Flash TV tuhaf bir operasyonla el değiştirdi. Flash TV’yi alan BankPozitif’in büyük ortağı, iki yıl önceye kadar, İsrail’in en büyük bankası Bank Hapoalim’di.
orhan gökdemir
Ülkenin en renkli TV kanallarından Flash TV tuhaf bir operasyonla el değiştirdi. İyi saatlerde olsunlar kanalın Halk TV’nin sahibi Cafer Mahiroğlu’na satılmasına engel oldu ve devreye BankPozitif’in patronu Erkan Kork sokuldu. Flash TV artık BankPozitif’in kontrolünde.
BankPozitif’in İsrail’le bağlantısı da bu operasyon nedeniyle kamuoyunca öğrenildi. Flash TV’yi alan BankPozitif’in büyük ortağı, iki yıl önceye kadar, İsrail’in en büyük bankası Bank Hapoalim’di.
Bank Hapoalim’in hikayesi de en az bu TV kanalı operasyonu kadar ilginç.
Hapoalim Bankası, 1921 yılında Filistin’de dönemin Yahudi Yerleşiminin (Yishuv) merkezi kurumları olan Siyonist Histadrut ve Histadrut Yahudi İşçileri Genel Federasyonu tarafından kuruldu. Banka, 1983'te patlak veren büyük banka krizinin ardından millileştirilene kadar Histadrut'a aitti.
Bu büyük İsrail Bankası’nın Türkiye’de tanınması BankPozitif’i satın alması ile oldu. BankPozitif, tam adıyla BankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş., 2002 yılında TMSF tarafından satışa çıkarılan Toprak Yatırım Bankası A.Ş.’nin isim değiştirmiş hali. Toprak Yatırım Bankası, aynı yıl kurulan C Faktoring A.Ş. tarafından satın alındı. Banka bu dönüşmüş haliyle 2004 yılından itibaren Ankara ve İzmir'de kurumsal ve bireysel bankacılık hizmetleri vermeye başladı.
14 şubesi bulunan banka, 2011 yılında küçülme kararı alarak tüm şubelerini kapattı. 2012 yılından işlemlerini internet üzerinden yapan “şubesiz banka”ya dönüştü.
PozitifBank’ın Bank Hapoalim ile ilk ortaklığı 2006 yılında. Bank Hapoalim bankanın yüzde 57,55 oranında hissesini satın aldı ve adını BankPozitif Kredi ve Kalkınma Bankası A.Ş. olarak değiştirdi. Hapoalim’in hisse oranı 2013 yılında yüzde 69,82’ye çıktı. Bank Hapoalim, 2022’de, çoğunluk hissesine sahip olduğu BankPozitif’teki hisselerinin tamamını İngiltere merkezli HR Bank’a sattı. İngiltere merkezli HR Bank de tıpkı BankPozitif gibi internet üzerinden faaliyet gösteren şubesiz bir banka.
Siyonist işçi bankasının ilginç tarihi
Bank Hapoalim, 1921’de Filistin'deki Siyonist işçi hareketi tarafından kuruldu. Kuruluş amacı “işçi sendikasının üyelerinin koşullarını kooperatif ilkelerine uygun olarak iyileştirmek, federasyon veya grupların tüm faaliyet dallarına yardım etmek, onları benimsemek, ilerletmek ve mali veya başka türlü yardımda bulunmak” olarak tarif ediliyordu. Fakat Bank Hapoalim'in Filistin'deki Yahudi işçi kooperatiflerinin gelişimine olan bağlılığı, kuruluş amacındakinden oldukça uzak kaldı. Buna rağmen Histadrut ile bağı 1960'lı yılların sonuna kadar devam etti. 1969'da bu bağını kopararak uluslararası bankacılık kurumuna dönüştü. Bank Hapoalim, bugün 14 ülkedeki 340 ofisi ile İsrail'in en büyük ticari bankası.
Hem banka hem de Histadrut Filistin topraklarına Yahudi göçünün bir ürünü. Filistin'deki Siyonist Örgüt, Bank Hapoalim'e başlangıcında finansal ve yönetimsel destek verdi. Fakat bankanın işçi yöneticileri bağımsızlık peşindeydi. Filistin'deki Yahudi işçi hareketinin üç temsilcisi, yeni açılan bankalarındaki hisselerini satmayı umarak Kasım 1921'de New York'a gitti. Ancak ABD'deki Yahudi işçiler Siyonizm'le pek ilgilenmiyorlardı. Siyonizm’i destekleyen zengin Amerikan Yahudileri ise işçi hareketini desteklemiyordu. Bu gezide çeyrek milyon dolar toplamayı uman grup, yalnızca 35 bin dolarlık hisse satmayı başarabildi.
Buna rağmen bankaya yatırım yapanlar Histadrut'un Amerikalı dostlarıydı. Banka onların yardımıyla 1925'te Siyonist Örgütten dostça ayrıldı. İşçi yayını Hapoel Hatzair'in editörü Joseph Ahronovitz bankanın genel müdürü olarak atandı.
1930'da Büyük Buhran dünyanın diğer bölgelerini kasıp kavururken Filistin’deki Yahudi kuruluşları büyük bir ekonomik yükseliş içindeydi. Bu ekonomik yükselişin nedeni Yahudi göçmenlerin beraberinde getirdikleri sermayeydi. Filistin'deki Yahudi nüfusu 1922 ile 1936 yılı arasında yüzde 13'ten yüzde 30'a yükselmişti. Bu dönemde yeni göçmenlerin kişisel bankacılık ihtiyaçlarını karşılamak için birçok küçük yeni banka ortaya çıktı. Ancak Bank Hapoalim esas olarak Histadrut örgütleriyle iş yapmaya devam etti.
