Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler altın madeninde meydana gelen toprak kaymasıyla ilgili incelemeler devam ediyor.
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden (UYGAR) bilim insanlarının yer aldığı bir heyet bugün bölgede yaptıkları incelemenin sonuçlarını açıkladı.
DHA'nın aktardığına göre insansız hava aracı ile ölçüm ve inceleme yapan uzmanlar, liç yığınının, yani altını siyanürlü çözelti ile ayrıştırma işlemi sırasında geriye kalan toprağın kontrol edilebilir seviyeden daha yüksek olduğunu tespit etti.
'Liç yığınının yüksekliği dünya standartlarının üstündeydi'
UYGAR Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hakan Ersoy, dünyadaki bilimsel çalışmalarda liç yığınlarının en fazla 150 metre yüksekliğe ulaştığını, Çöpler madeninde yapılan incelemede ise 257 metre yükseklik tespit ettiklerini söyledi.
Bunun "inanılmaz" bir rakam olduğunu söyleyen Ersoy şöyle konuştu:
"Biz bu liçin kontrol edilebilir seviyeden çıktığını düşünüyoruz. Günümüzde, demirden, betondan 200 metre yükseklikte binalar inşa edilemezken, sadece yığma şeklinde depolanan bir malzemenin 257 metre yükseklikte olması bizi ürküttü."
Bölgedeki 100 metrelik vadiye de dikkat çeken Prof. Dr. Ersoy, "Yani orada 350 metrelik bir piramit oluştu. Orada hareketin hızlanmasının en büyük sebebi, liç yüksekliğinin yanı sıra vadinin de yüksek olması. Felaketi büyüten de buydu" dedi.
Ersoy yüksekliğin yanı sıra yer seçimini de değerlendirdi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün (MTA) güncel fay haritasında, maden sahasının 300-400 metre doğusundan bir fay hattı geçtiğini söyleyen Ersoy, liç yığınının ocak üretim sahasına çok yakın olduğuna da dikkat çekti.
Ersoy, liç yığınındaki su içeriğinin "normal standartlardan yüksek" olduğunu belirtti.
soL'a konuşan TMMOB Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel, liç yığınının göçmesinde birçok etmenin etkili olduğuna işaret etmişti. İçindeki solüsyon miktarı, solüsyonun geçirgenliği, giren ve çıkan solüsyonun oranları, kullanılan çimento, basamak yükseklikleri, şev açısı... Yapım esnasında bu etmenlerin hepsinin bir arada değerlendirilmesi gerekiyor. Yüksel'e göre, "bu olay muhtemelen bunları biri ya da birkaçı bir araya geldiği için yaşandı."
'Yeni liç alanı için beklenmeliydi'
Maden mühendislerine göre yapım kurallarına uyulmamasının ardında üretim baskısı, kaynağındaysa yükselen altın fiyatları var:
"Bizim ana düşüncemiz burada bir üretim zorlaması olduğu. Yığın liçi çok yüksek. Orada yeni bir alan için izin istemelilerdi. Olan alan için izin çıkana kadar da üretimi durdurmaları lazımdı. Ama tabii altının onsunun 2 bin doları geçtiği bir dönemde kimse bunu göze almamış, üretime devam etmişler."
Maliyetten kaçıldı, hatalı çalışma yapıldı
Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Veyis Sır, yerinde inceledikleri liç yığınındaki eksiklikleri şöyle anlatıyor:
"Yığının taban ile neredeyse 90 derece açı yapacak boyutta güvensiz olduğunu görüyorsunuz. Bu yığının gerekli çalışmalar yapılarak yataylaştırılması, basamaklarla yığın yükün dağıtılması gerekirdi. Ancak tabana verilmiş bütün yığının yükü. Yığının yataylaştırılması ve yükün dağıtılması çalışmaları, görüntülerden görüldüğü kadarıyla hiç yapılmamış. Ekstra bir maliyet çıkaracağı için kâr hırsıyla bu çalışmaların yapılmasından kaçınıldığını düşünüyorum."
