Polonyalı Mevsimlik İşçiler / Kölelik, Cinayet ve Mafya

DÜNYA SOLA DÖNÜYOR - İTALYA yazıları

Arkadiusz, Wojecch ve Bartos 20 yaşında Polonyalı üç üniversite öğrencisi. 4 Ağustos 2005'te Torun'dan İtalya'da Foggia'ya gitmek için bir otobüse bindiler. Eğitimlerine devam edebilmek için para kazanmaları gerekliydi. Foggia'ya domates toplamaya gittiler. Oysa daha önce yine domates toplamak için Foggia'nın yolunu tutan 100'ü aşkın Polonyalı mevsimlik işçiden bir daha haber alınamamıştı. Üç üniversitelinin hemşerilerinin başına gelenden haberleri var mıydı bilinmiyor.

Polonya-İtalya seyahati ve Foggia'da konaklama için adam başı 200 avro ödediler. Foggia'ya giderken ağır bir iş üstleneceklerini, insani olmayan koşullarda çalışacaklarını biliyorlardı. Ama paraya ihtiyaçları vardı.

Yolculuk iki gün sürdü. Gençler Foggia'nın güneyinde domates toplayacakları Orta Nova'ya ulaştılar. Kampta koşullar çok kötüydü. Kamp, iflas etmiş eski bir restoranı mekan edinmişti. Girişte restoranın paslanmış levhası üzerinde "Paradise" yazılıydı. Çalışma kampına gelen Polonyalı gençler 200 avronun yanı sıra yemek, gecelemek ve tarlaya transfer için de ayrıca para ödeyeceklerini öğrendiler. "Köpek" lakaplı patronları Mariusz Poleszak da çalışmaya gelen gençler gibi Polonyalıydi. Bölgede mafyayla bağlantılı bir başka Polonyalı Janusz Niedzwiadek'in sağ kolu olarak tanıyordu herkes Poleszak'ı. Ücretlerin ne zaman ve nasıl ödeneceğine o karar veriyordu.

Üniversiteli üç Polonyalı İtalya'da domates toplama köleliğinin yeni kurbanlarıydı. Dört gün boyunca, sabahtan akşama kadar çalışarak 40 büyük kasa domates topladılar. Bu iş için anlaştıkları ücret 240 avroydu. Ancak Poleszak emeklerinin karşılığını vermedi. Bu paranın kampın ihtiyacı olan bazı tamirat işlerinde kullanılacağını söyledi.

Gençler köle olmayı kabul etmeyecek kadar akıllı oldukları için öteki Polonyalıların tersine geceyarısı herkes uyurken kamptan kaçtı. Bari şehrinde Polonya Büyükelçiliği'ne gittiler ve kölelik düzeninin hakim olduğu domates toplama kampı hakkında suç duyurusunda bulundular.

Daha önce kayıplara karışan, kendilerinden bir daha haber alınamayan başka Polonyalıların tersine Foggia'da yaşanan modern köleliği ortaya çıkarmaya karar verdiler. Bu gençlerin suç duyurusunu dikkate alan Bari savcılığı Foggia'daki domates toplama kampı hakkında soruşturma açtı. 'Ros Terra Promessa' adı verilen hukuki operasyon böyle başladı. İtalyan mafyası ile ortak hareket eden 23 Polonyalı, mevsimlik işçilere kötü muamele etmek, insani olmayan koşullarda çalıştırmak ve çok sayıda işçinin ölümüne ve kayıp olmasına sebebiyet vermek suçlamasıyla yargılandı ve toplam 106 yıl hapse mahkum edildi.

Polonya medyası güney İtalya'da vatandaşlarını hedef alan modern köleliği ve açılan davayı birinci sayfadan duyurdu. Bu ilk davanın ardından mevsimlik işçileri hedef alan insanlık dışı uygulamalara dair 600 suç duyurusunda bulunuldu. Kayıp kişilerin araştırıldığı "Kim Gördü?" adlı televizyon programının Polonya'daki versiyonunda 2 bin yılından bu yana güney İtalya'daki tarlalarda mevsimlik işçi olarak çalışırken Polonya ve İtalyan mafyasının hedefi olan ve kayıplara karışan 100'ü aşkın işçinin akıbeti araştırılmaya başlandı.

İtalya'da yaşanan bu rezalete İtalyan medyası gereken ilgiyi göstermedi. Polonyalı yüzlerce mevsimlik işçinin kayıp olması yerel gazetelerde kısa haber olarak değerlendirildi. Halen Foggia ve çevresindeki morglarda 15 kadar sahipsiz mevsimlik işçinin cesedi, yakınlarınca teşhis edilmeyi bekliyor.

Foggia'da yaşanan bu modern kölelik dramını Tarantolu İtalyan gazeteci Alessandro Leogrande araştırdı. "Lo Straniero/Yabancı" adlı derginin müdür yardımcılığını da yürüten 31 yaşındaki genç gazeteci Polonyalı mevsimlik işçilerin dramını "Uomini e Caporali" adlı bir kitapta (Mondadori) anlattı. Leogrande güneyde mevsimlik işçiliğin tarihini de bugünküyle karşılaştırarak yorumladı. Araştırması 1920'lerde de güneyde mevsimlik işçilere patronluk edenlerin ücret konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle cinayetler işlediği gerçeğini ortaya koydu.

Roberto Saviano'nun Napoli mafyasını konu alan "Gomorra" adlı kitabı kadar ilgi gören Leogrande'nin araştırması ve bu konuda kaleme aldığı kitabı yönetmen Edoardo Winspear tarafından sinemaya uyarlanacak. Yönetmen çiftçilerin tarihsel mücadelesi, geçmiş ve günümüzde mevsimlik işçi olmak gibi temaların özellikle ilgisini çektiğini anlattı.

Leogrande'ye göre günümüzün mevsimlik işçileri geçmişin işçilerinden daha kötü koşullarda çalışıyor. Globalleşen dünyada yabancı uyruklu işçi ekmek parası için çıktığı yolculukta nerede ve kim için çalıştığından bile haberdar olmuyor.

Leogrande sendikalar, Sınır Tanımayan Doktorlar örgütü ve Hıristiyan yardım kuruluşu Caritas'tan edindiği bilgilerle bir dönem güneyde Puglia bölgesinde çalıştırılan Afrikalı işçilerin kötü koşullar nedeniyle ülkelerine döndüklerini öğrendi. Afrikalıların İtalya'da ancak iyi koşullarda bir iş yapmak durumunda kalmak istediklerini, Avrupalı Polonyalıların ise 'ne iş olsa yaparız' mantığıyla Polonya-İtalya arasında mekik dokuduğunu, çoğu kez bu genç işçilerden bir daha haber alınamadığını, kölelik düzenine karşı gelenlerin mafyanın işlediği cinayetlerin kurbanı olduğunu öğrendi.

İtalya ABD'nin ardından dünyada domates üreticiliğinde ikinci sırada geliyor. Ulusal ölçekte üretimin üçte biri Puglia bölgesinden sağlanıyor. Polonyalı mevsimlik işçilerin başına gelen ve yüzü aşkın işçinin kayıplara karışması Puglia tarlalarında domates toplama işini bir miktar Romanyalı işçiler ve makinelere terk etse de güneyde Polonya ve İtalyan mafyası işbirliğiyle gerçekleşen modern köleliğe nokta koyabilmek pek kolay değil. Leogrande gibi araştırmacılar olmasa kimsenin bu insanlık dramıyla ilgilendiği de yok.