Haftasonu İstanbul’da yapılan Evrim Sempozyumu’nda standlarda yerini alan; görsel tasarımını Tuluğ Ünlütürk’ün, illüstrasyonunu Deniz Sülek’in yaptığı "Kayıp Ünite: Evrim" adlı kitapçık “Gericilerin çaldığı bilimi, okullara geri getiriyoruz” sözüyle öğrencilere, öğretmenlere ve bilgiye değer veren tüm yurttaşlara ulaştırılmak üzere ücretsiz olarak dağıtıma çıktı.
Evrim Teorisi’nin bilinmesi ve anlaşılması gerektiğini düşünen, bunun aydınlanma mücadelesinin vazgeçilmez bir parçası olduğunu dile getiren kitapçık “Gericiliğe Karşı Aydınlanma Hareketi”nin bir çalışması olarak okurlara ulaştırılıyor.
EVRİM TEORİSİNİ ANLAMAK VE ANLATMAK, AYDINLANMA MÜCADELESİNİN GÖREVİ
Kitapçık, Aydınlanma Hareketi’nce yazılan bir önsözle başlıyor. Evrim Teorisi’nin değişimi anlamanın dolayısıyla aydınlanma mücadelesinin bir parçası olarak görülmesi gerektiğinden bahseden önsöz yazısı, teoriyi ders kitaplarından çıkaranların teoriyle bağlantılı olarak yapılan bilimsel çalışmaların ürünlerinden vazgeçemedikleri çelişkisini irdeliyor. Kitapçık her ne kadar Aydınlanma Hareketi’nin bir çalışması olarak okura ulaştırılsa da kitabın hazırlanması, aydınlanmacı eğitimcilerin verdiği emeğin ürünü olduğu için önsöz kısmında Bilim ve Aydınlanma Akademisi’ne ve Evrim Çalışkanları’na özel olarak iletilmiş bir teşekkür görüyoruz. Son olarak, gerici müfredatın karanlığı ile hedef aldığı genç zihinleri, yobazların insafına terk etmemek görev ve sorumluluğunu taşıyan herkese “kayıp ünite”yi yaygınlaştırma çağrısında bulunuyor.
“Kayıp Ünite: Evrim” kitapçığı önsözle beraber “Dünya değişkendir!”, “Canlıların soyoluş ağaçları”, “Evrim ağacının zaman içindeki dallanması”, “Evrimin mekanizmaları”, “Evrim olgusunun kanıtları”, “İnsanın evrimi”, “İnsanlarla ilgili yanlış kanılar”, “Darwin ve Wallace kimdir?”, “Biyoloji öğretmenlerine öneriler” ve “Farklı yaş grupları için okuma ve izleme önerileri” başlıklı on iki bölümden oluşuyor.
Evrimin nesilden nesle yaşanan kalıtsal değişim olduğunu söyleyen ilk bölüm, tüm canlıların birbirleriyle uzaktan akraba olduğundan bahsediyor. Evrimsel ilişkilerin dallanmış örüntüsünün incelendiği bölüm ayrıntılı görseller ve örnekler içeriyor.
Kitapçıkta her bir bölümün altında literatüre ait bazı seçilmiş sözcüklerin açıklamalarının yer aldığı sözlük kısmı bulunmakta.
İnsanın Evrimi kısmında bugün artık Doğa Tarihi Müzesi’nde ne yazık ki göremeyeceğimiz bugünkü insanın atalarının kafatası görselleri ve yaşam ağacı üzerindeki yerimiz de mevcut.
“İnsanlarla İlgili Yanlış Kanılar” ve “Evrime Dair Yanlış Kanılar” kitabın en ilgi çekici bölümlerinden ikisi. Bu kısımlarda, herkesin kafasında olan ve maalesef bu eğitim sisteminde cevaplarını bulmamızın mümkün olmadığı bazı soru ve yanlış kanılara açıklık getiriliyor.
“Evrim hayatın kökenlerine ilişkin bir kuramdır”, “Evrim bir teoriden ibarettir”, “Evrim yaşamın tesadüflerle değişmesi demektir”, “Öğretmenler ‘her iki tarafı’ da öğretmeli ve öğrencilerin kendi başlarına karar vermelerine izin vermelidir” gibi yanlış kanılara yanıt üretiliyor.
BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNE ÖNERİLER
Fen eğitiminin temel amacının öğrenciye etkileşimde olduğumuz canlılar; içinde yaşadığımız doğa, parçası olduğumuz evren ve kendimiz hakkında bilimsel kavrayışı edindirmek ve bilimsel sorgulama becerisi kazandırmak olması gerektiğini söyleyen kısım, biyoloji dersinin ekseninin evrim olgusu olduğunu hatırlatıyor. Anaokulu ve ilkokul dönemi, ortaokul ve lise dönemleri için de evrim kuramı hakkında edinilmesi gerekli olan bilgiler bu kısımda verilmiş.
9. sınıf biyoloji dersi tüm öğrencilerin dersleri ortak alması sebebiyle öğretim programının önemini vurguluyor. Bu yüzden 2017-2018 9. Sınıf biyoloji dersinin yer aldığı öğretim programındaki kazanımların her biri için kitapçık bir de kendi önerisini getirmiş. Bu açıdan öğrenciler derslere paralel olarak MEB’in öğretim programının sınırlı tuttuğu kazanımlara sıkışmak durumunda kalmayacaklar. Buradan bir örnek sunalım:
(Talim Terbiye Kurulu yenilenen öğretim programından alıntılanmıştır.) 9.1.1.3. Biyolojinin tarihsel gelişim sürecine katkı sağlayan bilim insanlarını tanır.
b . İbn-i Miskeveyh, İbn-i Nefs, Charles Darwin, Alfred Wallace, Louis Pasteur’ ün biyolojiyle ilgili çalışmalarının araştırılıp paylaşılması sağlanır.
Kitapçıkta yer alan öneri: Bu başlık güncel örnekler ile zenginleştirilebilir. Popülasyondaki değişimin matematiksel hesaplamasını yapan Sewall Wright, JBS Haldane, Ronald Fisher üçlüsünün çalışması işlenebilir.
“İnsan evrimi neden öğretilmeli?” ve “İnsan evrimini nasıl öğretebiliriz?” sorularına açıklık getiren kitapçık, farklı yaş grupları için okuma ve izleme önerilerinin internet adresleriyle ve okutulabilir kare kodlarının yer aldığı kısımla son buluyor.
Kitapçığı yayına hazırlayan ekip, Aydınlanma mücadelesinde sorumluluk taşıyan tüm yurttaşların, kitapçığı bir an önce edinmesini dilediklerini belirtiyor.
* Kitapçığı tüm Nazım Hikmet Kültür Merkezleri’nde bulabilirsiniz.