Yazılama Yayınevi’nin Marx’ın 200. doğum günü için okuyuculara bir armağanı var. Karl Marx: Biyografik Anılar, Alper Birdal’ın çevirmenliğinde kitaba dönüştürüldü.

Kitap Wilhelm Liebknecht’in kaleminden çıkan taslakların toplamından oluşuyor. Liebknecht, o dönemki Alman sosyal demokrasisinin kurucularından ve en önemli isimlerinden biridir. Marx ve ailesiyle uzun denilebilecek bir süre boyunca görüşmüş ve kendi deyimiyle Marx’ın “insan yönünü” görebilme fırsatı bulmuş bir dost ve yoldaştır. Kitabının büyük bir bölümü de doğrudan bu anılara ayrılmıştır.

Liebknecht “bilim insanı” ya da “siyasetçi Marx”ı en fazla geçerken anlatmayı düşünmüş ve asıl ağırlığı “insanlığına” vermek istemiştir. Doğrusu, okuyucu bu anlamda kitapta gerçekten de çok şey bulacaktır. Marx’ın günlük hayatında neler yapmaktan hoşlandığından tutun biriyle konuşurken sıkça takındığı tavra  kadar pek çok ayrıntının yanı sıra, Marxlar’ın birçok önemli sima için buluşma merkezi olmuş evlerindeki iç yaşantıyı da anlatmak istemiş ve anlatmıştır da Liebknecht.

Öte yandan Liebknecht’in belki de çok farkında olmadan yaptığı bir şeyi daha bulabilecektir okuyucu bu kitapta. Marx gibi tutkulu bir devrimci karakterin “insan yönü” ya da bilim insanlığı, siyasetçiliğinden ayrı anlatılamayacak denli siyasetle yoğrulmuş olduğundan, Liebknecht ne zaman “insan Marx”tan bahsetmek istese aynı zamanda onun yaşamla kurduğu bol zorluklu ama azim ve sevinç dolu bağı da anlatmak durumunda kalmıştır: Bu bağ büyük devrimcinin insanlıkla ve komünizm hedefiyle kurduğu ilişkinin yaşamına yansımasıdır.

Yani Liebknecht Marx’ın nasıl bir iştahla çalıştığını, insanlarla görüştüğünü, yazılar yazdığını ve dil öğrenmeye çalıştığını anlattığında, siz de bu enerjinin merkezinde siyasi mücadele olduğunu hemen kavrarsınız.

Esasında Liebknecht ile tanışmaları bile siyaset sayesinde gerçekleşmiştir. Devrimci Liebknecht siyasi faaliyetleri yüzünden sınır dışı edildiğinde Londra’ya gitmiş ve Komünist Birlik üyesi olmuştır. Komünist Birlik yeni doğmuş Marksizm ile işçi sınıfı hareketini birleştirmek için atılmış ilk ve en önemli örgütsel adımlardan biridir; kısa ömrüne rağmen, Bolşeviklere kadar uzanacak bir Marksist dersler toplamının en önemli kaynaklarından biri olmuştur. Hiç kuşku duyulmamalıdır ki Lenin’in, ustası Marx’ta bulduğu ilham kaynaklardan biri de işte bu Komünist Birlik olmuştur. Marksist siyasetin nasıl yapılması gerektiğini öğrenebilmek için iyi bir dönemdir.

Özetle, Liebknecht’in anıları meraklı okuyucuya kişisel bir pencere açarken; ötesini öğrenebilmek için de bir motivasyon kaynağı olmuş oluyor.

Liebknecht’in ders notlarından başka ne öğreniriz?

İşçi sınıfı 1848’den beri pek çok atılım yapmış ve pek çok da büyük yenilgi almıştır; ancak, Marx (ve Engels) her defasında çıkardığı derslerle, umutla ve azimle gelecekteki görevlere odaklanmıştır. Kişisel hayatı bu gelgitler arasında çalkalanmış, gezmediği ülke çekmediği zorluk kalmamıştır. Fakat en zor zamanlarında dahi onu ayakta tutan şey devrimciliği, komünistliği ve işçi sınıfına hizmet etme motivasyonu olmuştur. Bu yalnızca başka gerçekçi yol olmadığı için değil; aynı zamanda içindeki “insan”ı yaşatabilmenin ve dolayısıyla “var olabilmenin” yegane yolu olduğu için de böyledir.

Liebknecht “kelimenin hem dar hem de geniş anlamıyla onun öğrencisiydim” diyor. Kuşkusuz öğrendiği şey Marksist siyasal iktisatın kimi öğelerinden ibaret değildi, “insan Marx”a dair az önce bahsettiğimiz pek çok şeydi.

İşte Yazılama Yayınevi sadece Marx’ın doğum yıl dönümü olduğu için değil, kapitalizmden ve “böyle yaşamaktan usanmış”, başka bir alternatif aramaya başlamış herkese bir kapı olması için de yayınlamış oluyor bu kitabı.

Karl Marx’ın yaşamından öğreneceğimiz çok şey var.

Ve Marx öğretmenliğe devam ediyor…