Hüda-Par Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu’nun Anayasa’nın 4. Maddesine karşı oldukları açıklamasıyla başlayan tartışma sürerken, AKP cenahındaki farklı sesler bugün Yeni Şafak yazarı Yasin Aktay’ın yazısı ve Erdoğan’ın başdanışmanı Mehmet Uçum’un yaptığı açıklamalarla belirginlik kazandı.
Eski AKP milletvekili ve Erdoğan’ın eski başdanışmanı Yasin Aktay Anayasa’nın ilk dört maddesine dokunmayan bir Anayasa değişikliği için “zahmete girmeye gerek olmadığı”nı yazdı.
Erdoğan’ın başdanışmanı Mehmet Uçum ise “İlk üç maddenin ve ilk üç maddeye ilişkin ‘değiştirilmezlik ilkesi’nin korunması gerekir” açıklamasını yaptı.
Aktay: Bu maddelere dokunmayacak bir Anayasa değişikliği için zahmete girmeye gerek yok
Şimdiye dek yapılan değişikliklerle “aslında Anayasa içinde el atılmamış bir mevzu kalmadığını” savunan Yasin Aktay, Anayasa'ya 12 Eylül askeri darbe anayasası vasfını veren neredeyse hiçbir konu bırakılmadığını, geriye ilk dört maddenin kaldığını iddia etti.
TBMM’de 1 Ekim’de başlayacak yeni yasama yılında Cumhur İttifakı’nın yeni Anayasa için yeniden bir hamle yapması beklenirken, Aktay yazısında Hüda-Par’ın adını vermeden Yapıcıoğlu’na destek verdi.
“Bu maddelere dokunmayacak bir yeni Anayasa'nın bunların dışında ne yapacağını insan gerçekten merak eder” diye yazan Aktay şu ifadeleri kullandı:
“… Bu maddelere dokunmayacak bir anayasa değişikliği için onca zahmete girmeye bu saatten sonra hiç gerek yok.
Bırakınız olduğu gibi kalsın, ne de olsa bu haliyle, hatta o maddelerin varlığına rağmen toplum bir şekilde kavgasını da, ihtilafını, da birlikteliğini de barışını da temin etmenin bir yolunu bulmuş durumda.”
1961 Anayasası'nda 'değiştirilmezlik' ifadesi
Mevcut Anayasanın 4. Maddesi “Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez” diyor.
Aktay “değiştirilemez ve değiştirilmesi dahi teklif edilemez” şeklinde aktardığı ifadeleri “toplumun aklına hakaret” ve “buyurgan” diye nitelerken, “Ne 1924 Anayasası, ne 1961 darbeci anayasasında böyle ifadeler yok” diye yazdı.
Oysa 1961 Anayasası’nın 9. Maddesinde “Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki Anayasa hükmü değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez” hükmü yer alıyordu.
Atatürk'ün 'inkılapçılık' ilkesiyle savundu
Aktay 4. Maddenin değiştirilmesini savunurken bu ifadelerin “Atatürk’ün inkılapçı ilkesiyle de çeliştiğini” öne süren bir argüman kullandı, “Değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen bir alanda çalışan Türk siyasetçisi neyin inkılabını yapacak, inkılapçılığını hangi alanlarda sürdürecektir? Bırakınız inkılabı, değişimin önüne set çeken mutaassıp bir muhafazakarlıktan başka bir şey üretmez, üretmemiştir de böyle bir yaklaşım” diye yazdı.
Beştepe'den 'tartışma 3 maddenin esasına ilişkin değil' açıklaması
Hüda-Par’ın çıkışıyla gündeme gelen 4. Madde tartışmalarında AKP’den gelen resmi açıklamalarsa böyle bir değişikliğin gündemlerinde olmadığı yönünde olmuştu. Bugün Beştepe’den gelen açıklamada ise Mehmet Uçum güncel tartışmanın da ilk 3 maddenin esasına ilişkin değil, “değiştirilmezlik” ilkesinin anlamına ilişkin olduğunu savundu. Uçum bu maddelerin ve “değiştirilmezlik ilkesinin” korunması gerektiğini belirtti.
AKP Sözcüsü Ömer Çelik partisinin Erdoğan başkanlığında toplanan MYK toplantısına ilişkin açıklama yaparken bir gazetecinin sorusu üzerine "Anayasanın dört maddesiyle ilgili herhangi bir tartışmamız yoktur. Bu konudaki değişiklik teklifleri bizim açımızdan olumlu değildir” yanıtını vermişti.
