Bugün soL’da yer verdiğimiz bir haber, Honduras’daki darbeden hemen önce Millenium Century Corporation (MCC) adlı bir kuruluşun ülkeye on milyonlarca dolar para akıttığını, darbeden sonra da bu faaliyetini artırarak sürdüreceğini ortaya koyuyor. MCC ise, artık ismi her olayda duyulan National Endowment for Democracy (NED) adlı kuruluşa bağlı. NED, Ukrayna ve Gürcistan’daki renkli devrimlerden, Sincan-Uygur’daki olaylarda yer alan örgütlere kadar sayısız örnekte rolü olduğu anlaşılan bir kuruluş.

NED neden kuruldu?
1973’te Şili’de seçimle iktidara gelmiş olan sosyalist Salvador Allende hükümetinin General Augusto Pinochet tarafından darbeyle yıkılmasının ardından, herkes gözünü ABD’ye çevirmişti. Latin Amerika’daki birçokları gibi bu darbeyi de ABD’nin yaptığına inanılıyordu. Bunun üzerine ABD Senatosu, Senatör Frank Church başkanlığında bir inceleme komitesi kurdu. Bu komitenin hazırladığı, Church Raporu adıyla bilinen rapor, ABD’nin CIA yoluyla Şili’deki darbeyi desteklediğini ve finanse ettiğini ortaya koydu.

Bu skandalı birkaç yıl içinde başkaları izledi. Bu durum, ABD’yi siyasi olarak sıkıştırıyordu. Bunun üzerine ilginç bir yol buldular: ABD Kongresi, 1983 yılında NED’i kurdu. NED, başka ülkelerdeki “sivil toplum kuruluşlarına” kaynak aktarmak ve açık yollardan “demokrasiyi teşvik etmek” amacıyla kurulmuştu. NED’in ilk büyük faaliyeti, o yıllarda Sandinist gerillaların iktidara geldikleri Nikaragua’daki kanlı iç savaşı ve paramiliter örgütleri finanse etmek ve silahlandırmak oldu. Nikaragua’daki bu savaşta on binlerce insan öldü.

NED’in kurucu başkanı Allen Weinstein, 1991 yılında Washington Post gazetesine verdiği bir demeçte şunları söylüyordu: “Bugün bizim yaptıklarımızın büyük kısmı 25 sene önce CIA tarafından gizli bir şekilde yapılıyordu.”

Bir tuhaf “hükümet dışı organizasyon”
NED, bir NGO, yani hükümet dışı organizasyon olarak kabul ediliyor, ancak özel şahısların bağışları dışında kuruluşun bütçesinin tamamı ABD Kongresi tarafından sağlanıyor. Kuruluş, her sene Kongre’ye bir faaliyet raporu sunuyor. NED’in başka ülkelerdeki gruplara ve örgütlere vereceği paralar, öncesinde Dışişleri Bakanlığı’nın onayından geçiyor.

NED, kendisine bağlı 4 temel yapıdan oluşuyor: ABD’de kötü bir şöhrete sahip olan, kara para aklamadan mafya bağlantılarına birçok karanlık işle meşgul olan sendika konfederasyonu AFL-CIO’nun bir kolu olarak Özgür Sendika Enstitüsü ya da sonraki adıyla Amerika Uluslararası Emek Dayanışma Merkezi temel olarak başka ülkelerdeki şirketleri finanse etmeyi hedefleyen ve ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı olan Uluslararası Özel Girişim Merkezi Cumhuriyetçi Parti’ye bağlı olan Ulusal Cumhuriyetçi Enstitüsü ve Demokrat Parti’ye bağlı olan Ulusal Demokrat Enstitüsü. NED’in bu yapısı, ABD’de Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti’nin iktidarda olmasalar da yönetim mekanizmasında her zaman etkinliğe sahip olduklarının güzel bir örneğini sergiliyor.

NED’in tüzüğüne göre kuruluş, siyasi partiler ya da kampanyaları destekleyemiyor. Ancak elbette NED’in yaptığı tam da bu. Örneğin Uluslararası Özel Girişim Merkezi’yle sağcı şirketlere para yarımı yapılıyor, bu paralar her nasılsa kısa süre sonra seçimlerdeki sağcı adayın kasasında bitiyor.

Her taşın altında
Yakın zamanda NED’in faaliyetlerinin en bilinen örneği, 2002 yılında Venezuela’da Hugo Chávez’e karşı yapılan darbe oldu. ABD’de yaşayan araştırmacı ve avukat Eva Golinger’in edindiği belgeler, darbecilerin NED tarafından finanse edildiğini ifşa etmişti. Sincan-Uygur olaylarında olayların arkasındaki örgüt olan, Rabiya Kadir’in de parçası olduğu Dünya Uygur Kongresi de NED tarafından finanse ediliyor. Kuruluş, Ukrayna ve Gürcistan'daki renkli devrimlerin de baş sponsoruydu.

Bir de Türkiye için not düşmek gerekirse, NED'in Türkiye'yi ziyaret eden bir yetkilisi, kendisine sorulan soru üzerine Taraf gazetesinin "muhabir yetiştirme programını" desteklediklerini açıklamıştı.
(soL - Dış Haberler)