900 IŞİD'li nerede?

Ekim ayından bu yana Türkiye Suriye ve Irak'tan “ülkeye dönen 900 IŞİD'liyi” konuşuyor. Ancak konuya kaynaklık eden raporda 900 IŞİD'linin “dönen” değil, “kalan” olduğu düzeltmesi yapıldı. Peki Türkiye şimdi “ülkeye dönmeyen 900 IŞİD'li nerede” sorusunu gündeme alacak mı?

Gamze Erbil

Ekim ayında Suriye ve Irak'ta IŞİD'in elinde bulunan yerler birer birer geri alınırken emperyalist medya merkezlerinde ve Türkiye'de de “IŞİD'le savaşmaya gitmiş olan yabancı savaşçılar ne olacak” soruları gündeme gelmeye başladı.

Konuyla ilgili gerçek kaygı ve huzursuzlukların olduğu biliniyor ancak sözkonusu olan “uluslararası islamcı cihat organizasyonu” olunca, haberlerde manipülasyon izleri bulunduğunu da unutmamak lazım. Neden gündem “ülkelerine dönenler” üzerinden belirleniyor, sorusunu ortaya atabiliriz.

Bu habere konu olan karmaşaysa, -manipülasyon tartışmaları bir yana- bu konudaki çalışmaların özensizliğini ortaya koyuyor. Ve bu özensizliğin sonunda nasıl bir tuhaflığın ortaya çıktığını...

GERİ DÖNENLER VE TEHDİT ALGISI

Ekim'in ikinci yarısında (tam yayın tarihi 24 Ekim) Soufan Center adlı düşünce kuruluşu, Richard Barrett imzasını taşıyan “Hilafetin ötesinde: Yabancı savaşçılar ve geri dönenlerin oluşturduğu tehditler” (Beyond the Caliphate: Foreign Fighters and the Threat of Returnees) başlıklı bir rapor yayımladı.

Raporda, Avrupa ülkelerinden ABD'ye, Rusya'dan Türkiye'ye bir dizi ülkenin IŞİD için Suriye ve Irak'a savaşmaya giden ve ülkelerine geri dönenlerin sayıları veriliyordu. Dönenlerin oluşturduğu tehdit raporun ana eksenini oluşturduğundan (ya da asıl haber konusu bu olacağından) hızlıca tüm saygın medya kuruluşları bu raporun gerektirdiği haberleri yaptı.

Forbes, BBC gibi “saygın” medya organlarının yanısıra, Türkiye'de de bir dizi gazete ve diğer medya habere yer verdi.

TÜRKİYE “DÖNEN 900 IŞİD'Lİ”Yİ KONUŞUYOR

Raporda, Türkiye'den IŞİD'le savaşmaya gidenlerin sayısı bin 500 ve dönenler de 900 kişi olarak kaydediliyordu.

Sonraki günlerde medyaya yansıyan bu haberle ilgili milletvekillerinin soru önergeleri vermesine(1) ve konunun genel olarak ülke gündeminde “ülkeye dönen 900 IŞİD'li” başlığı altında tartışılmasına tanık olduk.

Takip eden günlerde gerçekleştirilen operasyonlar da tam bir data analizi için uygun koşullar olmamakla birlikte bu sayıyla eşleşebilir olması beklenen operasyonlar olarak algılandı. Ancak bu operasyonlardaki gözaltı sayısı 700'ü aşsa da (ki bu sayı içinde Türkiye vatandaşı olanlar dışında da şüpheli vardı) bir türlü 900'e ulaşılamadı.(2)

900 DÖNDÜ MÜ, KALDI MI? NE OLDU?

900 IŞİD'li konusunda ilginç bir durum, 31 Ekim tarihinden sonra Soufan Center'ın sitesindeki raporun ilgili tablosunda 900 sayısının “kalanlar” (remain) sütununda gözlenmesi oldu. (3.versiyon olarak geçiyor)

Raporu hazırlayan Richard Barrett'in Foreign Policy'deki “İslam Devleti'nin Yabancı Savaşçıları Evlerine Dönüyor” başlıklı, 1 Kasım(3) tarihini taşıyan yazısından rapora yapılan göndermede ortaya çıkan görüntüyse, hâlâ 900 savaşçının “dönenler” (returned) sütununda olduğunu gösteriyordu.

