Libya savaşı sırasında İtalyan aydınlarını olan bitene sessiz kalmakla eleştiren, Libya’da batılı güçlerin giriştiği savaşın bilançosu ağırlaşırken Çizme’deki entellektüellerin daha da derin bir sessizliğe gömülmeyi tercih ettiğini anımsatan tiyatro sanatçısı, yazar ve ressam Dario Fo, 86. yasını bugün Milano Palazzo Reale’de ziyarete açılacak olan “Alaysı Şakalar” sergisiyle kutluyor.
“Gerçekte amatör bir tiyatrocu, profesyonel bir ressamım” diyen Fo’nun Milano Brera Akademisi’ndeki öğrencilik yıllarından bugüne kadar süren sanat uğraşında ürettiği 400 yapıt sergilenecek Palazzo Reale’de.
Genç Fo’nun tual üzerine yaptığı yağlı boya resimlerden kolajlara, son dönemde yoğunlaştığı anıtsal nitelikteki akrilik çalışmalardan eskizlere, tiyatro broşürlerinden hayat arkadaşı tiyatro sanatçısı Franca Rame’yle tasarladıkları kuklalar ve maskelere kadar uzanan yüzlerce yapıt, Fo’nun çıktığı resim yolculuğun ayrıntılarıyla buluşturacak ziyaretçiyi.
Özellikle son dönem yapıtlarında İtalya’daki siyasi yönetimlere gönderme yapan ve eleştiren sanatçının, ekonomik krizin gölgesindeki İtalya, gelecekten kaygılı vatandaşlar, Aquila şehrini yerle bir eden deprem, Berlusconi’nin medyatik yaklaşımıyla G8 zirvesine ev sahipliği yapan tarihi kentin ve sakinlerinin deprem sonrası kaderine terk edilişi, İtalya’daki FİAT fabrikalarında yönetici Sergio Marchionne’nin uygulamaya başladığı çetin çalışma koşulları karşısında işçilerin ülke çapında başlattığı protestolar, teknokrat Monti hükümetinin yeni iş yasasını iki gündür güneyden kuzeye protesto eden fabrika işçilerinden esin aldığı gözleniyor.
Duomo meydanındaki Palazzo Reale’de, “Alaysı Şakalar” adı altında düzenlenen bu serginin öncesinde Lago Maggiore (kuzeyde Lombardiya bölgesindeki Maggiore golü) doğumlu sanatçı, geçtiğimiz 13-20 Mart tarihleri arasında Brera Akademisi ve Milano’daki çeşitli okullardan gelen öğrencileri galeride kurduğu “Sanatçı Atölyesi’nde konuk etti. Asistanlarının desteğiyle günde 40 öğrenci kabul eden Fo, bir haftalık resim maratonunda son birkaç yıldır yoğunlaştığı, 3x3 metrelik anıtsal işlerini genç öğrencilerle tamamlayarak, Milano’daki sergide yer verilen son dönem yapıtlarının temelini kurmuş oldu,
Sergi öncesi dün Palazzo Reale’de gazetecilerle biraraya gelen Fo, gençlerle çalışmaktan büyük keyif aldığını şöyle anlattı:
“Gençlerle çalışmayı seviyorum. Çok güzel bir ortam vardı. Milano’da Porta Romana’daki atölyem de hep gençlerle dolu, oradaki atmosferi çağrıştırıyordu. Sanırım gençlerle bohem bir yaşam sürdüğüm gençlik yıllarıma geri döndüm. Brera’nın moda değil sanat merkezi olduğu yıllarda öğrenciydim. Achille Funi, Carlo Carrà, Aldo Carpi gibi ustalar hocamdı. Sayıca az olduğumuz için Akademi’de herkes birbirini tanıyordu. Hocalarla kahve içer, yemek yerdik. Milano Fuarı için çizdiğim at desenlerinden kazandığım parayla Picasso’nun ve Rus empresyonistlerin tekniklerini çalışmak üzere bir aylığına Paris’e gitmiştim.”
Nobel ödüllü Fo’nun siyasi bir yergi niteliğindeki son dönem yapıtları, Palazzo Reale’nin ilk salonlarında sergileniyor. Aquila depremi sonrası yaşanan vurdumduymazlıktan esin alan resimler, mafyanın gölgesinde yaşamaya mahkum edilen “Gomorra” romanının genç yazarı Roberto Savıano’nun hayatı, çehresiz betimlediği işçilerin portreleriyle FİAT’ta uygulanan çalışma yöntemine sert bir eleştiri Fo’nun özellikle vurguladığı gündemdeki sıcak konulardan bazıları. 25 video filmin de izlendiği sergide her bir mekan tiyatro, edebiyat ve resim dünyasının devi Dario Fo’nun yaşamının bir döneminden kesitler sunuyor.
Gençlik yıllarına ait resimler, karikatürler ve eskizlere serginin son mekanlarında yer veriliyor. Yaşam arkadaşı tiyatro sanatçısı Franca Rame’nin dünyası ise, Fo’nun Rame’ye adadığı bir mekanda saklı.
“Yaşamım boyamakla geçti” diyen Dario Fo’nun aktardığı bir anıyla noktalayalım, “Paris’e yaptığım ilk seyahatin masrafını nasıl karşıladım biliyor muşuz? Milano’daki Anıtsal Mezarlık’ta bir şapelin dekorasyonunu gerçekleştirerek…”
********************************************************************************
Dario Fo/ “Lazzi Sberleffi”/ 24 Mart-3 Haziran 2012/Palazzo Reale Milano.