Tütün endüstrisinin yeni nesil tütün ve nikotin ürünlerini Türkiye pazarına sokma girişimlerine, TOBB öncülüğünde kurulan ve başkanlığını Rıfat Hisarcıklıoğlu'nun yaptığı Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın (TEPAV) aracılık ettiği ayyuka çıktı.
soL geçen yıl Philip Morris International'in paravanı olan "Dumansız Dünya Vakfı"nın TEPAV ile işbirliğine dikkat çekmişti. Meryem Vitni'nin kaleme aldığı iki yazıda, TEPAV'ın Dumansız Gelecek Vakfı işbirliğiyle Türkiye'nin, sigaradan daha az zararlı olduğuna dair hiçbir bilimsel kanıt olmayan yeni nesil tütün ürünlerinin pazarı haline getirilmesi için faaliyete geçtiği belirtilmişti.
TEPAV'ın son olarak Dumansız Dünya Vakfı projelerini yürütmek için TEPAV HEALTH ECONOMICS adında bir birim kurduğu ortaya çıktı. TEPAV-HE diye ayrı bir internet sitesi açan vakıf geçen hafta buradan Türkçe-İngilizce olarak "Türkiye'de Tütün Kullanımını Kontrol Altına Almanın Ekonomisi İnceleme Raporu-Arz, Talep, Sağlık ve Kamu Politikası Boyutları" adlı bir rapor paylaşarak belli isimleri ve kurumları da 21 Ekim'de bir Webinar (çevrimiçi konferans) toplantısına davet etti.
TEPAV'ın Dumansız Dünya Vakfı'ndan fon alarak "tütün kullanımını kontrol altına alma" projesi tepkilere yol açtı. Aralarında Türk Toraks Derneği gibi kurumların yanısıra Yeşilay ile Saray'a yakın bazı kuruluşların da yer aldığı Çocukları Tütün Salgını ve Zararlarından Koruma İnisiyatifi ise bir açıklama yaparak "Tütün endüstrisinin oyunlarını yakından izliyor ve hiçbir şekilde ülkemiz üzerinde bir manipülasyona izin vermeyeceğimizi beyan ediyoruz" dedi.
Dumansız Dünya Vakfı'nın 2019 yılında da benzer girişimlerde bulunduğu ancak halk sağlığı uzmanlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve kamunun girişimleriyle İstanbul’da yapılması planlanan etkinlikleri iptal ettiği belirtilen açıklamada "Son günlerde ilgili vakfın ülkemizde Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) üzerinden yaptığı izlenen faaliyetler bu basın açıklamasının yapılması gerekliliğini doğurmuştur" denildi.
"Dumansız Dünya Vakfı tarafından fonlanan yerel vakıflarca yayınlanan, bilimsellikten uzak ve manipülatif raporlar üzerinden uzmanların çevrim içi etkinliklere davet edildiğini gözlemlediklerini bildiren inisiyatif Dumansız Dünya Vakfı ile iş birliği yapan tüm dernek ve vakıfları bu iş birliğini sonlandırmaya davet etti. Açıklamada "Bu vesileyle konuyla ilgilenen tüm tarafların kapasitelerini bilimsel bilgiler ışığında artırabilmek adına kendilerine her türlü teknik desteği vereceğimizi beyan ediyoruz" denildi.
Açıklamada, elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünleri dahil olmak üzere tütün kullanımının herhangi bir türünün başta çocuklar ve gençler olmak üzere hiçbir insan için güvenli olmadığı aktarıldı. Öte yandan açıklamada TEPAV'ın tütün kontrolüyle ilgili bir çalışma yapmasının sorgulanmaması dikkat çekti.
DSÖ Türkiye'den TEPAV'a: Tarafsız çalışmak isterseniz destek veririz
Sözkonusu Webinar'a davet edilen Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi'nden Prof. Dr. Toker Ergüder de Milliyet'e yaptığı açıklamada sözkonusu toplantı için hazırlanan raporun Dumansız Dünya Vakfı tarafından fonlandığını görünce bu toplantının bir tuzak olduğunu fark ettiğini söyledi. Dumansız Dünya Vakfı için "Bu vakıf elektronik sigara yasağını delmek için çalışmalar yürüten bir oluşum" diyen Ergüder ortada "şaibeli" bir durum olduğunu söyledi.
Ergüder Twitter'dan yaptığı açıklamada ise TEPAV'a "Bizim derdimiz sizin tütün kontrolü çalışmanız değil, sigara firmalarından veya onların kurdukları vakıflardan para alıp çalışma yapmanız. Şayet sigara firmaları ile çalışmaktan vaz geçip güvenilir ve tarafsız çalışmak isterseniz biz DSÖ Türkiye size destek veririz" diye seslendi.
Karşı çıkılması gereken TEPAV'ın tütün kontrolüne bulaşması
Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz Meryem Vitni ise "Tam da karşı çıkılması gereken, TEPAV’ın tütün kontrolüne bulaşması, sigara şirketi parasıyla veya o para olmadan" dedi.
Vitni "TEPAV’ın düsturu, amacı, ilkesi, sınıfsal konumu, dünya görüşü, sigara şirketine çalışmayı, tütün epidemisine piyasacı çözüm getirmeyi gerektiriyor. Türkiye’nin de taraf olduğu, bağlayıcı bir uluslararası halk sağlığı antlaşması olan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi gereği bu projenin iptal edilmesi gerekir" diye belirtti.
