Filistin masalının arkasındaki gerçekler: İsrail'e yönelik ihracat ve ekonomik ilişkiler

Erdoğan'ın Filistin mesajlarına karşın Türkiye reelpolitikte Filistin yerine İsrail'in lehinde bir ekonomik ilişki ağı örmüş durumda. Bu ilişkilerdeyse AKP'ye yakın patronlar öne çıkıyor.

Kaya Emre Uzmay

İsrail'le Türkiye arasındaki ticaret AKP döneminde rekor seviyelere ulaşırken Türkiye'nin "en zenginleri" bu ticaretten en çok kazananları olmaya devam ediyor.

İsrail'in en işlek limanı Hayfa'yı ziyaret eden Türk gemileri Mersin, Bursa, İzmir, Hatay gibi liman kentlerinden hareket ederken Türkiye'nin İsrail'e taşımacılı sadece ihracattan ibaret değil. Türkiye'nin en zengin patronları arasında bulunan Nevzat Kalkavan'a ait Türkon Holding sadece ülkeden Hayfa ve Aşdod limanlarına olan ticarette sahip olduğu büyük payla değil, aynı zamanda ABD ve Karadeniz ülkelerinden İsrail'e yönelik ticarette de etkin.

Kalkavan'ın firması öte yandan İsrail'in en önemli liman kentleri Hayfa ve Aşdod'da "Tiran Shipping LTD" adı altında faaliyet yürüten bölgesel ofislere de sahip. Kalkavan'ın İsrail'e yönelik kurduğu ticaret ağıysa şöyle:

Amerikan Servisi

Aşdod'la ABD kentleri arasında Turkon'un kurduğu ticaret ağı. Kaynak: Turkon Holding

Türkiye İsrail servisi

Hayfa ve Aşdod'la Türkiye-Kuzey Kıbrıs-Ukrayna-Romanya arasında kurulan ticaret ağı. Kaynak: Turkon Holding

Madalyonun diğer yüzü: İsrail'de Türk yatırımları

AKP'ye yakın patronlardan Zorlu Holding'e bağlı Zorlu Enerji'nin CEO'su İbrahim Sinan Ak geçtiğimiz yıl AA'nın İngilizce servisine verdiği bir söyleşide pandeminin İsrail ve Türkiye sermayesi için ne kadar da faydalı olduğunu anlatmıştı. Geçtiğimiz yılın Mayıs ayında verdiği demeçte Ak, Çin'deki "virüs krizinden sonra alternatifler arayan İsrailli işletmelerin Türkiye'ye döndüğünü" büyük bir sevinçle anlatarak, pandeminin Türkiye ile İsrail arasındaki ticari ilişkileri geliştireceğini ve iki ülke arasındaki ticaret hacminin artmasına yol açacağını söylemişti.

Öte yandan, AK, "İsrail'deki inşaat sektörü pandemi sırasında hiç durmadı ve bu da İsrail'in inşaat için gerekli malzeme ithalatında artışa yol açtı" dedi.

Ak, Avrupa ile ticaret yapan birçok ithalatçının artık Türkiye'ye yöneldiğini söyleyerek Türkiye'nin konumundan yararlanarak tedarik zincirindeki konumunu güçlendirebileceğinin altını çizmişti.

Hamas'ın vurduğu elektrik santralinde Zorlu detayı

Öte yandan İsrail'in Filistin'e karşı bu ay başlattığı kanlı saldırı sırasında AKP'li Erdoğan bir kaç defa Filistin'e destek mesajı vermiş ve İsrail'i medyanın önünde kınamıştı. Ancak bu dönem İsrail tarafı Türkiye'den kendileriyle Filistin üzerine diplomatik bir temasın gelmediğini açıklamıştı.

İsrail saldırılarının en şiddetlendiği günlerden 11 Mayıs'taysa Hamas Gazze'den yaptığı misillemeler esnasında Aşkelon'daki bir elektrik santralini vurmuştu. Söz konusu Dorad santralinin 4'te 1'iyse İbrahim Sinan Ak'ın Zorlu Enerji'sine aitti.

Damat-İsrail temasları

"Damat" Berat Albayrak'ın Enerji Bakanlığı yaptığı dönem İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz 23. Dünya Enerji Kongresi'ne katılmak üzere İstanbul'a gelmiş ve İsrail'den Türkiye'ye ve oradan da Avrupa'ya doğalgaz ihraç etme gibi konular ve enejide işbirliğini görüşmüştü.

Gazze ve işgal altındaki Cenin'deki elektrik santralleri de dahil olmak üzere "Filistinlilere elektrik sağlamanın çeşitli yollarını" konuşan ikilinin görüşmesinde ABD'nin Türkiye Büyükelçisi John Bass da hazır bulunmuştu.

İsrail işgali altındaki Filistin topraklarındaki Türk yatırımları "bölgede istihdam yaratma" gibi kisveler altında sunulsa da İsrailli patronlar tarafından sevinçle karşılanan öğeler oluyor.

Geçtiğimiz aylarda Türkiye, Batı Şeria şehri Cenin'in yanında bir sanayi bölgesinin inşasına 10 milyon dolar yatırım yapması İsrail basınında yankı bulmuştu.

272 dönümlük bir alanı kaplayacak sanayi bölgesi ve bir dizi gıda ve tekstil fabrikasının yanı sıra birkaç oto tamirhanesine sahip olacak. Söz konusu proje İsrail basınında "Filistinlilere 15.000 kişiye kadar istihdam sağlaması bekleniyor." şeklinde yankı bulurken propaganda imkânlarına karşın Türkiye basınında kendisine pek bir yer bulamadı.

Ancak söz konusu sanayi bölgesi Suriye'de AKP destekli yürütülen savaştan dolayı İsrail'in Hayfa limanına bağımlı. Bu da İsrail'in "Türkiye'nin Orta Doğu'ya açılan kapısı" olmasından ötürü İsrail'le ticarette yeni bir alan açılması anlamını taşıyor. Bu durum Türkiye'yi İsrail limanlarına daha da bağımlı kılarken İsrail tarafından hevesle karşılanıyor.

İsrail'le ticaretin büyüklüğü

İsrail'e olan ihracat 2021'in Mart ayında aylık 495,58 milyon dolara ulaşarak rekor kırmıştı. İsrail'e Türkiye'nin sattığı mallar arasında en başta demir-çelik geliyor. 2019 yılı boyunca İsrail'e 761,02 milyon dolar hacminde demir-çelik ihracatı gerçekleşirken bu durum plastiklerde 300 milyonu buluyor.

Türkiye'den İsrail'e olan ticarette dikkat çekense 2019'da hacmin yakıtlarda 30,13 milyon dolara ulaşması. Yakıt ticaretinin İsrail uçakları Gazze'yi bombalarken durduğuna dair bir veri bulunmuyor.