Daha önce Molinari’den örnekler vermiştik. 1819-1912 yılları arası yaşamış Belçikalı liberal iktisatçının köleliğin sona ermesini olumlu buluyor olmasına rağmen, özgür emekçilerin tıpkı köleler gibi çalışması gerektiğini söylemiştir. 1863 yılında yazmış olduğu Cours d’Economie Politique adlı kitabında Molinari emekçileri “aptal” ve “zeki” olarak sınıflandırır ve buna göre ücretlerini belirlemek ister. Emekçilerin ücretleri yaptıkları işlerin “sıradanlığı” ile belirlenir. Kol gücüne dayalı işlerde çalışanların, genellikle eğitimsiz ve aptal olmaları ayrıca yaptıkları işlerin “basitliği”, mesleklerinde ilerlemelerini pek mümkün kılmamaktadır. Bu bağlamda akıl gerektirmeyecek sıradan işlerde çalışanların tüketeceği mallarda sıradan en temel gıdalar olacaktır. Çünkü yazara göre kol gücüne dayalı işlerde çalışanların enerjisini temin edecek beslenme biçimi, tahıl gibi en temel besin maddelerinin tüketimidir. Bu kişilerin barınması içinde o kadar rahat ve konforlu bir yere ihtiyacı olmayacaktır. Sıradan işler yaptığından, sıradan zevkleri ve ihtiyaçları olacaktır. Bu bağlamda sadece başını sokabileceği ve ertesi güne gücünü toplayabileceği barakadan bozma bir yer onlar için yeterli olacaktır. Buna mukabil yazara göre kas gücü yerine aklı ve zekâsını kullanan mesleklerde çalışanlar, sıradan işçiler gibi günde 12 saat çalışamazlar. Çünkü bu kişilerin daha fazla dinlenmeye ve daha fazla düşünmeye ihtiyaçları vardır. Ancak bu şekilde kendisinden verimlilik sağlanabilir. Diğer kalifiyesiz işlerde çalışanlar ise yaptıkları iş için zekâya gerek duymadıklarından hem günde 12 saat çalışabilirler, hem de günde 12 saatlik dinlenme onların kaslarını dinlendirecek yeterli süreye tekabül etmektedir. Kalifiye işlerde çalışanlar, daha çok düşünce üreten meslekleri icra edenlerin yaşamlarının daha rahat ve özenli olması gerekir. Örneğin konforlu evlerde, iyi yaşam sürmeleri, güzel ve lezzetli yemekler yemeleri lazım gelir. Onun için sıradan bir işçiyle beraber aynı besinleri tüketmemesi gerekir. Burada yazar Cabanis’in “Des rapports physiques et du moral de l’homme” adlı çalışmasına atıfta bulunur. Cabanis’e göre insanlar beslenmelerinde ne kadar çok temel gıdalarla sınırlı kalırlarsa o kadar az gelişirler. Sadece tahıl tüketenler aptal kalırlar. Bu bağlamda Molinari için sınırlı besinler sadece kalifiyesiz işçiler için yeterli olacaktır, çünkü onların iş esnasında zekâsını kullanabileceği bir ortam yoktur. Yazar eskiden kölelerin boğaz tokluğuna çalıştırılmasını da, tıpkı günümüz özgür emekçileri gibi yaptıkları sıradan işlere bağlamaktadır. Köle sahibinin köle üzerinde vasiliği, onu boğaz tokluğuna çalıştırabilmenin önünü açmaktadır. Buna mukabil özgür emek rejiminde ise bir ücret ödemesi gerekmektedir. Bu ücret mümkün mertebe, kölenin günlük temel bakımına eşit olan en düşük ücret olacaktır. Çünkü sıradan emekçinin tüketeceği sıradan, temel mal ve hizmetlerin bedeli de düşük olacaktır. Üstelik işçilerin ücretini belirleyecek olan “değişim” maliyetleri de çok düşüktür. Bir kere eğitimli olmadıklarından diğer