sendikayız, ücretlerimiz, hizmet ödeneklerimiz, devletin, kamuoyunun ve delegenin bilgisi dahilindedir” sözleriyle yanıtladı. “O zaman bizim Türk Metal delegesinden aldığımız rakamlar doğru mudur” diye sorduğumuzda ise “Kim söyledi, kimden aldınız, hangi işyeri, kaç lira dedi” diye tepki gösteren Aslıyüce, bir rakam söylemeyi reddettiği gibi, telefonu yüzümüze kapamayı tercih etti.
Yasalara ve Yargıtay kararlarına göre, sendikacıların hizmet ödenekleri kıdem tazminatı gibi değerlendiriliyor ve dolayısıyla kıdem tazminatı tavanıyla sınırlandırılması gerekiyor. 2014 yılı ilk altı ayı için 3.438 lira olan bu tavan, bazı sendikaların tüzüklerinde yer alıyor.
Sendikacıların aldıkları yüksek ücretler ve yasal kısıta uyulmayan hizmet ödenekleri, bir yandan sendikaların toplumdaki meşruiyetini sarsarken, göz yumulan bu tarz hukuksuzlar da hükümetlerin eline sopa vermek anlamına geliyor.
Hizmet ödenekleri 600 bin liranın üstünde
Türk Metal tüzüğünün konuyu düzenleyen “Hizmet Teşvik Ödeneği” başlıklı 50. maddesinde tam olarak şu ifadeler yer alıyor: “Sendikanın merkez ve şubelerindeki profesyonel ücretli yöneticilerin ilk defa seçilmeleri veya göreve devam etmeleri ile ölüm maluliyet, emeklilik, seçime girmemek, seçilmemek veya görevden istifa etmeleri, profesyonel sendikacılıklarının sona ermesi halinde sendikanın merkez ve şubelerinde geçen her türlü hizmet yılları için kendilerine 30 günlük ücretlerinin brüt tutarı net olarak hizmet ödeneği ödenir. Günlük sürelere yöneticilerin federasyon dönemi dahil sendikanın merkez ve şubelerinde her türlü hizmet yılı için ikişer gün ilave edilir.” Maddenin devamında, yöneticilerin göreve devam etmeleri halinde ise her dönem için bir kez olmak üzere, Genel Kurul dönemleri esas alınarak hizmet ödeneği verilmesi hükme bağlanmış.
Buradan yapılacak küçük bir hesaplama, yüzbinlerce liralık vurgunu ortaya koyuyor.
Kavlak'a 78 günlük ödenek
Türk Metal Genel Başkanı Pevrul Kavlak, 1992 yılında Türk Metal Çerkezköy Şubesi’ne Şube Mali Sekreteri seçildi. Kavlak, sendikanın genel kurulunun 2016 yılında yapılması durumunda, 24 yıldır sendikada yönetici olarak çalışıyor olacak. 30 güne ek olarak, her yıl için 2 gün ilave edildiğinde, Pevrul Kavlak’ın sendikadaki “hizmetlerinin” son 4 yıllık bölümü karşılığında, her yıl için 78 günlük brüt giydirilmiş ücret tutarında hizmet ödeneği alacağı görülüyor. İşçilerin ve bazı başka kaynakların iddiasına göre Türk Metal yöneticilerinin aylık ücreti 40 bin liranın üzeri. Bunun brüt giydirilmiş halinin 60 bin lira olduğunu düşünürsek (ki bu son derece insaflı bir tahmin, büyük olasılıkla çok daha yüksek bir meblağdan bahsetmemiz gerekiyor), Pevrul Kavlak’ın her yıl için alacağı brüt hizmet ödeneği miktarı 156 bin lira. Yani 4 yıllık “hizmeti” karşılığında, Kavlak’a metal işçilerinin aidatlarından, 624 bin lira para ödenecek.
Pevrul Kavlak yalnız değil
Yine çok uzun yıllardır sendikada yönetici olarak görev yapan bir başka isim ise Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Aslıyüce. Telefonu yüzümüze kapatan ve bilgi vermeyi reddeden Aslıyüce, 1993 yılında Türk Metal İstanbul Anadolu Yakası Şube Teşkilandırma Sekreteri seçildi. Yani Aslıyüce en geç 2016 yılında yapılması gereken Genel Kurul’da, 23 yıldır sendikada profesyonel yönetici olarak görev yapıyor olacak. Buna göre alacağı hizmet ödeneği miktarı ise yaklaşık 608 bin lira.
Türk Metal’in diğer 4 Genel Merkez yöneticisinin alacakları meblağ ise bir miktar daha düşük olmakla birlikte yine de 400 binli rakamlara ulaşıyor.
