Türkiye'nin, mayınların temizlenmesi ve deniz yollarının güvenliğinin sağlanması gerekçesiyle NATO ülkelerinin Karadeniz'e girişine izin vereceği iddia edildi. Türkiye'nin söz konusu izni, ABD ile uzun zamandır devam eden F-16 savaş uçağı satışı ve modernizasyonuna dair müzakereler kapsamında verdiği öne sürüldü.
Newsweek Romanya'nın "Türkiye Karadeniz’de savaşa teslim oldu" haberinde Karadeniz'e dair iddialara yer verildi. Habere göre; Bulgaristan Savunma Bakanı Todor Tagarev, 6 Ocak tarihinde Türkiye, Romanya ve Bulgaristan arasında mayın temizlemeye ilişkin gerçekleştirilen anlaşmaya dair rapor verdi.
Bölge dışındaki NATO ülkelerinin Karadeniz'deki operasyonlara katılmasına karşı çıkan Türkiye'nin, tutum değiştirerek Bulgaristan ve Romanya dışında NATO üyelerinin de Boğazlardan geçişine izin verileceği ileri sürüldü. Haberde, “ABD ve İngiltere gemileri operasyonlar için geçiş yapabilecek. Anlaşma bu hafta İstanbul’da Romanya ve Bulgaristan ile imzalanacak ve diğer NATO ülkeleri de davet edilecek” ifadeleri kullanıldı.
'Tutum değişikliğinin nedeni F-16' iddiası
Türkiye'nin söz konusu izni, ABD ile uzun zamandır devam eden F-16 savaş uçağı satışı ve modernizasyonuna dair müzakereler kapsamında verdiği öne sürüldü.
Haberde söz konusu iddiaya ilişkin şu ifadelere yer verildi:
"Türkiye, Amerikalılar tarafından uzun süredir ertelenen bir hedef olan 'ABD'nin, F-16 savaş uçaklarını edinme ve modernize etme yönünde olumlu ve sağlam adımlar atmasını bekleyerek' ABD ve İngiliz gemilerinin geçişine izin verme konusundaki tutumunu müzakere etti."
'Montrö'nün hükümlerini değiştirin' mesajı verilmişti
Türkiye, İngiltere'nin Ukrayna'ya iki mayın avlama gemisinin gönderilmesi için Boğazlar'ın kullanılmasına yönelik talebini Montrö Sözleşmesi nedeniyle geçtiğimiz günlerde reddetmişti.
Türkiye'nin bu kararının ardından NATO'nun eski Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanı olan ABD'li emekli amiral James George Stavridis, bunun "Montrö Sözleşmesi'nin istismar edilmesi" olduğunu öne sürerek, Türkiye'nin kararından vazgeçmesi gerektiğini savunmuştu.
Konuya dair açıklama yapan Stavridis, "Türkiye'nin Kraliyet Donanması'na ait mayın avlama gemilerini durdurması Montrö Sözleşmesi'nin istismar edilmesidir. Mayın avlama gemileri tamamen savunma amaçlıdır. Kullanımları Ukrayna'nın ekonomisini canlı tutma amaçlıdır. Türkiye, bir NATO müttefiki olarak rotasını değiştirmeli ve bu gemilerin geçişine izin vermeli" ifadelerini kullanmıştı.
Ancak Stavridis'in iddia ettiğinin aksine, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne göre, savaş dönemlerinde Boğazlar'dan geçiş izni için savunma amaçlı-saldırma amaçlı gemi ayrımı yapılmıyor. Sözleşmenin savaş zamanı başlığındaki bir maddeye göre, savaşan herhangi bir devletin savaş gemilerinin Boğazlar'dan geçmesi yasak. İngiltere'nin Ukrayna'ya hibe etmeyi planladığı 2 gemi bu kapsama giriyor.
Karadeniz yıllardır emperyalizmin hedefinde
ABD ve NATO, genişleme hedefiyle uzun yıllardır Karadeniz'e el atmaya çalışırken, Ukrayna'daki savaşla birlikte bu girişimler daha da yoğunlaşmaya başladı.
ABD yönetimi, Avrupa Birliği'yle birlikte NATO üzerinden Rusya’yı sıkıştırmaya çabalarken Montrö Sözleşmesi, Türkiye'nin denetimi altında Karadeniz’de toplam silah gücünü sınırlamasıyla Batı emperyalizminin hamlelerini engelleyen bir nitelik taşıyor.
Bu açıdan Karadeniz, ABD’nin istediği zaman giremediği nadir yerlerden birisi olma özelliği taşırken, ABD Montrö Sözleşmesi'ni sık sık sorgulayan çıkışlar yapıyor.
