TBMM Dışişleri Komisyonu bu yasama döneminde son kez toplanarak Finlandiya’nın NATO’ya katılımına yeşil ışık yakan protokole ilk onayı verdi. İktidar ve muhalefetin uzlaşmasıyla NATO’nun genişlemesi sessiz sedasız onaylanıyor.
TBMM Dışişleri Komisyonu, dün uluslararası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulan iki kanun teklifini görüşerek onayladı. Bu tekliflerden ilki ve önemlisi “Finlandiya'nın Kuzey Atlantik Antlaşması'na (NATO) Katılımına İlişkin Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi” idi.
Rusya ile 1340 kilometre sınıra sahip olan Finlandiya Ukrayna’da savaşın başlamasının ardından tarafsızlık politikasını terk etmiş ve İsveç ile birlikte NATO'ya katılma kararı almıştı.
Geçen hafta Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö'nün Türkiye ziyareti sırasında AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Finlandiya'nın katılım protokolünün TBMM’de onaylanmasına ilişkin süreci başlatmaya karar verdiklerini açıklamıştı.
Bu çerçevede TBMM Dışişleri Komisyonu söz konusu protokolün onaylanması için toplandı. İktidar ve muhalefet milletvekillerinin NATO’nun genişlemesi ve Türkiye açısından “hayati” bir güvenlik örgütü olduğu noktasında uzlaşma içerisinde oldukları görülürken, protokol komisyonda oybirliğiyle kabul edildi. Finlandiya’nın NATO’ya katılımına ilişkin protokolü onaylayan kanun teklifinin TBMM Genel Kurulu’nda da görüşülerek kabul edilmesi bekleniyor.
İsveç için onay seçimden sonra yaz aylarında gündeme gelecek
Toplantıya Adalet Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı (MSB), İçişleri Bakanlığı ile Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT) yetkilileri de katıldı. Teklife ilişkin Dışişleri Bakanlığı adına Bakan Yardımcılığına Şubat ayında atanan Burak Akçapar açıklamalarda bulundu.
Akçapar konuşmasında, “Finlandiya, bu sürecin başından itibaren ülkemizin hassasiyet ve beklentilerini karşılamada daha hazırlıklı ve kararlıydı” diyerek Finlandiya'nın, ilgili mevzuatında değişiklik yaparak "terör örgütüne katılımı teşvik, teröre yardım ve tahrik unsurlarını suç olarak düzenlediğine" işaret etti. Akçapar, Finlandiya’nın üyeliğinin NATO İttifakını güçlendireceğini, tehditlere karşı ittifakta külfet paylaşımına katkıda bulunacağını, "NATO’nun caydırıcılığına, bölge güvenliğine ve Türkiye’nin terörle mücadele kararlılığına" katkıda bulunacağının altını çizdi.
Görüşmeler sırasında Akçapar, İsveç’in “terör örgütüne katılımı” suç kapsamına alan ve Anayasa’da 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren değişikliğin terör suçları kanununa yansıtılması için ilgili düzenlemenin 1 Haziran’da İsveç Parlamentosunda onaylayacağını açıkladığını belirtti. İsveç’in bu değişikliği o tarihte onaylaması ile taahhütlerini daha etkin biçimde gerçekleştirebileceklerini düşündüklerini ve bu ülkeden olumlu sinyaller aldıklarını ifade etti.
Yaz ayları başından itibaren İsveç’in bu adımları atması halinde, Türkiye’de seçimden sonra kim seçilirse seçilsin bir “NATO ve İsveç gündemi” olacak.
Cumhur ve Millet İttifakı NATO’culukta uzlaştı
Komisyon görüşmelerinde AKP ve MHP milletvekilleri dışında İYİP milletvekilleri Aydın Adnan Sezgin, Ahmet Kamil Erozan, CHP milletvekilleri Utku Çakırözer, Ünal Çeviköz, Sibel Özdemir ile HDP milletvekili Tülay Hatimoğulları Oruç söz aldı.
