Zamlı ücretlerin alınmaya başladığı yılın ilk ayına ilişkin enflasyon verileri yayımlandı. Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre, Ocak'ta yüzde 6,7 artan enflasyon yıllık yüzde 64,86 oldu.
Oysa geride bıraktığımız yılın son çeyreğinde aylık enflasyon yüzde 3,43'ü aşmamıştı.
Fiyatı en fazla artan kalemler lokanta, eğitim ve sağlık oldu. Bu üç temel ihtiyaca ulaşmanın maliyeti yüzde 90'a varan oranlarda arttı.
Artışın "geçici etkiler"den kaynaklandığını savunan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, gerileme için Haziran sonrasına işaret ederek, "Yıllık enflasyonda yılın ikinci yarısında belirgin bir gerileme göreceğiz" dedi.
ENAG'a göre enflasyon TÜİK'in iki katı
Ancak "hissedilen" enflasyonun açıklanan enflasyonun iki katı olduğunu ölçen TÜİK'in verileri yine beklenen güveni sağlayamadı.
Bağımsız akademisyenlerden oluşan Enflasyon Araştırma Grubu'nun (ENAG) hesaplamasına göre, enflasyon Ocak'ta yüzde 9,38 artarak, yıllık yüzde 129,11 oldu. ENAG'ın verileri, resmi enflasyonu neredeyse ikiye katlamış.
Dar gelirlinin gıda enflasyonu bir ayda katlandı
DİSK Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR), TÜİK verilerinden yararlanarak hazırladığı hesaplamaya göre, en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 110 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 51 oranında kaldı.
Enflasyon 2005’ten bu yanda 7 kat, gıda fiyatları ise 2005’ten bu yana 25 kat arttı. 2005’te yüzde 9,24 olan yıllık enflasyon oranı 2024’te yüzde 64,86 oldu. 2005’te yüzde 6,79 olan yıllık gıda enflasyonu ise 2023’te yüzde 69,71’e yükseldi.
Gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark da açılmaya başladı. Aralık 2005’te enflasyonla aynı seyreden gıda fiyatları endeksi Ocak 2024’te enflasyonun 830 puan (yüzde 41,8) üstüne çıktı.
Memur ve emekli zammının en az yarısı gitti
Tüm Yerel Çalışanlar Sendikası, Ocak'ta memur ve emeklilere 2023 yılının ikinci altı ayına ilişkin enflasyon farkı hariç yüzde 15 oranında zam yapıldığını hatırlattı. Yani TÜİK’in açıkladığı enflasyona göre bu zammın neredeyse yarısı, ENAG’a göre ise yarısından fazlası daha yılın ilk ayında eridi.
Bu ay yüzde 4,27 ile enflasyon oranını en düşük hesaplayan Türk-İş'in araştırmasına göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı yani açlık sınırı 15 bin 48 lira.
Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaların toplam tutarında oluşan yoksulluk sınırıysa 49 bin 19 lira.
Bekar bir çalışanın "yaşama maliyeti" de aylık 19 bin 630 lira.
Birleşik Kamu-İş: Açlık sınırı asgari ücreti geçti
Birleşik Kamu-İş'in hesabına göre açlık sınırı asgari ücreti daha ilk ayda yakaladı. Bir ailenin gıda ihtiyacını insanlık onuruna yaraşır bir şekilde yoksunluk hissi çekmeden karşılayabilmesi için yapması gereken harcama tutarı 17 bin 442 liraya çıkarak 17 bin 2 lira olan yeni asgari ücreti geride bıraktı.
Kriz yok, yağma var: Zenginlerin gelirden payı rekor kırdı!
Yoksullaşmanın nedenlerine ışık tutan gelir dağılımı istatistikleri geçtiğimiz hafta açıklanmıştı.
TÜİK'in hesapladığı verilere göre, en zengin yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,8 puan artarak yüzde 49,8'e çıktı. En düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay ise 0,1 puan azalarak yüzde 5,9 oldu.
Gelirden en fazla pay alanların geliri, en düşük pay alanların 15 katına yükseldi. En zengin yüzde 10’unun elde ettiği gelirin, en yoksul yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı 14,2’den 15’e çıktı.
Yüzde 1'lik dilimlerin payı ise açıklanmadı.
Gini kat sayısı rekor düzeyde
Gelir eşitsizliği göstergesi Gini katsayısı da yükseldi.
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden biri olan ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı gösteren gini katsayısı 0,433 olarak tahmin edildi. 2014’ten bu yana artış eğiliminde olan gini katsayısı yalnızca 2019 ve 2021 yılında geriledi. Gini katsayısı son 12 yılın en yüksek düzeyine yükseldi.
Patronların gelirleri tüm gelirlerden hızlı arttı
TÜİK verilerini inceleyen DİSK-AR, patronların gelirleri tüm gelirlerden hızlı arttığını ortaya koydu. Buna göre, 2005 ve 2022 arasında ortalama hanehalkı fert geliri yevmiyelilerde yüzde 1.521 ve kendi hesabına çalışanlarda yüzde 1.551 oranında artış gösterdi. İşverenlerin ortalama hanehalkı fert geliri ise 2005 ve 2022 yılları arasında yüzde 1.900 arttı.
Gelir dağılımında cinsiyet uçurumu
Kadın ve erkeklerin gelirleri arasındaki fark da derinleşti. 2022'de yevmiyeli çalışan erkekler kadınlardan yüzde 78,5 fazla gelir elde etti. Kadınlar ortalama gelirlerin altında gelir elde ederken erkeklerin gelirleri ortalama gelirlerin üzerinde seyretti.
