AKP'nin yeni vergi paketi 2 ayı bulan tartışmaların ardından dün Meclis'te kabul edildi. 

Ekonomi yönetimi 226 milyar liradan 155 milyar liraya kırpılan paketle "sermayeyi vergilendirmeyi" ve "vergide adaleti" sağlamayı hedeflediklerini savunuyor. Paketteki yeni düzenlemelerin önemli bir kısmı doğrudan şirketleri vergilendiriyor ancak elde edilecek tutar iddia edilen "adaleti" sağlamak için oldukça küçük.

İlk sızıntı: Erdoğan 'el attı', yurttaşları ilgilendiren maddeler çıkarıldı

Tartışmalı vergi paketi, neredeyse her kanun teklifinde olduğu gibi önce "kulis bilgisi" olarak kamuoyuna yansıdı. Şirketler kadar bireyleri de ilgilendiren yeni vergiler hızla tepki çekti. İddiaya göre sızıntı iktidar içerisindeki bir kanat tarafından yapılmıştı. AKP ve MHP içerisinden bazı isimlerin pakete karşı açıklamaları da dikkat çekti.

Sızdırılan ikinci "kulis" haberinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın paketteki birçok maddeyi veto ettiği aktarıldı. Teklif Meclis'e getirildiğinde kiraya stopaj, gayrimenkul satışının "gerçek bedelle" vergilendirilmesi ve engellilere ÖTV istisnasının kaldırılması gibi birçok vergi kaleminin pakete dahil edilmediği ya da revize edildiği görüldü.

Bunlar arasında en çok konuşulanlardan biri yurt dışı harç pulu oldu. İlk çalışmada 150 liradan 3 bin liraya çıkarılacağı görüldü. Sonra 1500 lira olarak haberleştirildi. Nihayetinde 500 lirada karar kılındı. AKP buna benzer hamlelerle paketi madde madde pazarlamayı başardı.   

Mayıs ayında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanıp bizzat Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunumu yapılan önerilerden beklenen gelir 226 milyar liraydı. Paketin son haliyle sağlanacak yıllık vergi geliriyse 155 milyar lira civarında.

Bu 155 milyar liranın elde edileceği kalemlerse şöyle:

• Yurt içi asgari kurumlar vergisi (70 milyar lira)
• Küresel asgari kurumlar vergisi (40 milyar lira)
• EYT’li çalıştıran işverene sağlanan prim desteğinin kaldırılması (13,7 milyar lira)
• Kısa vadeli sigorta primlerinin yüzde 2,25’e çıkarılması (10,9 milyar lira)
• Gayrimenkul Yatırım Fonları’nın kazançlarına uygulanan istisnanın daraltılması (7,2 milyar lira)
• Deniz taşıtlarına KDV avantajının sınırlandırılması (5,4 milyar lira)
• Yurtdışı çıkış harç pulunun 500 liraya çıkarılması ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılması (4,3 milyar lira)
• Serbest bölge kazanç istisnasının ihracatla sınırlandırılması (2,5 milyar lira)
• Kamu Özel İşbirliği projelerinden sağlanan kazançların kurumlar vergisi oranının yüzde 30’a çıkarılması (500 milyon lira)

Büyük patronlardan tam destek

Paket, ağırlıklı olarak şirketlerin vergi yükünü artıracak gibi görünse de bu düzenlemeler bizzat sermaye temsilcileri tarafından dile getiriliyor. 

Patronları kulübü TÜSİAD'ın Yüksek İstişare Kurulu Başkanı Ömer Aras’ın “Vergi vermeyenlerden vergi almalıyız” diyor.

Bu söylemi destekleyen bir gelişme paketin Meclis Genel Kurulu'nda görüşüldüğü günlerde yaşandı.

İkinci sızıntı: Seçili şirketler ifşa edildi, Hazine 'adalet' geliyor dedi

Saray'a yakın sosyal medya hesaplarından bir dizi şirketin vergi levhaları paylaşıldı. Bu levhaların önemli bir kısmı güncel değildi ancak şirketlerin vergi kimlik numaraları ifşa ettiği için güncel tutarlar da sorgulanabildi. Buna göre Yıldız Holding, Trendyol, Getir, Atasay, DAP Yapı gibi onlarca şirket vergi ödemiyordu.

