Suriye'de muhalif gösterilerin başladığı 15 Mayıs 2011 tarihinden, ülkenin bir iç çatışmaya sürüklendiği bugüne, çeşitli kaynaklardan bildirilen ölü sayılarının birbirinden farklılıklar gösterdiği biliniyor. Fakat, söz konusu kaynakların ve bu kaynaklardan yayılan "ölüm listeleri"nin güvenilirliği uluslararası medyada sorgulanmadığı gibi, "ölüm listeleri", Suriye'ye dış müdahaleyi meşrulaştırmaya yönelik kurgunun açık ara en önemli araçlarından biri olarak kullanılmaya devam ediyor.
Sayıların ardındaki gerçek hikayeler
Lübnan'da yayımlanan El Ekber'in internet sitesinde ve ABD'den yayın yapan Huffington Post'ta blog yazan Şermin Narvani, El Ekber'de çıkan bir haberiyle önemli bir çalışmaya imza attı.
Uluslararası medyanın başlıca başvuru kaynağı olan Suriye İnsan Hakları Gözlemevi olarak bilinen SOHR adlı örgütün bir bölmesinin yayımladığı "ölü listeleri"ni inceleyen Narvani'nin çok önemli bilgilere ulaştığı görüldü.
SOHR'un geçtiğimiz aylarda bir iç anlaşmazlık sonucu ikiye bölünmesiyle, Rami Abdül Rahman mahlasıyla yazan kişinin liderliğindeki grup örgütün orijinal web sitesinin kullanım haklarını eline geçirmiş, diğer grup da yeni bir web sitesi kurarak faaliyetine devam etmişti. Rami Abdül Rahman'ın başında bulunduğu grubun yayımladığı "ölü listeleri"nde isim vermediği biliniyor. Bu grubun aksine, "kurbanlar"ın isimlerine de yer verilen "ölü listeleri" yayımlayan diğer grubun raporlarını inceleyen ve Youtube'da bulduğu görüntülerle eşleştiren Şermin Narvani, rejim karşıtı Suriyeli siviller olduğu iddia edilen kişilerin Suriye güvenlik gücüne bağlı askerlerden oluştuğunu ortaya çıkardığı gibi, İsraillilerin öldürdüğü Filistinlilerin de listede yer aldığını görünce "hayrete düştüğü"nü yazdı.
Suriye'deki ölü sayıları konusunda kendi içinde anlaşmazlığa düşmüş görünen SOHR'un bölünmesinin ardından, Rami Abdül Rahman liderliğindeki grup, ölülerin isimleri belirtilmediği için daha da şaibeli hale gelen "ölü listeleri" yayımladığı halde uluslararası medya tarafından kabul görüyor ve Uluslararası Af Örgütü tarafından da tanınıyor.
"Ölü listeleri"nde isimlere yer veren diğer grup ise SOHR'un bölünmeden önce de ne denli manipülatif bir faaliyet içinde olduklarını ele veriyor. Şermin Narvani'nin tespit ettiği üzere, grubun listesindeki kimi isimlerin gerçek hikayeleri ve aslında silahlı muhaliflerin kurbanları oldukları yönündeki kanıtlar şöyle:
SOHR listesinde 5939 numaralı Mohammad Abdo Khadour: Suriyeli sivil muhalif olduğu iddia edilen bu isim, aslında Suriye ordusunda Albay olup, 19 Nisan 2011 tarihinde, görevi başında olmadığı bir saatte arabasında ateşli silahla saldırıya uğramış ve çok sayıda kurşun ile yaralanması sonucu yaşamını yitirmişti. Muhammed Abdo Khadour'un cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 5941 numaralı Iyad Harfoush: Aslında Suriye ordusunda Komutan olup, 18 Nisan 2011 tarihinde, nüfusunun çoğunluğu rejim yanlısı Suriyelilerden oluşan ve Humus yakınında bulunan Zahra'da, görevi başında olmadığı bir saatte, dışarıda birisinin ateş etmeye başladığını duyması üzerine olayı anlamak için evinden dışarıya çıktığında öldürülmüştü. Iyad Harfoush'un cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 5969 numaralı Abdo al Tallawi: Aslında Suriye ordusunda General olup, 17 Nisan 2011 tarihinde, iki oğlu ve yeğeni ile birlikte öldürüldü. İki oğlu ve yeğeni de, SOHR listesinde sivil muhalif kurbanlar oldukları iddiasıyla yer aldı: 5948 numara ile kayıtlı Ahmad al Tallawi, 5958 numara ile kayıtlı Khader al Tallawi ve 5972 numara ile kayıtlı Ali al Tallawi. Bu dört ismin cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 6021 numaralı Nidal Janood: Çoğunluğunu Alevi nüfusun oluşturduğu kıyı kenti Tartus'ta yaşayan bir Alevi olup, 11 Nisan 2011 tarihinde muhalif saldırganlar tarafından yaralanarak öldürüldü. Nidal Janood'u öldürmekle yargılanan iki kişinin Janoud'un yanında gösteren fotoğraflardan Şermin Narvani'nin verdiği link [DİKKAT - ŞİDDET İÇEREN GÖRÜNTÜ] ve Suriye medyasından bir diğer link.