Uçum: Değiştirilmezlik ilkesi korunmalı
Bugün de Beştepe’den Cumhurbaşkanı başdanışmanı Mehmet Uçum’dan bir açıklama geldi, İlk 4 maddenin korunması gerektiğini savunan Uçum sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Öncelikle belirtelim ki ilk üç maddenin ve ilk üç maddeye ilişkin ‘değiştirilmezlik ilkesi’nin korunması gerekir.
Aktüel gündeme bakılırsa aslında ilk üç maddedeki esaslar tartışma konusu değil. Türkiye toplumunun ilk üç madde konusunda genel mutabakatı olduğu görülüyor. Aktüel açısından mesele gelecek kuşaklar bakımından ilk üç maddeye ilişkin değiştirilmezlik ilkesinin anlamıdır.
Bu yönüyle değiştirilmezlik ilkesi yaklaşımı gelecek kuşaklara ülkesel birikimin korunmasıyla ilgili güçlü bir siyasi ve hukuki perspektif sunmak anlamına gelir.
Ayrıca değiştirilmezlik ilkesi kurucu neslin gelecek kuşaklara nasihatıdır, söylendiğinin aksine sonraki neslin iradesine ipotek koymak değildir, bu maddeten mümkün de olmaz.
Çünkü nihayetinde her kuşak kendi kuruculuğunu yapma hakkına sahiptir. Ancak her yeni kuruculuk önceki neslin birikimine dayanmak zorundadır. Aksi takdirde devletin, ulusun ve ülkenin devamlılığını sağlamak riske girer. Hatta devamlılık sağlanamaz.
Diğer deyişle hiç bir yeni kuruculuk geçmişi sıfırlayarak yapılamaz. Nesnel olarak da öznel olarak da bu imkansızdır. Bu nedenle değiştirilmezlik ilkesi ülkesel birliğin ve devamlılığın temeli demektir. Bu temele sahip çıkmak da gelecek neslin ödevidir. Bu ödevi hatırlatacak değiştirilmezlik ilkesini vurgulamak da mevcut neslin görevidir.”
Uçum ayrıca “Türk vatandaşlığı”nın bir etnisiteye dayanmadığını kaydettiği paylaşımında “Yeni anayasa Türk vatandaşlığı kavramını elbette koruyacaktır. Çünkü Türk vatandaşlığı kavramı anayasa hukukuyla üzerinde oynanacak yani sadece hukukun konusu olan bir kavram değildir. Türk vatandaşlığı ismiyle de içeriğiyle de tartışılamaz” ifadelerini kullandı.
AKP 2011'deki tartışmada 'değiştirilemeyecek hüküm' istememişti
AKP daha önce yeni Anayasa’da “değiştirilmez” maddeler olmaması gerektiğini savunmuştu.
Hüda-Par’ın çıkışına AKP’nin “gündemimizde yok” şeklinde açıklamalarla yanıt vermesi akla daha önce TBMM’nin 2011-2013 yılları arasında Anayasa Uzlaşma Komisyonu’ndaki tekliflerini getirdi.
O dönemde ilk dört maddeye ilişkin tartışmalarda AKP’nin “Anayasa’da değiştirilemeyecek hüküm önermediği” şeklindeki notlar Meclis tutanaklarına geçmişti.
Bu konu üzerindeki tartışmalarda BDP de yeni anayasada değiştirilemez maddeler olmaması gerektiği görüşünü ortaya koymuş, CHP ve MHP ise değiştirilemez maddelerin yeni anayasada yer alması gerektiğini savunmuştu.
Şentop 2016'da 'değişmezlik meselesi çok yanlıştır' demişti
60 madde üzerinde uzlaşma sağlandıktan sonra 2013 yılı sonunda komisyon çalışmaları bitmiş, Şubat 2016’da bir kez daha Anayasa Uzlaşma Komisyonu Meclis’te kurulmuştu. Ancak komisyon masası iki hafta geçmeden yeniden devrilmişti. Daha sonra AKP içinde kurulan Anayasa Komisyonu içinde yer alan Mustafa Şentop Nisan 2016’da yaptığı açıklamada Anayasa’nın ilk 4 maddesiyle ilgili tartışmalar hakkında "Anayasa'nın ilk 3 maddesinin değişmezliği sadece ve sadece siyasi tarihimizde, 12 Eylül darbesini yapan 5 generalin tasarrufudur. Önce bunu bilmek lazım. Bunu bilmeden konuşuyorlar” demişti.
Şentop "Değişmezlik meselesi çok yanlıştır. Hiçbir kuşak, kendisinden sonraki kuşakların anayasa yapma iradesini bağlayacak bir iradeye sahip olamaz. Onların iradesinin bizimkinden üstünlüğü nedir? Bir konuyu tartışırken bu bağlam önemli” ifadelerini kullanmıştı.
