Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesinde doğal ve kültürel miras olarak iki ayrı özelliği ile yer alan Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Bölgesinin bir bölümü yol projesinin tehdidi altında. Peri bacaları ve kaya kiliselerinin bulunduğu Göreme açık hava müzesine ulaşım sağlayan yolun yolun titreşime neden olarak tarihi eserlere zarar verdiği gerekçesiyle yeni bir yol projesi gündeme geldi. Ancak yapımına başlanan 10 metre genişliğindeki çift yönlü yeni yolun peri bacalarının ortasından geçirilmesi tepkiyle karşılandı.  

'Yapılan Kapadokya'ya ihanettir'

Kapadokya Çevre Plarformu Sözcüsü Mükremin Tokmak, yol çalışmasının doğal ve tarihi mirasa zarar verdiğime işaret ederek sosyal medyadan yaptığı paylaşımlarla yetkilileri ve kamuoyuna yıkımın durdurulması çağrısında bulundu. Devam eden yol çalışmasında iş makinelerinin ulaştığı bölgede manastır kompleksi bulunduğuna işaret eden Tokmak, bölgenin ayrıca 1. Derece arkeolojik ve doğal sit alanı olduğunu belirterek yapılanın vandalizm olduğunu savundu.

Sosyal medyadan doğal ve kültürel miras kıyımının durdurulması çağrısında bulunan Tokmak, “Kapadokya’ya ihanettir bu yapılan. Planlayan, izin veren herkes suçludur. Elinizi ve dozerinizi Kapadokya’dan çekin” ifadelerini kullandı.

Candan: Kurul kararı 11 yıldır uygulanmadı

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Candan da tepki çeken yol çalışmasına ilişkin yaptığı açıklamada şunları dile getirdi:

“Ortahisar – Göreme beldeleri arasında yapılması planlanan yol çalışmaları Göreme Açık Hava Müzesi başta olmak üzere peri bacaları oluşumlarını, yer altı zenginliklerini, Saklı Kilise’yi ve arkeolojik sit alanlarını tehdit etmektedir. 17.03.2011 tarihinde Nevşehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun Göreme Açık Hava Müzesi içerisinden geçmekte olan yolun araç trafiğine kapatılması ve kaldırılmasına yönelik almış olduğu kararın üzerinden geçen 11 yılı aşkın süreye rağmen bugün halen aynı yol Ortahisar ile Göreme arasında ulaşımı sağlamaktadır.

Bakanlığa 'Acil yönetim planı hazırlansın' hatırlatması

Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Kapadokya Alan Başkanlığı onca yılın ardından bu yolun kapatılmasına ilişkin çalışmaları ancak başlatmış ve yeni yol yapım süreci ortaya çıkmıştır. Bu sürecin başlangıcında yaklaşık 1,5 yıl önce Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri tarafından davet edildiğimiz toplantıda konu hakkında bilgi paylaşılmış, detaylı verilere ve bilimsel raporlara dair bilgilerin iletilmesi ve ikinci bir toplantı talep edilmiştir. Ayrıca Koruma Kurulu’nun yolun kapatılmasına ilişkin kararında da vurguladığı 13.02.2009 gün ve 2033, 12.11. 2009 gün ve 2357, 30.07.2010 gün ve 2650 sayılı kararlarıyla Göreme Açık Hava Müzesi için bütüncül çevre düzeni ve yönetim planının acilen hazırlanması gerekliliği hatırlatılmıştır. Ancak geçen sürede bilgi ve belgeler Şubemize iletilmemiş yeni bir toplantı organize edilmemiştir.

'Bakanlık veri paylaşmadı'

Yeni yolun yapımına başlanması sonucu Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yeniden görüşme sağlanmış ve yeni yolun projesi, alana dair jeoradar görüntüleri, taşınacak yük hesaplamaları, rölöveler, çevre düzeni ve yönetim planı hazırlıklarına dair analizler, geçirilmesi planlanan doğalgaz hattının güzergahı ve konuya dair alınan kurul kararları gibi bilimsel veriler resmi yazı ile de istenmiş ancak Bakanlık verileri paylaşmamıştır. Sağlıklı bir değerlendirme yapmamızın önünde engel oluşturan, şeffaflıktan uzak ve durumu oldubittiye getiren bu yaklaşım ne yazık ki Kapadokya için yeni değildir. Kapadokya’nın geleceği ve Göreme Açık Hava Müzesi’nin korunması için ne bugün kullanılan mevcuttaki yol ne de yapılacak yeni yol sağlıklıdır. Her iki durumda da kaybeden Kapadokya olacaktır.  Dünyanın göz bebeği niteliğindeki böylesi bir alanda yalnız turizm değil, bu kültür varlığının tüm değerlerinin korunarak nesiller boyu aktarımının sağlanması önceliklidir.

Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı yol yapım sürecini ivedilikle durdurmaya, sürece dair bilgi ve belgeleri açıklıkla kamuoyu ile paylaşmaya davet ediyor ve Kapadokya’nın geleceği için Göreme’de atılacak adımların öncesinde Göreme Açık Hava Müzesi için bütüncül çevre düzeni ve yönetim planının hazırlanması gerektiğini vurguluyoruz.”