Her ay 6,5 milyon lira
Türk Metal üyeleri sendikaya her ay bir günlük brüt ücret tutarında aidat ödüyor. MESS üyesi işyerlerinde işçilerin brüt saat ücreti ortalaması uzmanların hesaplamasına göre yaklaşık 7,81 lira.
Buradan hesaplandığında Türk Metal ortalama olarak her bir işçiden 58,57 lira aidat alıyor. Türk Metal’in 164 bin üyesinin 110 binini aidatlı üye olarak kabul edersek, sendikanın kasasına her ay 6,5 milyon lira aidat geliri olarak giriyor.
Diğer sendikalarda da var ama...
neklerine ilişkin bölüme bakıldığında, çok az sendikada hizmet ödeneğinin yasal sınır olan kıdem tazminatı tavanıyla sınırlandırıldığı görülüyor. Diğerlerinde ise bu yasal kısıta uyulmuyor.
Buna karşın hiçbir sendikada “30 gün artı her yıl için 2 gün eklenir” gibi bir hüküm bulunmuyor. Birkaç örnek vermek gerekirse, hizmet ödeneği miktarını, Koop-İş Sendikası 60 gün, Tek Gıda-İş Sendikası 30 gün, Tez Koop-İş Sendikası 30 gün, Hava-İş Sendikası ise “yasal kıdem tazminatı tutarı” olarak belirlemiş durumda.
Türk Metal’le aynı işkolunda yer alan diğer bir sendika olan DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası ise hizmet ödeneği konusunda yasal sınırlamaları dikkate alan çok az sayıda sendikadan biri. Sendikanın tüzüğüne göre, hizmet ödeneği her yıl için 30 günlük brüt ücret olarak belirlenirken, tüzükte “Bir yıl için ödenen hizmet ödeneği miktarı kıdem tazminatı yasal tavanını aşamaz” hükmü yer alıyor.
Yine aynı işkolunda kurulu Hak-İş’e bağlı Çelik-İş Sendikası’nda da hizmet ödenekleri Türk Metal’in çok altında, 30 günle sınırlandırılmış durumda.
Türk Metal üyeleri: Aidatlarımızla saltanat sürüyorlar
Çeşitli metal fabrikalarında çalışan Türk Metal üyesi işçilere, kendi aldıkları ücreti ve sendika yöneticilerinin alacağı hizmet ödeneğine ilişkin ne düşündüklerini sorduk. Sendika yöneticilerinin sürdüğü saltanata tepki gösteren işçilerin isimlerini ise sendikanın bugüne kadarki faaliyetlerini göz önünde bulundurarak gizli tutuyoruz.
"Patron-ağa sendikası"
Bursa’da bulunan Coşkunöz fabrikasında çalışan 13 yıllık bir metal işçisi, aylık ücretinin 1.600 lira olduğunu ve her ay 1 günlük brüt yevmiyenin sendikaya aidat olarak kesildiğini söyledi. Türk Metal’i “patron-ağa sendikası” olarak nitelendiren metal işçisi, “Yandaşlarına Büyük Anadolu otellerini peşkeş çekiyorlar. Olanı biteni, bizlerden kesilen paralarla kimlerin nasıl saltanat sürdüğünü görüyoruz. Şube başkanları bile 10 bin liranın üzerinde ücret alıyor” dedi.
"Bir savaş veriyoruz"
Türkiye’nin en büyük otomotiv fabrikalarından biri olan Renault’da çalışan 16 yıllık bir metal işçisi de aylık ücretinin 2.250 lira olduğunu söyledi. Yıllardır sendikalı olmasına karşın, sendikanın hiçbir imkanından yararlanmadığını belirten metal işçisi, “Yaşananları görüyoruz, bizim aidatlarımızla neler yaptıklarını biliyoruz. Ama ne yazık ki, bazı arkadaşlarımız bunun bilincinde değil. Bunu anlatmaya çalışıyoruz ama ne yazık ki, koyun gibi yönetiliyor bazıları. Biz bu duruma karşı bir savaş veriyoruz. Her ay sendikanın kasasına yığınlarla para giriyor. Ne oluyor bu paralara? Ben yıllardır sendikanın hiçbir imkanından yararlanmadım. Hiçbir sosyal tesise götürülmedim örneğin. Oralara kimlerin götürüldüğünü de biliyoruz” sözleriyle yaşananlara tepki gösterdi.
"Sendika destek olmadı"
Yazaki Kablo’da çalışan bir başka işçi ise aylık 1.300 lira ücret aldığını belirterek, “Ayda 1 günlük brüt ücretimizi sendika için kesiyorlar ama sendika hiçbir şey yapmıyor. Örneğin fabrika bu yıl 1,5 ay ücretsiz izne çıkardı bizleri ama sendika bize destek olmadı, arkamızda olmadı” dedi.