ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, salı günü Kamboçya’yı ziyaret ederek ülkedeki askeri eğitim programlarının yeniden başlatılması hakkında görüştü.

ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in üç gün önce yaptığı Kamboçya ziyareti, son yıllarda bir Amerikan savunma şefinin ülkeye gerçekleştirdiği ilk resmi seyahat olma özelliğini taşıyor.

Kamboçya Başbakanı Hun Manet ile ayrı toplantılar yapan Austin, geçen yıla kadar başbakan olan ve şu anda senato başkanlığı yapan babası Hun Sen’le de görüştü. Austin ayrıca Savunma Bakanı Tea Seiha ile de bir araya geldi.

Austin, sosyal medya platformu X'te yaptığı paylaşımda, "ABD-Kamboçya savunma bağlarını güçlendirmenin yolları hakkında önemli görüşmeler yaptık ve daha fazla diyaloğu dört gözle bekliyorum" dedi.

Pentagon sözcüsü Tümgeneral Patrick Ryder, Austin'in görüşmelerinin afet yardımı ve Birleşmiş Milletler Barış Gücü kapsamındaki askeri eğitim değişimlerinin yeniden başlatılmasının yanı sıra mayın temizleme ve patlamamış mühimmat temizliğini de içerdiğini söyledi.

Çin’le iyi ilişkiler ABD’yi geriyordu

Son yıllarda ABD’yle Kamboçya arasındaki ilişkiler, Çin’in ülkede artan etkisi nedeniyle gerginleşmişti. 

İkili ilişkiler, 2017'de Angkor Sentinel ortak askeri tatbikatının askıya alınmasının ardından dip noktaya ulaşmıştı. Gergin ilişkiler, 2021'de ABD Hizmet Akademisi'nde eğitim gören Kamboçyalı öğrenciler için bursların geri çekilmesiyle daha da kötüleşmişti.

Kamboçya'nın Çin’in Tayland Körfezi'ne giden önemli bir su yolunda bulunan Ream Deniz Üssü'nü geliştirmesine izin vermesi de, Washington için endişe kaynağıydı. Üssün bulunduğu nokta, Pekin için Güney Çin Denizi yakınlarında yeni bir karakol niteliği taşıyor.

Yaklaşık 40 yıl başbakanlık yapan Hun Sen, Çin’le daima yakın ilişkiler kurulmasını savunuyordu. Çin, geçen yıldan bu yana da ülkeyle ilişkileri daha da güçlendirecek adımlar atıyordu.

Haziran 2022'de Çin tarafından finanse edilen bir geliştirme programının başlamasından önce, Ream üssü ABD ve Kamboçya arasında bazı ortak deniz eğitim ve tatbikatlarının yeri olmuştu. Kamboçya, ABD yapımı tesisi Ekim 2020'de yıkmıştı.

Diğer yandan, iki Çin savaş gemisi, Aralık ayından beri Ream'da demirli. ABD'nin endişelerine ek olarak, Çin geçen ay Haziran ortasına kadar sürecek bir tur için Kamboçya ve Doğu Timor'a iki savaş gemisi gönderdi.

Geçtiğimiz hafta Başbakan Hun Manet, Kamboçya'nın Ağustos ayında Çin destekli 1,7 milyar dolarlık bir kanalın inşasına başlayacağını söylemişti. Bu kanal, Kamboçya'nın komşu Vietnam’la da gerilim yaşamasına neden olmuştu. 

İlişkilerin iyileşmesi yönünde belirtiler de var

ABD ve Kamboçya, bir yandan da ilişkileri yeniden canlandırma ve istikrara kavuşma belirtileri de gösteriyor.

Son dönemde ikili ilişkilerin yeniden canlandığı ve Austin'in ziyaret edebileceği diplomatik ortamın sağlandığı görülüyor. Ziyaret ayrıca Kamboçya'nın 2024-2027 yılları arasında ABD-ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği) Diyaloğu için koordinasyon ülkesi rolünü üstlenmek üzere olduğu bir dönemde gerçekleşti.

Uzun süredir görevde olan Başbakan Hun Sen, istifa etmeden önce, ABD’nin askeri akademisi West Point mezunu yeni Başbakan olan oğlu Hun Manet için “daha dostane bir ortam” oluşturmak amacıyla Washington'a karşı daha uzlaşmacı bir yaklaşım sergilemişti.

Hun Sen’in ilk hareketi, 2021'de talep edildiği gibi başkent Phnom Penh'deki ABD savunma ataşesinin Ream Deniz Üssü'nü denetlemesine izin vererek Washington'a iyi niyet jesti yapmak oldu. İlk denetim ters gitmiş ve ABD yetkilisinin orijinal programda olmamasına karşın son dakikada tesisleri ziyaret etme yönündeki talebi gerginlik yaratmıştı. Ancak Kamboçya yönetimi, üssü ABD denetimine açmaya istekli olduğunu gösterdi.

ABD'nin eski Kamboçya Büyükelçisi W Patrick Murphy’nin, görev süresi boyunca ikili ilişkilerin istikrara kavuşturulmasında etkili oldu. Zamanla ilişkiler daha fazla diyaloğa doğru ilerledi.

Daha yakın bir zamanda, Kamboçya, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasını kınamak için Birleşmiş Milletler kararlarına ortak olarak ABD'ye katılmıştı. Kamboçya'nın 2022 ASEAN başkanlığının sonunda, Hun Sen, ilişkileri düzeltmeye yönelik uzlaşmacı bir adım olarak algılanan Phnom Penh'deki ABD Büyükelçiliği'ne ilk ziyaretini gerçekleştirmişti.

Dışişleri Bakanlığı'nın bu çabaları, Pentagon'un ülkeyle daha önemli bir diyaloğa girmesi için zemin hazırladı.

İki taraf ayrıca, Temmuz ayında başlayacak olan ABD-ASEAN Diyalog İlişkileri (2024-2027) için Kamboçya'nın koordinasyon rolü aracılığıyla birlikte çalışacak. Bu kapsamda, Kamboçya ASEAN’la ABD’nin ortak çıkarlarıyla ilgili düzenleyeceği toplantılara eş başkanlık edecek.