Venezuela 'muhalefetini' kimler fonluyor?

Dünyadaki birçok coğrafyada yürütülen 'rejim değişikliği' projelerinde bu kuruluşların adı sık sık duyuluyor. Raporda, bu kuruluşların siyasi uğraşlarının, 1999'da Bolivarcı Anayasa’nın halk tarafından onaylanmasıyla başladığı vurgulanıyor.

Emre Köse

Mayıs 2010’da Dünya Demokrasi Hareketi [ABD merkezli Ulusal Demokrasi Vakfı’nın (NED) bir projesi] tarafından fonlanan İspanyol think-tank kuruluşu FRIDE Institute, uluslararası kuruluşların Venezuela muhalefetine yıllık 40 ilâ 50 milyon arası yardım sağladığına ilişkin bir rapor hazırladı. (*)

Rapor, bu fonun Venezuela’daki etkisini analiz ederek, eski devlet başkanı Hugo Chavez’e karşı “demokratik muhalefeti” desteklemek için daha fazla bağış yapılması gerektiği sonucuna varıyor.

ABD ve Avrupa merkezli vakıflar tarafından bağışlanan 40-50 milyon dolarlık fonun büyük çoğunluğu sağ kanat muhalefet partilerine gidiyordu — bunlar arasında Primero Justicia, Un Nuevo Tiempo ve COPEI’nin (Hıristiyan Demokrat) yanı sıra bir dizi STK, öğrenci örgütü ve medya kuruluşu yer alıyor.

FRIDE raporunda Bolivarcı yönetim, NED ve Freedom House [Venezuela muhalefetini fonlayan bir başka kuruluş] tarafından da sıkça kullanılan bir terim olan “yarı otoriter” şeklinde sınıflandırılıyor.

Rapor, Venezuela’da “seçimlerin demokrasi ve diktatörlük arasındaki ana bağlantı” olduğunu söylüyor. Sonuç olarak, Venezuela’daki siyasi parti ve gruplara sağlanan uluslararası fonlar, “temsili demokrasiyi yeniden tesis etmek” ve “daha Amerikan dostu bir hükümeti iktidara geri getirmek” amacıyla Hugo Chavez hükümetine karşı mücadele etmeyi hedefliyor.

Ayrıca raporun yazarları, muhaliflere yönelik uluslararası desteğin, Chavez’in büyük çaplı reformlara gittiği 2002 yılına kadar uygulamaya konulmadığının altını çiziyor. Diğer yandan aynı yıl Başkan Chavez’e karşı başarısız bir darbe girişimi yaşanmıştı.

Söz konusu raporda öne çıkan Amerikan menşeli bağışçılar şu şekilde:

  • Carter Center,
  • International Republican Institute (IRI),
  • National Democratic Institute (NDI),
  • Open Society Institute (OSI),
  • Pan American Development Foundation (PADF),
  • USAID,
  • National Endowment for Democracy (NED).

Dünyadaki birçok coğrafyada yürütülen "rejim değişikliği" projelerinde bu kuruluşların adı sık sık duyuluyor. Raporda, bu kuruluşların siyasi uğraşlarının, 1999 yılında Bolivarcı Anayasa’nın halk tarafından onaylanmasıyla başladığı vurgulanıyor.

FRIDE’a göre, bu “yardımlar” Caracas’ta ofisleri bulunan 10–12 küçük kuruluş aracılığıyla aktarılıyor. Raporda, öğrenci hareketi ve gençlik grupları gibi yeni siyasi aktörlerin ABD yönetimi [Bush ve Obama dönemleri] tarafından sporadik bir şekilde ele alındığı belirtiliyor

Son yıllarda, Washington ve başta İspanya merkezli olmak üzere bazı Avrupa kurumları tarafından desteklenen üniversitelerden bir muhalif hareket ortaya çıktı.

