İşsizlik fonunu işçiler kullanamıyor, patronlar bitiriyor

İşverene yapılan teşvikler işsizlik fonunun dengesini bozdu. İşsizlik Fonu nisan ayında 390 milyon lira açık verdi. İşsizlik sigortası fonuyla ilgili olarak temel sorun işsizlerin giderek daha az oranlarda bu fondan yararlanabiliyor olması. Patronlar ise krizi ve seçimleri bahane ederek bu fonu kullanmakta geçtiğimiz yıllara oranla çok daha fazla kullanmaktan geri durmuyor.

Kadir Sev

Aylık bazda İşsizlik sigortası fonu giderlerinin gelirlerini aşması ilk kez olmuyor. Temmuz 2018’de 2 milyar 881 milyon lira gelire karşılık 4 milyar 474 milyon lira harcanmıştı. Gider tutarı, gelirin 1 milyar 600 milyon lira üzerindeydi. Bu dönemde İşsizlik ödeneği olarak 226 milyon lira; patronlara ise bunun 16 kat fazlası 3 milyar 600 milyon lira ödenmişti.

Ancak aylık bazda açık verip vermemek çok önemli değil. Fondan işsizler giderek daha az oranlarda yararlandırılıyor. Ekim 2018’de 3 milyar 162 milyar lira gelir elde edilmiş, 2 milyar 539 milyon lirası harcanmıştı. Gelirler giderlerin 500 milyon lira üzerindeydi ama aynı dönemde patronlara 1 milyar 223 milyon lira; işsiz kalanlara 606 milyon lira ödenmişti. Bu tutarlara 523 milyon lira aktif işgücü programı; 146 milyon lira işbaşı eğitim programı adı altında yapılan ödemeler de eklendiğinde yalnızca Ekim 2018 ayında patronlara sağlanan çıkarların tutarı 2 milyar liraya yaklaşıyordu.

Son birkaç aydır ücret garanti fonu ile kısa çalışma ödemelerinde hızlı bir artış dikkat çekiyor. Bunu krizin ve seçimlerin yansıması olarak değerlendirebiliriz.

İFLAS, KONKORDATO GİBİ ÖDEME GÜÇLÜKLERİ FONDAN KULLANILIYOR, SON DÖRT AYDA REKOR KIRILDI

İşveren iflas, konkordato, aciz gibi nedenlerle ödeme güçlüğüne düşerse işçi ücretlerinin 3 ayı işsizlik sigortası fonundan (Ücret Garanti Fonu) karşılanıyor. Geçtiğimiz yıl Ocak-Eylül arasında toplam 27 milyon; Ekim-Aralık ayları arasında 57 milyon lira olmak üzere 81 milyon lira ödenmişti. Bu yılın ilk 4 ayında, 69 milyon lirayı aştı.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİ 30 KAT ARTTI

Kısa çalışma ödeneğinde de benzer bir durum söz konusu. İşsizlik Sigortası Yasası uyarınca genel ekonomik, sektörel, bölgesel krizler nedeniyle çalışma süreleri geçici olarak önemli ölçüde azaltılmış ya da durdurulmuşsa Fon bütçesinden çalışanlara üç ayı geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği veriliyor. 2019 yılı ilk dört ayında toplam 92 milyon 310 milyon lira kısa çalışma ücreti ödeneği ödendi. Oysa 2018 yılı Ocak-Aralık 12 ay toplamı 3 milyon 70 bin liraya ancak ulaşabilmişti.