eğitimli kalifiye işçilere nazaran eğitim masrafları çok azdır. Onun için kendilerine ve çocuklarına daha iyi bir eğitimi olanak sağlayacak yüksek bir ücret politikası uygulamanın gerek yoktur. Sayıca çok fazla olduklarından yenilerini istihdam edebilme olanağı çok fazladır. Bu durum da işçi ücretlerin doğal olarak düşük olmasına sebep olmaktadır. Emekçinin mesleği daha fazla zekâ gerektiren işlere doğru kaydığı vakit eğitim maliyetleri ile beraber ücretleri de beraberinde artacaktır. Üstelik eğitim almayanlara nazaran sayıca daha az olmalarından dolayı işgücü piyasalarından temin edilmesi de eğitimsizlere nazaran daha zordur. Yazara göre kalifiyesiz işlerde çalışan emekçilerin daha az ücret almalarının bir diğer sebebi de onların yaşam süreleriyle ilgilidir. Genellikle zor ve ağır koşullarda çalışanların yaşam süreleri de kısadır. Bu aynı zamanda ülkelerdeki sağlık harcamalarıyla da doğrudan ilintilidir. Mesela sağlık koşullarının kötü olduğu bölgelerde bir asırda 6 defa nüfus değişirken, görece daha iyi olan yerlerde sadece 5 defa nüfus değişmektedir. Eğer emekçi nüfusu bir asırda ne kadar daha fazla değişiyorsa işveren için o kadar daha az maliyetli olacaktır. Bu bağlamda emekçiler vazgeçilmez değillerdir, hem doğurgandırlar, hem de yaşam süreleri kısadır.

Molinari’ye göre köle ile özgür emekçi arasında hem çalışma koşulları bakımından hem de işverene itaat bakımından hiçbir fark olmaması gerekir. Her ikisinin görevi de azami iş yapmaktır ama buna mukabil asgari bakım veya karşılığı ücret alacaklardır. Kölelikte iki kurum vardır ki bunları özgür iş gücü piyasalarına da yazar önermektedir. Bu kurumlardan ilki emek sömürüsünün tekelleşmesidir, ikincisi de hamilik müessesesidir. İlki insanın insan üzerinde egemenliğini yansıtır. Güçlü insan güçsüz olanı kendi çıkarları doğrultusunda kullanacak ve ona göre eğitecektir. Burada sermaye birikimi için gerekli olan emek sömürüsünün tekelleşmesi vardır. Yazar bugünkü özel istihdam bürolarına benzer bir kurumsal yapılanmayı o zaman ki iş gücü piyasaları için önerir. Böylece emekçiler daha kolay iş gücü piyasalarına dâhil olabileceklerdir. Tıpkı kölelik rejiminde ki köle pazarları gibi bir modeldir yazarın önerdiği. Günümüzde bu modelin neoliberal iş gücü piyasalarında uygulanıyor olması bizleri şaşırtmamalıdır. İkincisi de vasilik, yani gözetmenliktir. Kölelerin köle sahipleri tarafından yakından nasıl gözetleniyorsa, moderne emekçi de o şekilde işveren tarafından bire bir gözetlenebilmelidir. Bundan dolayıdır ki o dönemin tüm liberalleri gibi işçi sendikalarına karşı gelmektedir. Çünkü bu kurumlar daha fazla işçileri işverene karşı düşmanca tutum takınmalarına neden olmaktadır, böylece hem sermaye birikimini olumsuz yönde etkilemekte hem de üretim süreçlerini siyasallaştırmaktadır.

Molinari’nin söylediklerinden yola çıkarak günümüz iş gücü piyasalarına göz attığımızda 19’ncu yüzyıldan bu yana hiçbir şeyin değişmediğini anlayabiliyoruz. Molinari’nin ücretler konusunda söylediklerine günümüz iktisat bilimcilerinden hangisi karşı gelmektedir?