AKP Meclis'e getirdiği öneride e-ticaret patronlarını yabancı rakiplere karşı korumak için bir dizi muafiyet önerisi sundu. Pakette motokuryelerse es geçildi.
Safa Onur Elmas
Geçtiğimiz günlerde Meclis komisyonlarına gelen öneriyle e-ticaret patronlarına vergi muafiyeti sağlanması hedefleniyor. Büyük patronlara sağlanan vergi muafiyeti bir yana neredeyse haftanın her günü çalışan ve yol kazalarında yaşamlarını kaybeden motokuryelerse görmezden geliniyor.
17 Ekim günü Meclis gündemine gelen tasarıda "güçlü sermaye yapısına ve yıkıcı rekabet gücüne sahip bazı küresel e-ticaret pazar yerlerinin ülkemize yönelik faaliyetlerine son bir yıl içinde hız verdiği, aşırı reklam ve indirim uygulamaları ile tanınırlığını arttırdığı ve yurtiçi piyasada önemli ölçüde güç kazandığının görüldüğü" ifadelerine yer verildi. Bu durumun yurt içindeki pazar paylarının küçülmesine ve kâr oranlarının düşmesine neden olduğu, destekleyici tedbirler alınmasının hedeflendiği belirtildi.
Yani AKP Türkiye'deki patronları biraz daha fazla korumak için harekete geçti.
AKP Denizli Milletvekili Şahin Tin ve AKP Aydın Milletvekili Ömer Özmen tarafından sunulan tasarıda, işletmelerin ürünlerini yurtdışı pazarlara ulaştırmalarını kolaylaştıracak, yüksek teknoloji yatırımlarının teşvik edilmesini sağlayacak düzenlemeler hedefleniyor.
Konuya dair Meclis'te yapılan konuşmalarda söz alan eski Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank da, "atılacak adımların e-ticaret pazarında yerli firmaların rekabet gücünü arttırmak için planlandığını" ifade etti.
Patronların işine nasıl yarıyor?
Kanun teklifi ile "patronların yurtiçi piyasada kendilerini güvenceye alması iç piyasadaki kâr oranlarının arttırılması, yurtdışı menşeili yabancı şirketlerin yurt içindeki piyasada kâr oranlarını düşürmesi" hedefleniyor. Yurtdışı pazar açısından "ihracat yardımlarının ve lisans ücretlerinin düşürülmesi patronların yurtdışı pazar yerlerindeki kâr oranlarının da arttırılması" ön görülüyor.
Patronlara vergi muafiyeti varken motokuryelerin adı dahi geçmiyor
Bu kanun teklifi ile e-ticaret sektöründeki patronlara vergi muafiyetleri getirilirken sektörün önemli ve büyük bir kısmını oluşturan motorkuryeler dikkate alınmıyor.
Türkiye'de son yıllarda kârlarını katlayan e-ticaret firmaları özellikle Covid-19 pandemisi sonrası internet üzerinden gelen siparişleri artırdı. Böylelikle motorkuryelere olan ihtiyaç da fazlalaştı.
Bu da beraberinde motorkurye sömürüsünü getirdi.
Sayıları yaklaşık 1 milyona ulaşan motorkuryeler, uzun çalışma saatleri ve güvencesiz çalışma koşulları ile karşı karşıya kalırken, emeklerinin karşılığını da alamıyor.
Hızlı teslimat baskısı, trafik ve müşteri problemleri motorkuryelerin en çok karşılaştıkları sorunların başında yer alıyor. Güvenliklerini tehlikeye atmak zorunda kalan, olumsuz hava koşullarına maruz kalan motokuryeler sıkça kaza yapıyor veya kazalara tanık oluyor.
Motorkuryeler, meslek hastalıkları olarak nitelendirilebilecek birçok sağlık sorunuyla da karşı karşıya kalıyor. Ancak bunca soruna rağmen görmezden geliniyorlar.
