DÜNYA SOLA DÖNÜYOR – KÜBA ve LATİN AMERİKA yazıları
“Niye çözüldü Sovyetler Birliği?” sorusu, belki en fazla tartıştığımız konu oldu bir süre... Zaten herkes tartıştı, ama kapitalizmin nihai zaferini ilan ettiği, tüm dünya gibi ülkemizde de gericilik rüzgârlarının bir kasırga halinde devrimci olanı kavurduğu yıllarda dünyayı tanırken komünist olmaya karar vermiş benim kuşağım için, bu soru belki her şeyden daha önemli hale gelmişti. Çok sorduk, kendimizce yanıtladık.
Yanıtlarken, birçoğumuz, yenilgiye yol açan hataları düşüncemiz ve sistemimizde değil, bıraktığımız boşluklarda bulduk. Birisi, ideolojik mücadeleydi bunlardan.
Sonradan Küba’da yaşama şansına erişip, teorik olarak tartıştığımız, tarih kitaplarından anlamaya çalıştığımız mücadeleyi biraz da soluyunca, daha da emin oldum ideolojik mücadelenin öneminden. Eğer bir liseliye parasız eğitimin ne anlama geldiğini, dünyanın geri kalanında bu işlerin nasıl olduğunu anlatamıyorsanız, parasız eğitimin kendisi yetmiyor bu genci sosyalizme bağlamaya.
Ve herhalde dünyayı ekonomik ve sosyal olarak bu derinlikte bir krize sürükleyen kapitalizmin hâlâ ayakta kalmasında –bizim eksiklerimiz kadar– ideolojik mücadelede bizim cepheye kıyasla çok daha başarılı olmalarının ciddi etkisi var. Elbette bunda ideolojik mücadele araçlarının onların elinde olmasını sağlayan ekonomik ve teknik üstünlüğün payı var, ama üstünlükleri bunun ötesinde...
Nasıl ki bir dönem Hollywood filmleri ideolojik mücadelede batının koçbaşı haline gelmişti, şimdilerde bilgisayar oyunlarının aynı çapta olmasa da, benzer bir önem kazandığını görüyoruz. Bu oyunlardaki barış değil şiddet ve savaş, dayanışma değil rekabet duygularının alttan alta pompalanması bir yana, bazılarında açık siyasi göndermeler de bulunuyor. Benim oyun oynadığım zamanlarda Command&Conquer’de açık ideolojik göndermeleri pek sallamaz, gizli olanları yaş ve dile hakimiyet dolayısıyla anlamaz, Sovyetler’i seçip güçlü tanklarımızla Amerikanlar’ı ezmenin tadını çıkarırdık. Sonradan oyunun ideolojik şiddeti arttı, Sovyetler’den Yuri diye bir hain ve manyak bilim adamı çıkartıp dünyayı ele geçirmesini işlediler,* komünizmle faşizmin aslında aynı şey olduğuna dair ögelerle süslediler. Yenilerde denk gelince gördüm, Red Alert serisinin yenisinde seks ögesi de iyice artmış, oyunun demolarında pornocuları oynatmaya başlamışlar.
Bu yüzden haberi alınca şaşırmadım: Call of Duty serisinin yeni oyunu Black Ops’ta genç Fidel Castro’ya suikast yapmaya çalışılıyormuş. Uzun zamandır bilgisayar oyunu oynamıyorum, ama serinin Afganistan işgalini işleyen bir önceki oyununun da tamamen güncel siyasi meselelerde ABD propagandası yaptığını, bir başka soL muhabiri arkadaşın yazdığı haberde okumuştum (İlgili haber: Call of Duty: Afganistan’da ABD askeri olmak).
Fidel’e suikast... 600’den fazla defa gerçekten deneyip başaramadıklarını, çocuk yaştakilere yaptıracaklar. Hem önceki suikastler meşrulaştırılacak, hem de yenileri için ideolojik zemin yaratılacak.
İdeoloji, her zaman doğrudan algılanabilir ve direk mesajlarla çalışmıyor. Farklı katmanlarda işliyor. Satın aldığımız yeni saatin canlı bir şey olduğunu düşünmüyoruz belki, ama ona öyleymiş gibi davranıyoruz. Dahası, ona öyleymiş gibi davranıldığını bilmemize rağmen, bazen bilinçli ama çokça bilinçsiz, öyle davranmayı sürdürüyoruz.
soL’da bahsettiğim daha önceki Call of Duty haberine birileri “Haberde ekrana öldürdüğünüz insanların kanı sıçrıyor denmiş, oysa o kendi kanınız” diyerek “eleştiri” getirmişti. Şimdi de birileri çıkıp “Ama oyunda sonuçta Fidel Castro’ya suikast düzenlenemiyor, başarısız olunuyor” diyecek. İşte oyunların asıl ideolojik gücü burada: bunların ABD çıkarlarına hizmet ettiğinin bilinmesine rağmen masum görmek...
Öyle ya, yoksa Alabama’da mahkemenin, 10’lu yaşlarındaki bir çocuğun etkilenerek ikisi polis üç kişiyi öldürdüğü “Grand Theft Auto San Andreas” oyununu kınadığını bilen yok nasılsa pek.
Florida’da tam 300 okul, bir kadının polisi arayıp “Kocam bir okula gidecek ve etrafa ateş açacak” ihbarında bulunmasının ardından geçici olarak kapatıldı. Girişinde silah dedektörü olan ilkokullar var... Tüm bunu bu sistem yarattı, şiddet endüstrisinden milyar dolarlarca kâr eden kapitalizm.
Oyunlar, hayallerimizdi çocukken. Hayaller, gerçeklerle karışırdı. Şimdilerde oyunlar azaldı hayatımızda, hayallerimiz ise daha da büyüdü. Ama kapitalizm hayalleri köreltirken, oyunları başka türlü hayatla birbirine karıştırıyor. İçiçe geçiyor tüm bunlar.
Birine karşı çıkıp, öbürünü eleştirmemek mümkün değil artık. Bu yüzden önemli ideolojik mücadele.
* Sovyetler Birliği'ndeki bilimsel gelişmeyi karalamak ve birtakım "gizli kötücül planlar" atfetmek, Soğuk Savaş'ın en sık başvurulan taktiklerinden bir tanesiydi. Neyseki bilimsel gelişim ve bunun insnanlığın çıkarına kullanılması konusunda Sovyetler'den bu yana alnımız ak. Dün Paris'te yapılan Dünya Barış ve Kalkınma için Bilim Günü etkinliğinde UNESCO, Küba'nın bu alandaki başarısını övüyordu.