Bu öğrenci ve gençlik grupları, yirminci yüzyılın ikinci yarısı boyunca ülkeyi yöneten ve büyük ölçüde yozlaşmış olarak görülen geleneksel siyasi partilerin imajını yansıtmaya çalıştı. Bu gruplar, Chavez karşıtı siyasi faaliyetlerinde önemli miktarlarda yurtdışı kaynaklı finansmanlar aldı.

ANA BAĞIŞÇI ABD MERKEZLİ KURULUŞLAR

Diğer yandan FRIDE raporu, bu multi-milyon dolarlık yardımın ABD’nin Chavez karşıtı çabalarının bir sonucu olduğunu da teyit ediyor. AB merkezli Development Alternatives, Inc (DAI), International Republican Institute (IRI), National Democratic Institute (NDI) ve USAID 2002’den bu yana Venezuela muhalefetine yatırım yaparken Freedom House 2004, Pan-American Development Foundation (PADF) 2005, NED ve Open Society Institute 2006’dan bu yana muhaliflere yatırım yapıyor.

Bilgiye Erişim Özgürlüğü Yasası (FOIA) kapsamında gizliliği kaldırılan belgeler, bu multi-milyon dolarlık yatırımın büyük ölçüde Nisan 2002’de yaşanan darbe girişimi, istikrarsızlaştırma girişimleri ve ekonomik sabotaj gibi 'anti-demokratik' faaliyetleri teşvik ettiğini ortaya koyuyor.

Son yıllarda bu yardımlar, muhalefetin seçim kampanyalarını destekleyerek siyasi partileri eğitmek ve güçlendirmek, seçim ve iletişim stratejileri tasarlamak ve hatta muhalif gruplar için siyasi platformlar ve ajandalar geliştirmeye odaklandı.

AVRUPA

FRIDE raporu, Avrupa Komisyonu’nun Venezuela’daki muhalif siyasi parti ve STK’lara yılda 6-7 milyon avro gönderdiğini gösteriyor. Komisyon’un yardımlarının bir kısmı yerel düzeyde devlet kurumlarına [altyapı geliştirme] yapılsa da, çoğunluğu “sivil toplum kuruluşları” ve “insan hakları örgütlerine” gidiyor.

Konrad Adenauer Vakfı (KAS) ve Friedrich Ebert Vakfı (ILDIS-FES) dâhil olmak üzere birçok Alman vakfı, Venezuela’daki siyasi partilere doğrudan fon sağlıyor. Konrad Adenauer, sağ partiler COPEI ve Primero Justicia’nın yer aldığı projelere yıllık yaklaşık 500 bin avro yatırım yaparak muhalif öğrenci örgütlerinin merkezi sayılan Andrés Bello Katolik Üniversitesi’ndeki (UCAB) programları finanse etme taahhüdünde bulunuyor.

Raporda bu yardımların Venezuela yasalarını ihlâl ettiği itiraf edilirken milyonlarca dolarlık fon aldığı belirtilen STK’ların çoğunluğun aslında “ofis veya personeli olmayan sanal kuruluşlar” olduğu kabul ediliyor.

Rapor, başta ABD merkezli birkaç uluslararası kuruluşun, Venezuela yasalarını açıkça ihlal ederek karaborsada döviz takası yaptığını doğruluyor. Venezuela’da büyük sermaye akışlarını engelleme maksatlı olarak yabancı para akışında kısıtlamalar bulunuyor.

“Assessing Democracy Assistance: Venezuela” başlıklı rapor, uluslararası kuruluşların 14 ülkede ABD politikalarına uygun siyasi grupların finansmanında aktif olarak yer aldığını gösteren çalışmaların parçası. Venezuela’ya ek olarak, Belarus, Çin, Gürcistan, Mısır, Ukrayna, Nijerya, Bosna, Gana, Endonezya, Kenya, Fas, Yemen ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde başka vaka çalışmaları yapıldı.

(*) https://www.files.ethz.ch/isn/130763/IP_WMD_Venezuela_Eng_jul2310.pdf