İlk bir ay içinde, beklenen vaka sayımız 15.000, orta derecede ciddi ve semptomsuz vakalar için hasta yatağı ihtiyacımız 6.000, solunum desteği verebilecek nitelikte yatak ihtiyacımız 2.250, yoğun bakım yatağı ihtiyacımız 1.400. Buna karşılık salgın için ayırdığımız toplam yatak sayımız 3.000 kadar. Üstelik bu yataklar normal hastalara hizmet vermeyi sürdüren 25 hastanenin içinde. Çin yalnızca Vuhan’da (nüfusu 12 milyon) 47 hastaneyi ve 50.000 yatağı tam kapasiteyle Kovid-19 hastalarına ayırmıştı.
Kendimize Çin’i örnek alalım. Salgının Çin’deki yapısı ve ortaya çıkardığı hastane hizmeti gereksinimi üzerinden Türkiye için projeksiyon yapalım.
Bu tercihimizin iki nedeni var: 1) Çin ile Türkiye’nin yaşlı nüfus oranlarının (65 yaşından büyük olanların toplamdaki oranı) birbirine yakın olması: Çin’de 2017 için %10 (1), Türkiye’de 2019 için %9 (2). Enfeksiyon daha çok yaşlıları etkilediği için bu kriter önemli. 2) Çin’in en katı önlemlerle salgını kontrol altına almayı başarması.
ÇİN'DE HASTANE HİZMET İHTİYACINI BELİRLEYEN SALGIN VERİLERİ
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ile Çin 16-24 Şubat tarihleri arasında Kovid-19 salgın raporu yayımladılar.(3) Bu tarih Çin’de salgının hızının azalmaya başladığı döneme denk geliyor.
Çin’de laboratuvar tetkiki ile doğrulanmış Kovid-19 vakalarının %80’i orta derecede ciddiyet gösteriyordu. %13,8’i ciddi derecede hastaydı. %6,1’i kritik aşamadaydı.
İyileşme süresi, orta derece ciddi hastalarda 2, ciddi ve kritik hastalarda 3-6 haftaydı. Ölen vakalar 2-8 hafta hastanede yatmıştı.
Semptomsuz olan ya da orta derece hasta olan vakaların tamamı test sonuçları pozitif çıktığı takdirde hastaneye yatırıldı.
Kritik ve ciddi vakaların %25’i solunum cihazına bağlandı, %75’inde ise oksijen desteği sağlanması yeterli oldu.
Vuhan’da salgına ayrılmış 45 tane hastane vardı. Bunların 6 tanesi kritik hastalara, 39 tanesi de ciddi hastalar ile durumu ciddi olmasa bile 65 yaş üzerinde olan hastalara ayrıldı. İlerleyen süreçte 2.600 yataklı iki yeni hastane daha inşa edilerek yatak kapasitesi 50.000’in üzerine çıkarıldı.
TÜRKİYE'DE VAKA SAYISI İLK BİR AYDA KAÇ OLABİLİR?
Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Alpay Azap 3-4 hafta içinde 5.000 vaka beklediklerini, önlem alınmaması halinde bunun 30.000’i bulabileceğini, 3-4 haftanın sonrasında ise vaka sayılarında azalma olacağını açıkladı.(4)
Salgının merkez üssü Vuhan’ın da içinde bulunduğu Hubei eyaletinin nüfusu 60 milyon. Yüz ölçümü ise Türkiye’nin dörtte biri kadar. (5) Yani Türkiye’den %35 daha kalabalık bir bölge. Nüfus yoğunluğunun hastalık hızını etkilediğini kabul edebiliriz. Salgının ilk bir ayı içinde Hubei’de doğrulanmış vaka sayısı 7.153 idi.(6) Bu verileri dikkate alarak ve nüfus ve nüfus yoğunluğuna göre gerekli düzeltmeleri yaptığımızda Türkiye’de beklenen vaka sayısı 5.000 kadar çıkıyor. Hangi koşulla: Türkiye’nin salgına Çin gibi çok katı biçimde yaklaşması koşuluyla.
Hesabı bir de İtalya’ya göre yapalım. Çünkü İtalya önlemler bakımından Çin’in karşı kutbunda yer alıyor.
