Bakanlar 21 yıl sonra ilk defa Ankara dışında toplandı. Bitlis'in Ahlat ilçesindeki toplantıya AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başkanlık etti. Cumhur İttifakı'nda gerilimin yükseldiği bir dönemde yapılan Ahlat ziyaretinde MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de yer aldı.
Bitlis'te halka seslenen Erdoğan, MHP'ye "birlik" mesajı verirken, CHP'ye yüklendi; "Zorlu mücadeleler neticesinde çok ağır bedeller ödeyerek elde ettiğimiz kazanımlarımızı kimsenin elimizden almasına müsaade etmeyiz" dedi.
"Eski Türkiye-Yeni Türkiye" kıyaslaması yapan Erdoğan'ın "Yasakların, baskıların, yokluk ve yoksullukların olduğu o eski günler artık bir daha gelmemek üzere tamamen geride kalmıştır" ifadeleriyse tepki topladı.
Kur krizi, yüksek enflasyon ve yükselen işsizlikle geçen 3 yıla değinmeyen Erdoğan, yoksulluğu görmezden geldi.
Cumhurbaşkanı konuşmasında artık olmadığını savunduğu yoksulluğun kriterlerine açıklık getirmedi. Ancak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) her yıl hanehalkı gelirleri, büyüklüğü ve kompozisyonunu dikkate alarak yoksulluk hesaplaması yapıyor.
Bu araştırmanın 2023 verilerine göre, ortalama gelirin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen göreli yoksulluk oranı yüzde 13,9. Son üç yılın ikisinde yoksulluk sınırının altında kalanları gösteren sürekli yoksulluk oranıysa yüzde 12,3 oldu. Yani kamuya göre her 10 kişiden 1'i yoksul ve bu eşiği aşamıyor.
Ücretler beslenmeye dahi yetmiyor
Yoksulluk hesaplamasının yanı sıra diğer istatistikler de Erdoğan'la aynı fikirde değil.
Asgari ücret belirlenirken referans kabul edilen verilerden biri açlık sınırı hesaplaması. Birçok konfederasyon ve sendika, her ay kendi araştırmaları sonucu ulaştıkları açlık sınırını açıklıyor. Bu veride 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması esas alınıyor.
Açlık sınırı Temmuz'da Türk-İş'in hesaplamasına göre 19 bin 234 lira, Birleşik Metal-İş'in araştırmasına göre 19 bin 423 lira oldu. Böylece asgari ücret henüz yıl ortasında açlık sınırın altında kaldı. İşçilerin yaklaşık yüzde 50'si asgari ücretin altında ve civarında ücret alıyor.
Milyonlarca hane aç
Diğer yandaysa geçimini sağlayacak düzenli bir ücret dahi alamayanlar var. Açlık sınırının altında geliri olan hanelere bu kapsamda Aile Destek Programı kapsamında sosyal yardım sağlanıyor.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, sosyal yardıma muhtaç hane sayısı 4,2 milyonu aşmış durumda.
Emekçiden al, patrona ver
Alım gücünü düşüren en önemli etmen enflasyon. Milli gelirin yani üretilen değerin bölüşümünde emeğin payını sermayeye aktaran enflasyon, ücretlerin baskılanması için patronlara sunulan bir fırsat. Bölüşümdeki emeğin aleyhine açılan makas sömürü oranlarında görünüyor.
Türkiye’nin ilk 500 sanayi kuruluşu için, AKP’nin iktidara geldiği 2003 yılı ile pandemi öncesi son yıl olan 2019 arasında yüzde 95’lik bir ortalamada seyreden sömürü oranının 2020’de yüzde 125, 2021’de yüzde 210 ve 2022 yılında ise yüzde 271’e fırladığı görülüyor. Bir başka ifadeyle, 2022 yılında bu 500 şirkette ortalama bir işçinin aldığı 100 birimlik ücrete karşılık yarattığı 271 birimlik değerine el konulmuş.