Bir düzeltme yapılmış; ama raporun eski hali de hâlâ duruyor ve internette birbiriyle uyumsuz iki rapor mevcut.

DİPLOMATİK KAYNAKLAR 'DÜZELTİYOR'

Raporda Türkiye'yle ilgili datanın Dışişleri Bakanlığı'ndan alındığı belirtiliyor. “Düzeltilmiş” raporda da bu kaynak değişmiyor. Diplomatik kaynaklar, Türkiye'den IŞİD'e katılan bin 500 kişi ve dönen mi yoksa kalan mı 900 sorusunun yanıtını “raporda düzeltme yapılacağının söylendiği” şeklinde veriyorlar. Yani “900 IŞİD savaşcısı Türk döndü bilgisi yanlış, düzeltme yapılmış olmalı ve 900 kişi kaldı şeklinde olmalı”, diyorlar.

Soufan Center'a yolladığımız mektuba henüz yanıt verilmedi. Dolayısıyla böyle bir karmaşanın neden kaynaklandığını ve neden çelişkili iki raporun internette aynı anda bulunduğunu açıklayacak bir yanıta henüz erişemedik.

DÜZELTİLDİ: 900 'DÖNEN' DEĞİL, 'KALAN'

Soufan Center'ın yanıtı ne olursa olsun, düzeltilmesi gereken bir yanlışlık olduğu açık. Raporunun 31 Ekim'de değiştirilmiş halinde bu mesele “güncellenmiş” görünüyor ve artık “Türkiye'ye dönen 900 IŞİD'li”den değil, kalan “900 IŞİD'Lİ”den bahsediliyor. Türkiye'de bu konunun bugüne dek tartışılma biçimi değiştirilebilir mi, ya da google'da onlarca linkte yapılan hatalar düzeltilebilir mi? Bundan sonrasına ilişkin böyle devam etmeyeceğini umalım.

Öte yandan, ilginç bir şekilde, raporun yeni haliyle Türkiye “DÖNEN IŞİD'LİLERİ” değil, “KALANLARI” konuşmak gerekecek. Irak'ta yapılan son çöl operasyonlarından sonra bu coğrafyanın da “tamamen IŞİD'den temizlendiği” haber verilirken yeni sorumuz şu: Türkiye'den giden ve “kalan” 900 IŞİD'li savaşçı nerede?

----------------

(1) CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 14 Kasım günü, “Suriye ve Irak’ta savaştıktan sonra Türkiye’ye dönen IŞID üyesi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sayısı nedir” sorusunu Meclis gündemine getirdi.

HDP Milletvekili Filiz Kerestecioğlu, 22 Kasım günü, 900 IŞİD'linin Türkiye'ye girdiğine dair iddiaları, yazılı soru önergesiyle Meclis'e taşıdı.

(2) Çok yüzeysel bir taramayla, ilgili tarihten sonra Türkiye'de yapılan IŞİD operasyonlarıyla ilgili şu dataya ulaşmak mümkün:
29 EKİM: Türkiye genelinde IŞİD operasyonlarında gözaltı sayısı 143'e ulaştı

İzmir'de 10 gözaltı oldu

30 EKİM: Hatay'da 6 gözaltı (5 suriye uyruklu)

2 KASIM: 22 Ekim-01 Kasım tarihleri arasında ülke genelinde operasyonlar düzenlendi. 25 ilde yapılan 96’sı Türk, 187’si Yabancı Uyruklu olmak üzere toplam 283 kişi gözaltına alındı

9 KASIM: Bingöl'de 7 gözaltı

Ankara'da 240 adrese baskın 172 gözaltı

10 KASIM: Bayrampaşa AVM zanlıları 4 gözaltı 2'si serbest

İstanbul'da 14 adrese operasyon 82 gözaltı

12 KASIM: İstanbul'da 7 adrese 34 gözaltı

23 KASIM: İstanbul'da 9 adrese operasyon 20 gözaltı (16 yabancı)

25 KASIM: Hatay'da 10 gözaltı 

(3) Bu tarih Soufan Center'ın güncelleme yaptığını söylediği tarihten sonra.