Bir memeli türünde iki babadan yavru elde edebilmek, tehlikedeki türlerin korunması, hayvancılığın gelişmesi ve üreme teknolojilerinin ilerlemesi yönünde atılmış önemli bir adım. Bu çalışma, ayrıca eşcinsel çiftlerin kendi genlerini taşıyan biyolojik çocuklarına sahip olabilmelerini de mümkün kılıyor olabilir.
Araştırmada (XY kromozomlarına sahip) bir erkek fare fetüsünün fibroblastları (öncü hücreleri) yönlendirilerek, uyarılmış pluripotent (farklı doku hücrelerine dönüşebilme potansiyeline sahip) kök hücre dizisi elde edildi. Bu XY hücre dizisinden büyüyen kök hücre kolonilerinden %1’inin Y kromozomunu kaybederek XO hücreleri halini aldığı görüldü. XO kromozomu taşıyan uyarılmış pluripotent kök hücreler, verici bir dişiden alınan blastositlere (embriyonun gelişim sürecindeki erken bir safhası) enjekte edildi. Bu şekilde muamele edilen blastosit hücrelerinin yerleştirildiği taşıyıcı anneler, bir X kromozomu orjinal erkek fare fibroblastından gelen XO/XX kromozomları taşıyan dişiler doğurdu. Yani yavru dişilerden bazıları sadece bir X kromozomu taşıyordu ve bu da baştaki erkek fareye aitti.
XO hücrelerinden gelen dişi yavrular normal erkek farelerle çiftleştirildi. Ancak bu noktada insanlarla fareler arasındaki önemli bir farktan söz etmek gerekiyor. İnsanlarda XO olan dişi bireyler Turner sendromlu olup ve doğurgan değillerken, farelerdeki XO dişilerde bir kısırlık sorunu olmuyor. Sonuç olarak yavrulardan bazılarının ilk erkekten X, ikinci erkekten ise X(=XX:kız) veya Y(=XY:erkek) kromozomu almalarıyla iki erkekten dişi ve erkek yavrular elde edilmiş oldu. Araştırmacılar bu çalışmanın, uyarılmış pluripotent kök hücre teknolojisi kullanılarak gerçekleştirilen yeni bir memeli üreme biçimi olduğuna dikkat çekiyor.
Bu teknik ile, hayvancılık ve biyoçeşitlilik açısından önemli canlı türlerinin yetiştirilmesi ve geliştirilmesinde yeni bir yöntem kazanılmış oldu. Çalışmanın ileriki safhalarında aradaki dişiye gerek kalmadan yavrular elde edilmesi planlanıyor, böylece dişisi kalmamış ya da az kalmış türlerin korunması da mümkün olabilecek. Araştırmacılar gelecekte, laboratuar ortamında insan kök hücreleri üzerinde de benzer çalışmalar yapılarak iki babalı ya da iki anneli çocuklara sahip olmanın mümkün olabileceğini belirtiyorlar. Ancak henüz insanların vücut hücrelerinden pluripotent kök hücre üretmek için bir teknik geliştirilebilmiş olmadığı gibi XO dişilerin insanlarda kısır olması da önemli bir sorun olabilir.
(soL-Bilim)