Küba Si! Homofobi No!

Küba bu yıl Homofobi ve Transfobi Karşıtı Günleri’nin 13.’sünü gerçekleştiriyor.

M. Onur Çuvalcı

Her ne kadar pandemi koşullarının gölgesinde olsa da Küba bu yıl Homofobi ve Transfobi Karşıtı Günleri’nin 13.’sünü gerçekleştiriyor.

Dünya’nın pek çok ülkesinde LGBT etkinlikleri ve görünürlüğü engellemelerle, yok sayılmayla ve yasaklarla karşılanabiliyor. Gelişmiş kapitalist ülkelerde ise faaliyetler büyük ölçüde STK’ların çabalarına terkedilmiş durumda. Küba’da ise durum farklı. Bir devlet kurumu olan Küba Cinsel Eğitim Merkezi’nin (CENESEX) koordinatörlüğünde pek çok devlet kurumu, bakanlık ve toplum örgütü homofobi ve transfobi karşıtlığı günlerini birlikte karşılıyorlar.

Küba’da Homofobi ve Transfobi Karşıtı Günler 5 Mayıs günü CENESEX’in Müdürü Mariela Castro Espin, Müdür Yardımcısı Manuel Vázquez Seijido ve Kübalıların Paquito ismiyle bildikleri Kübalı gazeteci ve insan hakları aktivisti Francisco Rodríguez Cruz’un gerçekleştirdikleri online konferansla açıldı. Program kapsamında etkinlikler 31 Mayıs 2020 tarihine kadar sürecek.

Mariela Castro açılış konuşmasında homofobi ve transfobi karşıtı günlerin aslında 1 Mayıs günü başladığını söyledi. “Her yıl Küba’da yüzbinlerce emekçinin bir araya geldiği 1 Mayıs yürüyüşünde gökkuşağı bayraklarıyla LGBTİ’lerin ait oldukları işçi sınıfı saflarında yer aldığını, emekçiler içinde birçok LGBTİ bireyin bulunduğunu” hatırlattıktan sonra işçi sınıfının bayramında LGBTİ görünürlüğünün önemine değindi. Mariela Castro, konuşmasında cinsel çeşitliliğin pek çok ifadesinin bulunduğunu aktararak, homofobi ve transfobi karşıtı mücadelenin sınıf mücadelesi, antiemperyalist ve ideolojik bir mücadele olduğunun altını çizdi. Böylelikle homofobi ve transfobi karşıtı günlerin ana temasını oluşturan “Tüm Haklar Tüm İnsanlara” bağlamında toplumu oluşturan her bir yurttaşın tüm haklardan eşit derecede faydalanmasının anayasal çerçevede garanti altına alındığını hatırlattı. Sosyalist ada ülkesinde ay sonuna kadar cinsel haklar, aile, sağlık, sosyal adalet gibi temalarda etkinlikler gerçekleşecek.

Küba’da cinsel haklar özgürlük, insan onuru ve eşitlik çerçevesinde temel insan hakları olarak tanımlanıyor.

2008 yılından beri Transseksüel Bireylere Yönelik Kapsamlı Sağlık Hizmetleri Ulusal Komisyonu faaliyet gösteriyor. Transların ulusal sağlık sistemi içerisinde gereksinim duydukları tüm tıbbi protokollerin, tanı, tedavi, cinsiyet dönüştürme operasyonları vs. bu multidisipliner komisyonun koordinatörlüğünde gerçekleşiyor.

2014 yılında güncellenen İş Kanunu’nda da cinsel yönelim ayrımcılığı dahil, ayrımcılıkların her türlüsünün yasaklanmış olduğu kaydedildi.

Küba İş Kanunu’nun ilgili maddesi:

MADDE 2- İş hukukunu düzenleyen temel ilkeler şunlardır:

a-) Çalışma, vatandaşın hakkı ve toplumsal görevidir ve bundan elde edilen gelir, toplumun gelişmesine, kişisel ve aile ihtiyaçlarının karşılanmasına katkıda bulunmanın temel yoludur;

b-) İşte eşitlik; çalışabilir her yurttaş, hem kamu hem kamu dışı sektörde, ten rengi, cinsiyet, dini inanç, cinsel yönelim, bölgesel köken, engellilik ve insan onuruna zarar verebilecek başka herhangi bir ayrım yapılmaksızın ekonominin taleplerine ve kendi tercihlerine göre bir iş edinme hakkına sahiptir.

c-) Maaş eşitliği; yapılan iş, üretilen ürün ve hizmetlere, kalitesine ve fiili çalışma süresine uygun olarak herhangi bir ayrım gözetmeksizin ücretlendirilir, burada her birinden kapasitesince her birine yaptığı işe göre sosyalist dağıtım ilkesi gözetilmelidir.