İtalya’da salgının başlangıcını, yurt dışından gelmiş 3 vakanın dışında 6 yeni vakanın saptandığı 22 Şubat 2020 olarak kabul edebiliriz. Henüz bir ay tamamlanmadan 17 Mart 2020’de İtalya’daki doğrulanmış vaka sayısı 27.980 oldu ve havuza aynı gün 3.233 yeni vaka daha eklendi.
Hubei’de ilk bir ay içinde vaka sayısındaki artış 254 kat iken, İtalya’da ilk 24 gün içindeki artış tam 4.663 kata ulaştı. Salgının İtalya’da pik yaptığına ilişkin bir veri de yok henüz, günlük vaka sayısı artmaya devam ediyor.
İtalya’nın nüfusu 61 milyon (yani Hubei gibi)(7), yüz ölçümü ise Türkiye’nin %38’i kadar. (8) İtalya’yı baz aldığımızda ve yine nüfus ve yüz ölçümüne göre düzeltme yaptığımızda, ülkemizde ilk 4 haftada beklenen vaka sayısı 20.000 kadar hesaplanır.
Biz, önlemleri Çin gibi sıkı almamış, ama İtalya kadar da gevşek bırakmamış olduğumuz ve İtalya kadar yaşlı bir ülke olmadığımız için (İtalya’da yaşlı nüfus oranı 2019 için %22,8 (9)) ilk bir aylık dönemdeki vaka sayısını 15.000 olarak tahmin etmemiz ve hazırlıklarımızı en az bu sayıya göre yapmamız gerekli görünüyor.
TÜRKİYE'DE HASTANELER HAZIR MI?
Türkiye’de ilk bir ay içinde 15.000 vaka çıkacak, bunların 2.100 kadarı ciddi, 900 kadarı da kritik sınıfında olacaktır.
Semptomsuz olsa bile 15.000 hastanın tamamı hastaneye yatırılacak, bunların 750’si yoğun bakım birimlerine alınarak solunum cihazına bağlanacak, 2.250’sine solunum desteği verilecektir.
İyileşme süreleri dikkate alındığında hastaneye yatırılan orta derecede ciddi ve semptomsuz hastalar için 6.000 yatağa, ciddi hastalar için 2.250 solunum desteği verecek nitelikte yatağa ve kritik hastalar için de (hayatını kaybedenler de dahil) 1.400 yoğun bakım yatağına ihtiyaç olacaktır. Ve bu yatakların tamamı tam gün süreyle, yalnızca Kovid-19 hastalarına hizmet verecek şekilde organize edilecektir.
Sağlık Bakanlığı 25 hastaneyi hastaların karantinaya alınarak tedavi edileceği referans hastane olarak ilan etti. Yani şu aşamada her ilde bir tane bile referans hastane yok.
Türkiye’deki toplam hastane ve yatak sayılarını dikkate alarak yaptığımız tahmine göre bu 25 hastanenin toplam yatak kapasitesi 15.000 kadar olmalı. Ama, bunlar yalnızca Kovid-19 hastalarına hizmet verecek hastaneler değil. Normal hizmetlerine devam edecekler. Sağlık Bakanlığı eğitim araştırma hastanelerinde yatak doluluk oranının %80 civarında olduğu dikkate alındığında 10.000 yatağın ancak 3.000 kadarının Kovid-19 hastalarına hizmet vermeye “uygun” olduğu düşünülebilir.
Sonuç olarak, Türkiye hastanecilik hizmetleri açısından salgına hiç de hazır bir görüntü vermiyor.
1-https://chinapower.csis.org/aging-problem/
2-https://tr.sputniknews.com/turkiye/202003181041630161-turkiyede-65-yas-u...
3-WHO-China joint mission on covid-19 final report.
4-http://www.haber7.com/guncel/haber/2953240-bilim-kurulu-uyesi-acikladi-v...
5-http://istanbul.china-consulate.org/tur/xwdt/t1749752.htm
6-https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/2...
7- https://www.google.com/search?q=italyan%C4%B1n+n%C3%BCfusu&oq=italyan%C4...
8- https://www.google.com/search?sxsrf=ALeKk00wSbl5DAjMsfdbx6Di388RkcTqUw%3...
9-https://www.statista.com/statistics/785104/elderly-population-in-italy/