'AKP yalnızca zenginleri seviyor, motokuryeleri görmezden geliyor'
Öneriye şerh düşen ve tasarıda motokuryelerin adının dahi geçmemesini eleştiren DEM Parti Milletvekili Meral Danış Beştaş Meclis'te yaptığı konuşmada bu duruma dikkat çekti ve AKP milletvekillerinin sunduğu öneriyi "AKP yalnızca zenginleri seviyor, motokuryeleri görmezden geliyor" diyerek eleştirdi.
soL’a konuşan Meral Danış Beştaş, "Meclis kürsüsünde de ifade ettiğim gibi e-ticaretin düzenlenmesine ilişkin bir teklifte e-ticareti yaşama geçiren en önemli faktör olan motorkuryelerin yaşadığı sorunlar hiçbir şekilde yer almıyor bu çok ciddi bir sorun. AKP iktidarı ekonomi ile yapılan her düzenlemede yine asıl işverenleri koruyan bir kanun teklifi hazırlama gayreti içerisine giriyor. Türkiye'de giderek yoksulluk artıyor ve motorkuryelerin yaşadığı sorunlar dile getirilmiyor. Motorkuryelerin yaşadığı sorunlar göz ardı edilemez, edilmemeli" ifadelerini kullandı.
'Çok ağır koşullarda çalışmaktayız'
Kendisi de bir motorkurye emekçisi olan Gökhan bu süreci soL’a anlattı.
"Böyle bir durumda şirketlere vergi indirimi getirilirken, biz esnaf-kuryelere herhangi bir vergi indirimi getirilmemekte. Şirketler desteklenirken, motorkuryelerin dikkate alınmaması gerçekten önemli bir sorun. Esnaf kurye olarak aldığımız ücret emeğimizin karşılığı olmamakla birlikte gerçekten kazandığımız ücret motorkuryelere yetersiz gelmektedir" diye anlatıyor yaşadıklarını.
“Çünkü esnaf kurye olduğumuzdan dolayı birçok masraf bizi zor duruma sokuyor. Misal benzin fiyatlarının artması bizim kazandığımız ücretin gerçekten havada kaybolması gibi bir şey” diyor Gökhan ve şu sözleri ekliyor:
"Patronlara vergi muafiyeti getirilirken biz esnaf kuryelerle alakalı bir şeyin geçmemiş olması bir bakıma bizim iktidar tarafından ciddiye bile alınmamış olduğumuzun ispatıdır aslında.”
Selim de bu süreci yakından yaşayan motokuryelerden bir diğeri. Ankara'da motokuryelik yapıyor Gökhan gibi o da.
“Bu, kanun teklifi ile birlikte biz emekçilerin düşünülmediğini ve bir bakıma umursanmadığımızı görmemek elde değil. Patronlara vergi muafiyeti getirilirken biz esnaf kuryelerle alakalı hiç bir şeyin geçmemiş olması bir bakıma bizim iktidar tarafından ciddiye bile alınmamış olduğumuzun ispatıdır diye düşünüyorum” diyor bu süreci anlatırken.
'Bizi köle yerine koyuyorlar'
Motokuryeler yaşadıkları sorunu anlatırken iktidarın kendilerini köle gibi gördüklerini ifade ediyor. Gökhan: "Çalışma koşullarımızı değerlendirdiğimizde gerçekten aldığımız ücretin yetersiz olduğunu görüyorum. Yaşadığımız sorunlara artık katlanılacak halimiz kalmadı. Misal esnaf kurye olduğumuz için sigortamızın şirket tarafından yapılmaması bizi gerçekten mağdur ediyor. Teslimat sırasında sorunlar yaşıyoruz. Trafikte karşılaştığımız problemler can güvenliğimizin olmamadığını gösteriyor. Emeğimizin karşılığını alamıyoruz ve mağdur oluyoruz. Tüm bunlar köle yerine konduğumuzu gösteriyor bize” şeklinde düşüncelerini anlattı.