Muhalefet milletvekilleri daha çok AKP döneminde dış siyasette çizilen zikzakları ve Erdoğan’ın “tutarsız” açıklamalarını eleştirirken, Türkiye’nin dış politikada U dönüşleri nedeniyle itibarının zedelendiğini vurguladılar.
Millet İttifakı milletvekillerinin özellikle dikkat çektiği bir diğer konu ise NATO’nun genişlemesi hususunda Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’in katılımının niçin ayrı değerlendirdiği oldu. CHP ve İYİP milletvekillerinin açıklamaları, İsveç’in de hızla NATO’ya katılımına daha sıcak yaklaştıklarını gösterdi. İYİP Milletvekili Aydın Adnan Sezgin bu konuda, “NATO’nun Türkiye’ye ihtiyacı büyüktür elbette ama NATO geçmişte de bugün de ve görünür gelecekte de Türkiye açısından yararlı bir dayanışma örgütüdür, böyle bir dayanışma platformudur, zemindir. Elbette, İsveç’ten taleplerimizde ısrarcı olalım ancak bunu yaparken Türkiye’nin stratejik menfaatleriyle örtüşen bu kuruluşa özellikle içinde bulunduğumuz bu çok kritik konjonktürde zarar vermeyelim” dedi.
CHP milletvekili Utku Çakırözer’in söz konusu dönemde provokasyonlara işaret etmesi ve İsveç’teki Kur’an yakma olayının faillerinin bağlantılarının irdelenmesi gerektiğini söylemesi dikkat çekti. Çakırözer bu saptamalarıyla, Rusya’nın Finlandiya ve İsveç’in üyelik sürecini bu tür provokasyonlarla sabote ettiğini ima etti.
Muhalefet milletvekillerinin bu açıklamalarına ve dış politika adımlarına getirdikleri eleştirilere AKP’li milletvekilleri, Türkiye’nin artık daha “pazarlıkçı” bir tutum aldığı ekseninde ve dış ilişkilerde “hayır” demeyi öğrendiği vurgusuyla yanıt verdiler.
Cumhur ve Millet İttifakı vekilleri komisyon görüşmesinde, Finlandiya’nın üyeliğinin NATO vasıtasıyla Türkiye’nin güvenliğine katkıda bulunacağı konusunda birleştiler. Bu uzlaşı çerçevesinde Dışışleri Komisyonu’nda Finlandiya’nın NATO’ya katılımına ilişkin protokolün onaylanmasına dair teklif kabul edildi.
Aynı gün ABD’de Blinken’dan açıklama
TBMM Dışişleri Komisyonu’nda Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün onaylanmasının ardından aynı gün ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın açıklaması dikkat çekti.
Komitede sorulan sorulara yanıt veren Blinken, “Türkiye'nin, yenilenmiş F-16'ları ve mevcut F-16'lar için modernizasyon paketini alması gerektiğine inanıyoruz. Bunun NATO için, ittifak için önemli olduğunu düşünüyoruz” dedi. Blinken bu açıklamasıyla, F-16 satışına onayı, Türkiye’nin NATO’daki rolü ile ilişkilendirdiklerini ortaya koymuş oldu.
Rusya Finlandiya’nın adaylığını büyük tehdit olarak algılıyor
Kremlin Basın Sözcüsü Dmitriy Peskov, Finlandiya’nın NATO’ya üyelik kararı ile ilgili Mayıs 2022’de sert ve net bir açıklama ile Rusya’nın tepkisini açıklamıştı:
“Helsinki, böyle bir hareketin sorumluluğunun ve sonuçlarının farkında olmalıdır. Finlandiya'nın NATO'ya katılımı, Kuzey Avrupa bölgesinde istikrar ve güvenliği koruyarak Rusya-Finlandiya ikili ilişkilerine ciddi zarar verecek. Rusya, bu bağlamda ortaya çıkan ulusal güvenliğine yönelik tehditleri durdurmak için hem askeri-teknik hem de diğer nitelikte misilleme adımları atmak zorunda kalacaktır.”