Şirketlerin "teşvik" adı altında yüz milyarlarca liralık vergiden muaf tutuldukları ekonomi yönetiminin gururla paylaştığı bir gerçek. Üstelik şirketler bu vergilerden kaçınmak için özel bir çaba sarf etmiyor.

Buna karşın vergi ödememekle eleştirilen şirketlere ilişkin paylaşılan bilgilerin hatalı olması dikkat çekti. Örneğin holdingler, kendilerine bağlı grup şirketlerinin hisselerini tutup temettü dağıtmakla işlevlendirildikleri için genellikle vergi ödemezler. Buna rağmen alt şirketleri yerine Yıldız Holding'in vergi levhası paylaşıldı. Belgede holdingin vergi ödemediği görüldü.

Benzer şekilde Trendyol’a ait olan ve şirketin lojistik işlerinden sorumlu olan başka bir şirketin levhası paylaşıldı. Oysa Trendyol, “DSM Grup” ünvanına sahip şirkete ait. Bu şirketin levhası paylaşılmadı.

Vergiden muaf tutulan gayrimenkul yatırım ortaklıkları da listeye eklendi.         

Listedeki şirketlere odaklanan tepkilerin ardından birkaç gün sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı topa girdi. Binlerce şirketin zarar göstererek vergiden kaçındıkları ama artık denetimlerin sıklaşacağı ve yeni paket sayesinde vergi tahsilatının artırılacağı söylendi. 

"Vergide adalet, etkinlik ve kazanca göre vergileme, politikalarımızın ana unsurudur" sözleriyle bitirilen açıklama ana akım medyada AKP'nin halktan yana olduğu algısıyla paylaşıldı.

Bir süredir zenginler "sadaka" niyetine alınacak yüzde 1'lik verginin bütçe dengesini toparlayacağını savunan Yeni Şafak, zarar açıklayan şirketilerin inandırıcı olmadığına dikkat çekti. Gazete, haberi "Kayıt dışılıkla mücadele artacak", "Vatandaşa yük yok" başlıklarıyla servis etti.

Vergi paketi, AKP'ye meşruiyet sağlayan sızıntı, açıklama ve haberlerin ardından Meclis'ten geçti. Fakat turbun büyüğü heybede kaldı.

Turbun büyüğü heybede

Ekonomi yönetimi "sermayeyi vergilendirdiğini"ni iddia etse de veriler aksini gösteriyor. 

Devletin 2024'te patronlardan almaktan vazgeçtiği vergi 1,8 trilyon lira. Bu tutarın neredeyse tamamı sermayeye tanınan vergi muafiyeti ve istisnalarından oluşuyor.

Yeni vergi paketinin sağlayacağı 150 milyar lira, vazgeçilen vergi tutarının sadece yüzde 8'ine denk geliyor.

Üstelik sosyal medyada anonim hesaplar tarafından sızdırılanın aksine "teşvik" adı altında vergi ödemeyen şirketlerin isimleri ve sağlanan imkanlar 11 aydır paylaşılmıyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın verilerine göre Mayıs ayında 981 adet Yatırım Teşvik Belgesi verildi. Ağırlıklı olarak vergi indirimi, istisnası, muafiyeti gibi kalemleri kapsayan bu belgelerin sağlandığı şirketlerin sadece toplam sabit yatırım tutarının 80,8 milyar lira olduğu açıklandı.

Ağustos 2023'e dek paylaşılan listelerde yatırım miktarları ve türlerine yer veriliyordu. Sonraki dört ay için açıklanan listede bu ayrıntılara yer verilmedi. 2024'ün başından bu yana ise liste dahi paylaşılmıyor. Hangi şirkete, hangi kalemlerde, ne kadar teşvik sağlandığı bilinmiyor.

Daha önce "öngörülen destek unsurları" adı altında, şirketlere verilen gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi işveren hissesi, vergi indirimi gibi kalemler paylaşılıyordu.