1935’te İtalya'nın Etiyopya'yı işgali yaygın bir savaş korkusu yarattığında Filistin bankalarına bir hücum yaşandı. Küçük bankaların çoğu kapandı, ancak işçilerin bankalarına olan güveninin yanı sıra Barclays ve Anglo-Palestine Bank'ın yardımıyla Bank Hapoalim ayakta kaldı.
1936'da Arap isyanı başladı. Arap işçi örgütleri Yahudi göçünün askıya alınmasını talep ederek greve gitti. Arap köylüler tarafından sürdürülen son derece örgütlü Arap gerilla savaşı da Yahudileri tedirgin ediyordu. Bunun üzerine Arapların Yahudilere toprak satışına sınırlama getirildi. Bu karar da Araplara yönelik Yahudi saldırıları tetikledi. Filistin büyük bir kaosun içine sürüklenmişti.
Bu kaotik dönemde, Bank Hapoalim'in tek işi sayıları hızla artan tarım kooperatiflerine, kibbutz, kredi sağlamaktı.
14 Mayıs 1948'de İsrail Devletinin kuruluşu resmen ilan edildi. Bankanın o yıllarda kurduğu bir şirket olan AMPAL ve Bank Hapoalim, İsrail'in ekonomik gelişimine büyük katkı sağladı. AMPAL, 1948'de İsrail'deki üreticilere çok ihtiyaç duyulan malzemeleri ve malları taşımak için gemi kiralamaya başladı ve “American-Israel Line” şirketi de bu çabaların sonucu ortaya çıktı. Histadrut artık, her alanda İsrail ekonomisinin itici gücüydü.
Bank Hapoalim, 1955’te Tel Aviv işçi tasarruf ve kredi topluluğuyla birleşerek İsrail'deki en büyük üç bankadan biri oldu. İsviçre ve Latin Amerika'da ofisler açarak dış ilişkilerini artırdı ve İsrail'e yatırım yapmak için yurtdışında fon toplamaya başladı. 1983 yılındaki bankacılık krizinde devlet banka hisselerinin çoğunluğunu eline geçirdi.
Yasadışı yerleşiminin en büyük destekçisi
Banka olur da kirli işleri olmaz mı? Bank Hapoalim’in adı son yıllarda büyük bir futbol yolsuzluğu olayı ile birlikte anıldı. Futbol Dünya Kupası organizasyonunun Katar’da yapılması için büyük rüşvetler verilmiş, banka da bu rüşvet trafiğini bizzat yönetmiş ve aracılık etmişti. Banka soruşturma sonucunda yolsuzluktaki rolünü kabul ederek 20 milyon 733 bin 322 dolar tazminat ve 9 milyon 329 bin 995 dolar para cezası ödemeyi kabul etti.
İsrail bankası ABD’li zenginlerin vergi kaçırmasına aracılık ettiği için de suçlanmış, büyük para cezalarına çarptırılmıştı.
Asıl önemlisi şu; Banka Yahudilerin Filistin topraklarına yasadışı yerleşiminin en büyük destekçisi. Bunun için kazançlarını riske atmaktan da kaçınmıyor. Bu faaliyetleri nedeniyle ticari ortaklarının yaptırımlarıyla karşılaştı.
Ocak 2014'te Danske Bank ve Hollanda emeklilik fonu PGGM, Filistin topraklarındaki yerleşimlerin finansmanına katılımı nedeniyle Bank Hapoalim'i kara listeye aldı.
Ekim 2017'de Danimarkalı emeklilik şirketi Sampension, Batı Şeria'daki yasadışı İsrail yerleşimlerinde faaliyet gösteren Hapoalim'e yatırım yapmayı yasaklamış.
Birleşmiş Milletler, 12 Şubat 2020'de Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'da ve işgal altındaki Golan Tepelerinde İsrail yerleşim faaliyetlerinin ilerlemesine yardımcı olan 112 şirketin yer aldığı bir rapor yayınladı. Hapoalim Bankası, işgal altındaki topraklarda "yerleşimlerin bakımını ve varlığını destekleyen hizmet ve altyapıların sağlanması" ve "yerleşimlerin ve faaliyetlerinin geliştirilmesine, genişletilmesine veya sürdürülmesine yardımcı olan bankacılık ve finans işlemleri" nedeniyle raporda yer aldı.
Norveç'in en büyük emeklilik fonu KLP, 5 Temmuz 2021'de, işgal altındaki Batı Şeria'daki İsrail yerleşimleriyle bağlantıları nedeniyle BM raporunda adı geçen 15 diğer işletmeyle birlikte Bank Hapoalim'den yatırımlarını çekeceğini duyurdu.
Bank Hapoalim bütün bu yıllar boyunca kontrolündeki BankPozitif ile Türkiye’deki faaliyetlerine sorunsuzca devam etti. İsrail’in Filistin’e yönelik işgal ve soykırımına karşıymış rolü yapan AKP iktidarı bankanın Yahudi yerleşimcilerin Filistin topraklarını işgalindeki rolünü görmezden geldi.
O bankadan geriye kalan BankPozitif birkaç gün önce Flash TV’yi satın aldı ve aldığı gün arsız AKP propagandisti Ersoy Dede ile AKP propagandasına girişti. Çünkü Siyonizm’in kuruluşundan Flash TV’ye uzanan bir yol var. Hep denildiği gibi, doğada ve toplumda rastlantılara yer yoktur!