DÜNYA SOLA DÖNÜYOR – KÜBA ve LATİN AMERİKA yazıları
3 Mayıs günü Küba Bakanlar Kurulu, Bakanlar Konseyi Başkan Yardımcısı ve Ulaştırma Bakanı olan Jorge Luis Sierra Cruz ve Şeker Bakanı olan Luis Manuel Ávila González'i görevden aldığını açıkladı.
Geçtiğimiz sene Mart ayının başında da başta Dışişleri Bakanı Felipe Pérez Roque ve Başkan Yardımcısı Carlos Lage olmak üzere bazı üst düzey isimler birdenbire görevden alınmış, tüm dünya “Neler oluyor?” diye Küba’ya bakmıştı.
Artık Felipe Perez ve Carlos Lage’nin görevden alınma sebeplerini büyük oranda biliyoruz. Bazı dış ülke istihbarat ajanlarıyla ilişkide olmaktan, başka bir ülkenin bir üst düzey yetkilisinden uygunsuz biçimde “hediyeler” almaya kadar (ki bu sonuncusu Küba Dışişleri Bakanlığı’nda asla kabul edilebilir değildir) uzun bir liste oluşturan ve görüntü kayıtlar, belgeler ve tanıklarla ortaya konulan sebepler bunlar.
Ancak bu yeni bakan değişikliklerinin sebebi çok daha açık: Kötü çalışıyorlardı.
Ülke, bu sene 1905’ten, yani bir asırdan fazla zamandan beridir görülen en kötü şeker hasadını bu sene yaşadı. Görevden almalardan iki gün sonra Granma’da Juan Varela Pérez imzasıyla çıkan yazı, bu sektördeki kötü durumu ortaya koyuyor, ve aynı zamanda bu bakanların niye görevden alındıklarını da açıklamış oluyordu.
İşlerin beklentilerin altında gittiği biliniyordu. Ancak durumun vahameti bu kadar açık kavranmamıştı.
IPS’de çıkan bir haberde ismini vermeden görüş veren bir uzmanın tahminine göre Aralık ayında başlayan bu seneki hasat, yıl sonunda 1 ila 1,1 milyon ton şeker verecek. Küba, iç tüketim için yaklaşık 700 bin ton şeker ayırmak zorunda. Halihazırdaki anlaşmalardan kaynaklanan zorunlu ihracat miktarı ise 400 bin ton civarında. Yani elde edilen şeker, zorunlu alanlara dahi yetmeyebilir. Küba daha önce de bu durumu birkaç defa yaşamış, Brezilya ve Kolombiya’dan şeker almak durumunda kalmıştı. Uzmanlara göre Küba’nın yıllık şeker üretme kapasitesi 3 milyon tonu buluyor.
İşler bu kadar basit de değil. Küba’nın elde tutacağı fazladan şeker, uluslararası piyasadaki fiyat oynamalarında elini güçlendirecek, daha kârlı satışlar yapabilecekti. Örneğin bu hafta, 453 gram şekerin fiyatı yarı yarıya düşerek 0.15 dolara kadar geriledi.
Granma’da Varela Pérez, bu durumun sebebi olarak “tahminleri gerçekleştirmeye dönük çok kötü bir politika”ya işaret ediyor. Bu sene için planlanan hedefler, kasırgaların bıraktığı yıkım da göz önünde bulundurularak oldukça mütevazı yapılmış olmasına rağmen, 44 merkezden sadece onu Mayıs itibariyle plandaki hedefi yakalamış durumdaydı. Üretimdeki gerileme ise 230 bin tonu bulmuştu. Granma’daki makalede, bu gerilemenin sebeplerine dair birçok farklı alanı kapsayan geniş bir analize yer verildi.
Peki niye bu kadar önemli şeker endüstrisi? Çünkü şeker, ülkenin başlıca döviz kaynaklarından birisi. Küba’nın, özellikle kasırgalar ve uluslararası krizin ardından, şiddetle dövize ihtiyacı var. Abluka altındaki bir ülkede sayısız yaşamsal ihtiyacı karşılamak için döviz bulundurmak elzem.
Henüz ulaştırma alanındaki kötü gidişata dair kapsamlı bir analiz yapılmış değil, ancak hem kişisel gözlemlerim, hem de Kübalı dostlarımdan edindiğim bilgilerle özellikle demiryolu alanında ciddi bir boşluk bırakıldığı bir gerçek. Oysa Küba, coğrafi konumu olarak kısa otoyollarla desteklenmiş, ülkeyi batıdan doğuya ve doğudan batıya bağlayan iki iyi durumda demiryolu hattı ile ulaşım sorununu büyük oranda çözebilecek bir ülke. Ancak trenler o kadar kötü durumda ki, Havana’dan Santiago ya da Guantánamo’ya gidecek olursanız, tren halen başka olanak varsa uzak durulması gereken bir ulaşım seçeneği.
Ancak belirtmek gerekir ki, ekonomide her şey kötü gitmiyor. Turizm, başat sektör olarak hem gelişiyor, hem de büyük bir kapasiteye sahip olduğuna dair işaretler veriyor. Birçok yatırım olanağı için yabancı yatırımcılar hevesli olduklarını gösteriyor, ve yeni yatırımların büyük kısmı, daha iyi gelir getirecek turistik tesisler öngören yatırımlar. Örneğin Turizm Bakanı Juan Marrero’ya göre, önümüzdeki 15 sene içinde 29 golf sahası yapılması planlanıyor.
Küba'da ekonomi toparlanmalı ülkede karşılaşabileceğiniz sıkıntıların hemen tümü ekonomideki durumla bağlantılı. Raúl'ün attığı birçok adım da buna dönük adımlar.
Görevden alınan bakanların yerine atananlar arasında da askeri kökenleri dikkat çeken isimler var. Ancak ordudan gelseler de, bu isimler demiryolu ve ziraat gibi ilgili alanlarda derin deneyime sahip kişiler. Fakat ne olursa olsun, sıradan Kübalı için bu kadar ordu kökenli insanın önemli görevlilere getirilmesinin bir soru işareti yarattığı da gerçek. Ancak Kübalılar için önemli olan, elbette işlerin iyi gitmesi. Durumlar düzeldiği sürece herkes memnun olacaktır.