Milli İstihbarat Teşkilatı, (MİT) Rusya ve Belarus'la Batı arasında kapsamlı bir tutuklu takasının arabuluculuğunu yaptığını duyurdu.
Türkiye'nin arabuluculuğunda gerçekleşen anlaşma yedi farklı ülkeyi kapsıyor ve ikisi çocuk 26 tutuklunun takasını içeriyor.
Rusya, tutuklu takası kapsamında Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Evan Gershkovich ve eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan'ı serbest bıraktı. Rusya ve Belarus, ABD'nin yanı sıra Almanya ve Slovenya, Norveç ve Polonya'yla da tutuklu takas etmek üzere anlaştı.
Reuters'a göre, takasıyla bağlantılı olduğuna inanılan bir Rus askeri uçağı bugün Ankara'ya iniş yaptı.
Uçuş izleme sitesi Flightradar24 da, ABD ve Rusya'nın daha önce yaptığı tutuklu takası için kullanılan özel bir Rus hükümet uçağının Moskova'dan Polonya ve Litvanya ile sınır komşusu olan Rus toprakları Kaliningrad'a uçtuğunu ve ardından Rusya'nın başkentine geri döndüğünü gösterdi.
Biden fotoğraflarını paylaştı
ABD Başkanı Joe Biden, yeni serbest bırakılan ABD'lilerin Rusya'dan ayrılan uçaktaki bir fotoğrafını paylaşarak şunları yazdı:
"Akıl almaz acılara ve belirsizliğe katlandıktan sonra, Rusya'da tutuklu bulunan Amerikalılar güvende, özgür ve ailelerinin kollarına geri dönüş yolculuklarına başladılar."
Beyaz Saray: Para alışverişi yapılmadı
Beyaz Saray'ın ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, bugünkü takasın bir parçası olarak para alışverişi yapılmadığını söyledi.
Olayı, "tarihin en büyük ve kesinlikle en karmaşık değişimlerinden biri" olarak değerlendiren Sullivan, anlaşmayı kolaylaştırmak için hiçbir yaptırımın gevşetilmediğini sözlerine ekledi.
Gershkovich casusluk suçlamasıyla tutuklanmıştı
Gershkovich, casusluk suçlamasıyla 2023'te tutuklanmıştı. Whelan da aynı iddiayla 2022'de gözaltına alınmış ve suçlu bulunarak 16 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. ABD her iki ismin de haksız yere tutuklandığını savunmuştu.
Whelan ve Rusya'da tutuklu bulunan Rus-İngiliz muhalif Vladimir Kara-Murza'nın avukatları, daha önce müvekillerinin aniden ortadan kaybolduğunu açıklamıştı.
Rusya'da hapiste olan diğer ABD vatandaşları arasında, esrar bulundurmaktan mahkum edilen eski öğretmen Marc Fogel da yer alıyor.
Rus tutuklu muhaliflerin nakledildiği söyleniyordu
Ayrıca, son günlerde en az yedi Rus muhalifin beklenmedik bir şekilde hapishanelerinden nakledildiği söyleniyordu.
Destekçilerinin son günlerde aniden nakledildiğini söylediği Rusya içindeki muhalifler arasında muhalif siyasetçi Ilya Yaşin, "insan hakları aktivisti" Oleg Orlov ve yabancı hükümetlerle gizlice işbirliği yapmaktan hüküm giymiş olan Daniil Krinari yer alıyor. Ayrıca, bir diğer muhalif Vadim Ostanin'in Sibirya hapishanesinden çıkarıldığı yönünde doğrulanmamış Rus medya raporları da yayınlandı.
Hapishane sisteminde aniden kaybolan diğer kişiler arasında "vatana ihanet"ten hüküm giymiş Alman-Rus vatandaşı Kevin Lik, muhalif Liliya Çanışeva ve Ksenia Fadeeva ve savaş karşıtı sanatçı Saşa Skoçilenko yer aldığı belirtiliyor.
Rus çevrimiçi yayın kuruluşu Agenstvo, en az altı özel Rus hükümet uçağının son günlerde muhaliflerin tutulduğu hapishanelerin bulunduğu bölgelere gidip geldiğini iddia ediyordu.
Öte yandan, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko da, terörizm suçlamasıyla idam cezasına çarptırılan Alman Riko Krieger'i salı günü affettiğini açıklamıştı.
RIA: ABD Rusya'ya 4 kişiyi iade edecek
Rus haber ajansı RIA Novosti, Rusya'ya iade edilecek kişilerin adlarını Aleksandr Vinnik, Maksim Marçenko, Vadim Konoşçenok ve Vladislav Klyuşin olarak açıkladı.
ABD'de tutuklu bulunan Vinnik'in avukatı, dün müvekkilinin yerini "değişim gerçekleşene kadar" Rus haber ajansı RIA Novosti'ye teyit etmeyi reddetti. RIA ayrıca ABD'de tutuklu bulunan dört Rus vatandaşının ABD Federal Cezaevleri Bürosu tarafından işletilen bir mahkum veri tabanından kaybolduğunu bildirdi.
ABD ayrıca ciddi siber suçlardan hüküm giymiş en az iki Rus vatandaşını, Vladimir Dunaev ve Roman Seleznev'i de tutuyor.
Rusya'nın istediğini belirttiği kişiler arasında, Berlin'deki bir parkta sürgündeki Çeçen-Gürcü bir muhalifi öldürdüğü için Almanya'da ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Rus Vadim Krasikov da bulunuyor.
Norveç Rus askeri istihbarat yetkilisini iade edeceğini doğruladı
Norveç başbakanı Jonas Gahr Støre, bugünkü tutuklu değişiminin 2022'de Norveç'te tutuklanan şüpheli kıdemli Rus askeri istihbarat görevlisi Mikhail Mikushin'i de içerdiğini doğruladı.
AP'nin bildirdiğine göre, Støre yaptığı açıklamada, "Değişim kapsamlı uluslararası iş birliği sayesinde mümkün oldu" dedi.
Soğuk Savaş'tan bu yana en büyük tutuklu takası
Rusya ile ABD arasındaki önceki tutuklu takası, Aralık 2022'de ABD'li basketbol oyuncusu Brittney Griner'ın Rus hapishanesinde 10 ay geçirdikten sonra ABD'ye dönmesiyle gerçekleşmişti. Griner, Rus silah tüccarı Viktor Bout ile takas edilmişti. Griner, Rusya'da bir havaalanında uyuşturucuyla yakalanmıştı.
Bu, Soğuk Savaş'tan bu yana Rusya'yla ABD arasındaki en büyük tutuklu takası olacak. Soğuk Savaş'ın ardından taraflar arasındaki en büyük mahkum takası, toplamda 14 kişinin dahil olduğu 2010 yılında yapılmıştı.