İhale yakında: TSK İsrail yapımı askeri malzeme alacak

TSK, Baykar’ın ortak sponsorluk yaptığı IAI ile Tat Technologies ve IAI’ın alt firması Elta Systems olmak üzere üç İsrail firmasının ürettikleri dahil askeri malzeme tedariği için ihale açtı.

KEREM AYDIN

Filistin halkını katletmeye devam eden İsrail, Lübnan’a işgal girişiminde bulunarak savaşı bölgeye yaymaya çalışıyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan İsrail’e karşı yüksek perdeden konuşmaya devam ederken hükümet İsrail ve Filistin konusunda ikiyüzlü tutumunu sürdürüyor.
 
İsrail ile askeri alanda bağlar ve işbirliği devam ediyor. İran’ın İsrail’e dönük son balistik füze saldırısında İsrail’e ABD ve NATO kanalıyla Kürecik radar üssünün kullandırılması ve istihbarat paylaşımı yapılmış olması daha önce gündeme gelmişti.
 
Şimdi TSK, F-16 ve F-4 uçakları için İsrail firmalarının ürettiği İsrail yapımı yedek askeri malzeme alacak. Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğü tarafından 23 Ekim 2024 son tarihli açılan ihale ilanlarından birisi F-16 uçakları için çeşitli yedek malzemelerin satın alınmasını kapsıyor. Bu askeri malzemelerden ikisi, İsrail devletine ait IAI (Israel Aircraft Industries) ile Tat Technologies Ltd. adlı iki silah şirketi tarafından üretiliyor. 
 
Diğer ihale ise F-4 uçağı aviyonik sistem yedek malzeme alımıyla ilgili. Bu ihalede de yine İsrail firması IAI’ın alt şirketi olan Elta Systems Ltd. tarafından üretilen bir malzeme alınacak. 
 
Doğrudan Temin Usulü yapılacak ihaleler Milli Savunma Bakanlığı internet sitesinin ilgili bölümünde şartname ve ihtiyaç listeleriyle birlikte ilan edildi. Aynı ihalelerde askeri uçaklar için diğer yedek malzemelerin ise ABD şirketlerinin ürettiği malzemeler olduğu göze çarpıyor.

Tayyip Erdoğan ve ekibinin, “dünyada hiçbir ülkenin Türkiye kadar İsrail’e karşı harekete geçmediği” yönlü açıklamaları yaptığı sırada savaş uçakları için İsrail yapımı askeri malzeme alacak olması, askeri yönden NATO ülkeleri ve İsrail’e bağımlılığı açıkça ortaya koyuyor.

NATO üyeliği İsrail ile askeri ilişkileri 'derinleştiriyor'

İsrail, 2001 yılında NATO ile bir güvenlik anlaşması imzalayan ve gizli bilgilerin korunması için çerçeve oluşturan ilk ülke olmuştu. NATO ilişkileri çok daha önceki yıllara dayanan İsrail, bu tarihten sonra NATO askeri kompleksinin askeri, ekonomik ve siyasi olarak resmi bir parçası haline geldi.
 
Bu durum İsrail’in NATO üyesi ülkelerin askeri envanterinde bulunan bazı silah, yedek malzeme ve askeri teçhizatın üretim süreçlerine entegre olmasını hızlandırdı. Örneğin daha 1997 yılında, Türkiye’nin F-4 uçaklarının modernizasyonu projesini İsrail’e vermiş olması da bu entegrasyonun bir göstergesiydi. TSK’nın savaş uçakları için yedek malzeme alacağı İsrail devlet şirketi IAI, F-16 uçaklarının parça üretiminde Amerikan Lockheed Martin ile uzun süredir bir üretim işbirliği yapıyor. Lockheed Martin ile TSK’nın F-16 uçakları için uzun yıllara yayılan ortak çalışmaları olduğu düşünüldüğünde, silah sanayinde Türkiye’nin karmaşık bağımlılık ilişkileri içerisinde olduğu görülüyor.

Şantaj ve tehditle ilerleyen askeri işbirliği

NATO üyesi Türkiye’nin ordusunun silah, askeri araçlar ve teknoloji alanında “yerli ve milli” bir hamle yapabilmesi ancak NATO askeri kompleksinden ve NATO üyeliği boyunca TSK’yı kendi emperyalist çıkarları için donatan ABD’den kopması ile mümkün görünüyor. NATO askeri kompleksiyle kurulan bu tek taraflı bağımlılık ilişkisi, İsrail ile askeri teknoloji ve işbirliğini bir noktadan sonra tercih olmaktan çıkarıyor. İsrail ile tüm ilişkilerin kesildiği iddia edilirken, TSK’nın 23 Ekim tarihli iki ihalesinde satın alınacak ürün listesinde İsrail yapımı askeri malzemelerin olmasının böyle bir arka planı var.
 
Aynı bağımlılık ilişkisinin, TSK’nın hava kuvvetlerinin belkemiği olan F-16 ve F-4 uçakları ile ilgili geçmişteki proje ve satın alma gündemlerinde de benzer sonuçları olmuştu. 
 
ABD yapımı F-4 savaş uçakları ilk kez TSK envanterine 1970’li yıllarda girdi. Körfez Savaşı sırasında ABD tarafından 40 F-4 uçağı Türkiye’ye hibe edildi. TSK’nın envanterinde olan F-4’lerin bir kısmı 1997 yılında İsrail ile yapılan anlaşma ile modernize edildi. Modernizasyon projesinin altında Necmettin Erbakan’ın lideri olduğu Refah Partisi’nin içinde olduğu Refah-Yol Hükümetinin imzası vardı. F-4’lerin F-35’lerin satın alınması ile envanter dışı bırakılması planlanıyordu ancak ABD’nin Türkiye’ye F-35 satışından vazgeçmesi nedeniyle F-4’ler bir süre daha kullanılmaya devam edilecek. 
 
ABD yapımı F-16 savaş uçakları TSK envanterine 1987 yılında girdi. TSK’nın en çok ve aktif olarak kullandığı savaş uçakları arasında yer alan F-16’lar da tıpkı F-4’ler gibi çeşitli modernizasyon projeleri ile yenileniyor. F-35’lerin satın alınmasıyla F-16’ların da 2035 yılına kadar emekli edilmesi planlanıyordu. F-35 satışından vazgeçilmesi, TSK’nın planlarını değiştirdi. ABD’den F-16 uçağı talep edildi. ABD Senatosu, 2024 Ocak ayında F-16 uçaklarının satışına onay verdi. Anlaşma, Türkiye’nin 40 adet yeni F-16 almasını ve elindeki 79 uçağın da modernize edilmesini öngörüyordu. Ancak Senato onayının Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesinin ardından gelmesi dikkat çekmişti. O dönem bir ABD yetkilisi yabancı bir ajansa, “Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliği tasdik belgelerinin Senato’ya ulaşmadan bu satışa onay vermediğini” açıklamıştı. Yani bir NATO üyesi bir diğer NATO üyesine siyasi ve askeri şantaj yapmış, şart koşmuştu.
 
TSK’nın envanterindeki 2. ve 3. nesil savaş uçaklarını modernize etme çalışmaları, aynı uçaklara sahip diğer NATO üyesi ülkelerdeki modernizasyon çalışmalarıyla paralel ilerliyor.