SOHR listesinde 6022 numaralı Yasar Qash'ur: Aslında Suriye ordusunda Yarbay olup, 11 Nisan 2011 tarihinde, kıyı kenti Tartus'un Banyas beldesinde içinde seyahat ettiği bir otobüse kurulan pusu sonucu beraberindeki askerlerden 8'si ile birlikte yaşamını yitirdi. Yasar Qash'ur'un cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 6129 numaralı Hasan al-Ma'ala: Aslında Suriye polis gücü görevlisi olup, 5 Nisan 2011 tarihinde Şam'ın banliyösünde öldürüldü. Hasan al-Ma'ala'nın cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 6130 numaralı Hamid al Khateeb: Aslında Suriye polis gücü görevlisi olup, 5 Nisan 2011 tarihinde Şam'ın banliyösünde öldürüldü. Hamid al Khateeb'in cenaze törenine ilişkin youtube linki.
SOHR listesinde 6044 numaralı Waeb Issa: Aslında Suriye ordusunda Albay olup, 4 Ekim 2011 tarihinde öldürüldü. Waeb Issa'nın cenaze törenine ilişkin youtube linki.
BM'ye göre rejim yanlısı ve ordu üyesi kimse ölmemiş
Şermin Narvani, keşfettiklerini yorumlarken BM'ye ilişkin eleştirilerde de bulundu.
BM, Eylül 2011'de öncelikle 5 kaynaktan sağlandığı belirtilen verilerle Suriye'deki ölümlerin sayısını belirlemek için çalıştı. Bu 5 kaynaktan 3'ü, SOHR, VCD (Violent Documentary Center) ve Suriye merkezli Shuhada adlı web sitesi idi.
SOHR'un listesindeki 6022 numaralı Yasar Qash'ur, 5941 numaralı Iyad Harfoush, 5939 numaralı Mohammad Abdo Khadour, 5969 numaralı Abdo al Tallawi ile el Allawi'nin oğulları ve yeğeni olup listede 5948 numara ile kayıtlı Ahmad al Tallawi, 5958 numara ile kayıtlı Khader al Tallawi ve 5972 numara ile kayıtlı Ali al Tallawiel'in isimlerinin, aynı zamanda VCD ve Shuhada sitesindeki listelerde de yer almış, BM'nin de kendi listelerini derlerken bu ikisinden de yararlanmıştı.
Narvani ayrıca, SOHR dışında başka şaibeli kaynaklara da raporlarında yer veren BM'nin ilgili birimlerinin, bu akıl dışı iddialara ilişkin herhangi bir doğrulama ihtiyacı duymadığını vurguladı.
Suriye'deki insani kayıplar konusunda BM İnsan hakları Yüksek Komiserliği'nin bir diğer başvuru kaynağı olan Violent Documentary Center (VCD) tarafından, ülkede protesto gösterilerinin başladığı 15 Mayıs 2011 ile 15 Şubat 2012 arasındaki dönemde, tüm ölümlerin 6399 sivil ve 1680 ordu firarisinden oluştuğu iddiasında bulunulan bir rapor yayımlandı. Raporun, geçtiğimiz 11 ay boyunca ölen güvenlik gücü üyelerinin tümünün Esad yönetimine karşı olan firarilerden oluştuğu, firariler dışında Suriye ordusu, polisi veya istihbaratından tekbir görevlinin dahi ölmediği yönündeki iddianın gülünçlüğünden daha kötüsü, BM tarafından geçtiğimiz hafta sonuncusu yayımlanan Suriye konulu raporda, VCD'nin bu aklı dışı istatistiklerine tam anlamıyla doğru kabul edilerek yer verilmesiydi.
(soL-Dış Haberler)