Bakü Doğu Milletleri Kurultayı
1-9 Eylül 1920' de toplandı.
Doğu uluslarının bu büyüklükde
ilk ve son kurultayı oldu.
37 ülkeden katılımcı
1891 delegenin 235'i Türkiye'dendi.
Katılımcılar arasında Komünist Mustafa Suphi,
İttihatçı Enver Paşa,TBMM Temsilcisi
Dr. İbrahim Tali Öngören vardır.
Dünyayı Sarsan On Gün kitabının yazarı
John Reed' de Amerikan Temsilcisi olarak
bulunmaktadır.
17 Ekim Devrimi liderlerinden
Kurultay Başkanlığına seçilen
Zinovyev kürsüdedir:...''Şu anda Hint Birlikleri,
İngiliz Generallerinin kumandası altında
Yedi savaş cephesinde çarpışıyorlar.
Hint Birlikleri İstanbul'dalar...
İngilizler onları askere alıyor başlarına birkaç önemsiz
sırmalı soylu koyuyor...
İngiliz paralı askerlerini Türkiye'den,İran'dan,
Hindistan'dan,Çin'den kovmanın zamanı gelmiştir...'' der.
Zinovyev uzun konuşmasını tamamlar.
Salondan çılgın alkışlar ve hurralar yükselir.
17 Ekim Devrimi Liderlerinden
Yoldaş Radek söz alır.''...İngiliz kapitalistlerinin
Yakın-Doğu ya uygarlık götürmek,ilk öğrenimi yaygınlaştırmak,
oralarda makina kullanma alışkanlığını yerleştirmek için gittiklerini
yeniden işitiyorduk...
Aslında konu Türkiye'nin ve İran'ın zenginliklerinin
korsanca bir çekişmeyle ele geçirilmesi idi...
1908 ' e kadar Jön-Türkler'in muhalefetini,
kendileriyle beraber olacakları umuduyla,
hararetle destekleyen İngiliz kapitalistler,
aradıklarını bulamayınca birdenbire
Jön-Türkler'e karşı derin nefret duyguları beslemeye başladılar ve
Doğu'nun Arap,Suriye,Ermeni haklarının Türklerin elinden
kurtarılması gerektiğini sırf Türkiye'yi parçalamak
amacıyla ilan ettiler...
İstanbul'un ve Boğaz'ların İngiliz Donanması tarafından işgal edilmesi,
İngiliz denizaşırı savaş birliklerinin
Arabistan'ı , Mezopotamya'yı , Fransızlar
Suriye'yi,Yunan Ordusunun ise Anadolu'nun
Batısını ve İzmir'i ele geçirmeleridir...
Yoldaşlar, İngiliz,Fransız ve Amerika'lıların
onyıllardır Türk ve Kürt'lerle savaşmaya ittikleri
zavallı Ermeni'leri nasıl kurtaracaklarını
kendimize sorarsak resmi bir Amerikan
Organının adını verebilirim.
Yeni Ermeni'ler adlı Newyork'ta yayınlanan bu organ,
Fransız'ların Maraş'ta kendileriyle birlikte savaşmaları için
Ermeni gönüllülere İskenderiye'yi vereceklerini
söylediklerini açıklıyor.
Ama savaşın en canalıcı noktasında yirmibin Ermeni'yi
Kemal Paşa'nın ordusunun karşısında
tek başına bıraktılar...''
Yoldaş Radek'in konuşması tarihin derinliklerinde
çılgın alkışlar ve hurralar arasında sürüp gider.
Sabırla okuyanların
bu söylemlerin üstünden yüzyıl geçmiş bile olsa
günümüzle ilişkisini kuracağını umut ederim.
Şimdi de Mustafa Kemal'lerin
Şimdi de Lenin'lerin zamanı.
Siz onların tarihin derinliklerinde kaldıklarınımı sanıyordunuz.?
Şimdi Yüksek Alkışlar..
Şimdi Hurraaa...
KAYNAK: Bakü 1920 1. Doğu Halkları Kurultayı, Cumhuriyet Yayınları