Milano’nun tarihi mezarlığı Cimitero Monumentale ise, İtalya’nın satmayan kitaplara yeni bir can vermesi düşüncesiyle kurulan ilk kitap mezarlığı Emiglia Romagna’daki Santarcangelo. Büyük kentlerdeki sanayi mahallelerindeki fabrika depolarını anımsatan İtalya’nın bu ilk ve şimdilik, tek kitap nekropolü, milyonlarca cilt kitabı barındırıyor.
Yaşamları Santarcangelo’daki mezarlıkta son bulan milyonlarca cilt kitap, ya hamur olmayı bekliyor ya da okurların ilgisini çekmeyi başarır mı acaba düşüncesiyle bu kitaplara ikinci bir satış şansı tanınıyor. Bu “fırsatlar deposu”na her yıl 50 milyon kitap aktarılıyor. Bunların çoğu ya satmayan ya da İtalyan yayınevlerinin katologları dışında kalan kitaplar.
Kitap mezarlığı, okurlara açık bir depo değil. Öyle her isteyen ziyaret edemiyor. Çünkü bu depo, bir tek yayın sektörünün operatörlerine açık tutuyor kapısını. Elektronik yayımcılığın da devreye girmesiyle kitabevlerinin vitrinlerinde boy gösteren yeni kitapların yaşam süresi, 6 ila 9 ay arasında değiştiği için kitaplar ilk dört ayda beklenen satış grafiğine ulaşamazsa, yayıncılar gözden çıkarıyor.
Santarcangelo’daki depoda ABD’li yazar Donald McCaig’in kaleme aldığı “İl Mondo di Rhett”nden bol miktarda kopya mevcut. Mc Caig’in İtalya’da basılan kitaplarının yüzde 50’si satmayınca, deponun yolunu tuttu. Ama her satmayan kitap, basarsız bir kitap diye algılanmamalı. Afgan asıllı ABD’li yazar Halit Hüseyni’nin ilk romanı olan, İtalya’da Piemme yayınevinden çıkan “Uçurtma Avcısı” adli kitabı da ilk aylarda okurdan gördüğü yoğun ilginin ardından satmadığı için mezarlıkta dinlenen kitaplardan bir başkası.
Yazarlar depresyona giriyor
Elbette kitapları satmadığı için depoya yollanan, yapıtlarına biçilen fiyatlar, yarı yarıya aşağı çekildiği için birçok yazar depresyona girerek yayıncılarıyla tartışıyor. Yayımcılar ise kitapların kediler gibi yedi canlı olduğu tesellesiyle mezarlıktaki kitapların reinkarnasyonla yeniden kitabevlerindeki vitrinlere dönebileceğini masalını anlatıyor yazarlara.
İtalya’da Mondadori yayınevi, Kübalı dalgıç Pipin Ferreras’ın yazarı olduğu, “Nel blu profondo” adli bir kitap yayımlamıştı. Ferreras bu kitapta önce öğrencisi, ardından eşi olan yaşam arkadaşıyla paylaştığı romantik ve eşinin ölümüyle noktalanan trajik bir öyküyü anlatıyordu. Kitap ilk çıktığı zaman 10 bin adet sattı. Ardından satışlar anide durdu. Ferreras’ın kitabı, depoda kısa bir süre bitkisel yaşam sürdükten sonra birden okurun ilgisini yeniden cezbederek yeniden satmaya başladı ve İtalya’daki kült kitaplardan biri oldu.
Kitaptan hamura
Santarcangelo’daki kitap mezarlığında ikinci kere yaşama dönen yapıtlar, çoğunlukla sözlükler, tarihi öyküleri temel alan romanlar ya da bol fotoğraf ve illustrasyon içeren, görsel yani ağır basan kitaplar. Sektörün sözcülüğünü yapan İtalyan yayıncılar, “Kitap mezarlığı bir tek depo gibi algılamamalı, aynı zamanda kitapçılar açısından sektöre seslenen bir kütüphane gibi de düşünülmeli” diyor. Elbette bir fark var, kitabevlerinin ışıltılı vitrinlerinde henüz yayımlanan kitaplar, yeni ayrıntıları vurgulanarak okura tanıtılırken, kitap mezarlığında mücadeleyi yitirdikleri inancıyla kaderlerine terkedilen, ‘yaşlı’ kitaplar diye görülen yapıtlar albenisi olmayan raflarda editörlerce keşfedilmeyi bekliyor.
İtalya’da 7 bin yayınevi, her gün 60 bin yeni başlıkla kitap yayımlıyor. Birkaç yıl önce bugüne oranla daha az yayınevi vardı ve kitap yazanlar daha azdı. Santarcangelo’da hamura dönüştürülmekten başka bir gelecekleri olmayan kitap yığınları, gerçek bir kitap nekropolü ile karşı karşıya olduğumuzu yansıtıyor. Satmayan kitaplar, yüzde 30’lük bir kesimi oluşturuyor.
Bunların yüzde 15’i ise yeniden piyasaya sürülmeyi, geri kalanlar ise kağıda dönüştürülmeyi bekliyor raflarda. Yayıncılar teselli üretmekte zorlanmıyor, “Gerçekte kitaplar olmuyor, kağıda dönüşerek yeniden diriliyor.”
Not:
1970 yılından bu yana katalog dışında kalan ve satmayan kitapların gönderildiği Santarcangelo kitap deposunda 120 kişi çalışıyor, Bugün Giunti-Messaggerie yayın grubunun sahibi olduğu depoda kitapçılar ve yayın dünyasının operatörleri, kullanılmış ve çağdaş kitapları, yarı ücrete satın alabiliyor.