Bakan Ersoy'a soru önergesi

CHP Nevşehir Milletvekili Faruk Sarıaslan ise Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığına konu hakkında bir soru önergesi verdi.

Yol yapımına başlanan bölgede üst ölçekli plan kararlarının henüz hazır olmadığını anımsatan Sarıaslan, önergesinde şunları dile getirdi:

'Belirsiz ve keyfi'

“İmar alanı dışındaki söz konusu bölgede yol yapmak tek kişinin Ortahisar Belediye başkanının kararıdır. Kendisine ait karar ile yol projesini Kapadokya Alan başkanlığından onay alarak yapmaya başlamıştır. Dünyanın gözbebeği milyonlarca yılda oluşmuş, Ulusal ve Uluslararası bir doğa ve kültür mirası niteliğinde ki alanda yapılacak her hangi bir hatanın geri dönüşü mümkün olamayacaktır. Bu nedenlerle böylesi bir yol yapılmadan önce, jeofizik, jeodezik ve ilgili yer bilimleri açısından yapılacak yolların peribacalarında, jeopark alanında ve çevresinde oluşturacağı etkinin araştırılması, ciddi bilimsel raporların düzenlenmiş olması gerekmektedir, tüm bunlar belirsiz ve keyfidir.”

'Alan Başkanlığında teknik kadro yok'

Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy’a yolla ilgili gerekli araştırmanın yapılıp yapılmadığını soran CHP Nevşehir Milletvekili Faruk Sarıaslan, ayrıca şu sorulara yanıt verilmesini istedi:

1. Bakanlığınızca Ortahisar ve Göreme Beldelerimiz arasına yapılacak yeni yol için gerekli araştırmalar yapılmış mıdır?
2. Kapadokya Alan başkanlığında, sorumlu jeoloji mühendisinin ve bu çalışmaları yapacak teknik bir kadronun olmadığını biliyoruz, bu konuda yapılmış bilimsel çalışmalar var mıdır?
3. Kapadokya Alan Yönetimi başkanlığında bahsi geçen yol projesi değerlendirilmiş midir?
4. Plansız alanda açılmaya başlanan yol, henüz daha üst ölçek plan kararları oluşmadan hangi kamu yararına hizmet edecektir? Hangi üst ölçek plan kararına dayandırılacaktır?
5. Bilimsel düşünceden uzak olarak, sadece bir kişinin öngörüsünde, bu yolun açılmasının sakıncaları kamuoyuyla paylaşılacakmıdır?
6. Turizm konusu bakanlığınızı ilgilendirdiği için, bu konu hakkında kamuoyuna bir açıklama yapmayı düşünüyor musunuz?

Belediye Başkanı Ateş'ten açıklama

Öte yandan tartışmalara neden olan yol projesiyle ilgili geçtiğimiz günlerde yazılı açıklama yapan Ortahisar Belediye Başkanı AKP’li Mustafa Ateş de yapılan çalışmanın herhangi bir kültür mirasına zarar vermesinin söz konusu olmadığını savunmuştu.

Göreme Açık Hava Müzesi içinden ve Tokalı Kilise’nin hemen önünden geçen yolun, kültür varlıklarına zarar verdiği gerekçesiyle, 2011 yılında Koruma Kurulu’nca araç trafiğine kapatılmasına karar verildiğini ancak alternatif bir yol bulunmadığı için bu kararın uygulanamadığını dile getiren Belediye Başkanı Ateş, açıklamasında şunları dile getirdi:

'Komisyon projeyi onayladı'

“Göreme Açık Hava Müzesi’nin içinden geçen yoldaki taşıt trafiği nedeniyle oluşan titreşim, civarda bulunan eserlere zarar vermektedir. Mevcuttaki yolun kapatılması adına, Göreme ve Ortahisar Beldelerini birbirine bağlayan hatta yeni bir yol ihtiyacı doğmuştur. Bu sebeple Nevşehir İl Özel İdaresi tarafından hazırlanan yeni proje, Kapadokya Alan Başkanlığı’na iletilmiş ve Alan Komisyonu tarafından onaylanmıştır.

'Kültür varlığına zarar vermiyor'

Haberlere konu olan yol, mevcutta da zaten kadastral bir yoldur. Yaklaşık 10 metre genişliğinde projelendirilmiş, çift yönlü akış sağlamaktadır. Yayın organlarında bahsedilen ve kamuoyuna yansıtıldığı şekliyle, yol çalışmaları kapsamında herhangi bir kültür varlığına zarar verilmesi söz konusu değildir. Güzergâhtaki en yakın tarihi eser olan Saklı Kilise’nin yeni açılacak yola yakınlığı 18 metredir. Basında yer alan haberlerde belirtildiği gibi alanın imara açılması gibi bir durum asla söz konusu değildir. Yapılan uygulamaların tamamı zorunlu altyapı çalışması kapsamındadır. Yeni açılacak yol ile iki belde birbirine bağlanarak turizm aksları güçlendirilecek ve Göreme Açık Hava Müzesi ile Tokalı Kilise riskten tamamen kurtulmuş olacaktır.”