1976 anayasasının yerini alan yürürlükteki Küba anayasası geçtiğimiz 24 Şubat 2019 tarihinde referandumla Küba halkı tarafından onaylandı. “Herkesle Herkes İçin” sloganıyla yürütülen uzun bir sürecin sonunda titizlikle hazırlanan anayasa taslağına her iş yeri, okul ve sokakta halkın tamamının katıldığı toplantılarla son şekli verilmiş ve referanduma bu şekilde gidilmişti. 10 Nisan 2019 tarihinde Küba Ulusal Meclisi yeni anayasayı ilan etti. Anayasanın tüm maddeleri toplumsal eşitlik temeline dayanıyor.

Küba Anayasasının 41, 42, 44, 81 ve 82. maddeleri şöyle diyor:

Madde 41: Küba devleti, ayrımcılık yapmama, ilericilik ve eşitlik ilkeleri doğrultusunda kişinin devredilemez, daimi, bölünmez, evrensel ve birbirine bağlı bir şekilde insan haklarından yararlanmasını ve bu hakları kullanmasını tanır ve garanti eder. Bunun saygı ve güvencesi herkes için zorunludur.

Madde 42: Cinsiyet, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, yaş, etnik köken, ten rengi, dini inanç, engellilik, ulusal veya coğrafi köken veya insanlık onuruna aykırı bir ayrım ifade eden herhangi bir koşul veya kişisel duruma dayalı ayrımcılık yapılmaksızın bütün insanlar yasalar önünde eşittir ve yetkililerden aynı koruma ve muameleyi alır ve aynı hak, özgürlük ve fırsatlardan yararlanır. Herkes aynı kamusal alan ve hizmet kuruluşlarından yararlanma hakkına sahiptir. Benzer şekilde, herhangi bir ayrımcılık yapılmaksızın eşit işe eşit ücret alınır. Eşitlik ilkesinin ihlali kanunen yasaklanır ve cezalandırılır.

Madde 44: Devlet, vatandaşlarının eşitliğini güvence altına alacak koşulları yaratır. Kişileri en erken yaştan itibaren bu ilkeye göre eğitir. Devlet bu hakkı, sosyal içermeyi arttıracak ve durumu gerektiren kişilerin haklarını koruyacak kamu politikaları ve yasalar uygulayarak etkili hale getirir.

Madde 81: Herkes aile kurma hakkına sahiptir. Devlet, örgütlenme biçimleri ne olursa olsun, aileleri toplumun temel birimi olarak tanır, korur ve amaçlarına ulaşmalarının tümüyle desteklenmesini sağlayacak koşulları yaratır. Aileler, duygusal nitelikteki hukuki veya fiili ilişkilerle kurulur ve üyelerinin eşit hak, görev ve fırsatlarına dayanır. Farklı aile türlerinin hukuki olarak korunması kanunla düzenlenir.

Madde 82: Evlilik, toplumsal ve yasal bir kurumdur. Ailelerin örgütlenme biçimlerinden biridir. Eşlerin özgür rızasına, haklar, yükümlülükler ve hukuki ehliyet yönünden eşitliğine dayanır. Kanun, ailelerin kuruluş biçimini ve etkilerini tanzim eder. Buna ek olarak, gerçekte ortak bir yaşam projesi oluşturan ve kanunun öngördüğü şartlar ve koşullar altında sağladığı hak ve yükümlülükleri doğuran, hukuki yetenekle istikrarlı ve benzersiz bir birlik tanınmaktadır.

Küba’da anayasa reformundan sonra çalışmalarına halihazırda başlanan yeni medeni kanun için kollar sıvanmış bulunuyor. Anayasada tekil aile ifadesi yerine aileler teriminin kullanılması, evliliğin kadın ve erkeğin birlikteliği yerine eşlerin birlikteliği olarak ifade edilmesi yeni medeni kanunda evlilik eşitliğinin tanınacağına işaret ediyor. Çalışma takvimine göre medeni kanun taslağının 2021 yılının Nisan ayında meclise sunulması planlanıyor.

Anayasa reformu sürecine benzer biçimde yeni medeni kanun için toplumun tüm kesimlerinin görüşleri alınacak ve meclise sunulmadan son hali toplum tarafından oylanacak.

Benzer şekilde Halk Sağlığı Yasası’nın da güncellenmesi bekleniyor.

Yapılan çalışmaların rehberliğini Küba Komünist Partisi’nin 2016-2021 yılları arasını kapsayan 5 yıllık süre zarfında Partinin ve Devrimin Ekonomik ve Sosyal Politikası Kılavuzu oluşturuyor.