Bugünkü köşemizde 20. yüzyıl klasik müziğinde çığır açmış olan ünlü Sovyet besteci Dmitri Şostakoviç’in birinci piyano konçertosunu dinleyeceğiz.
Opus (eser sayısı) 35 numaralı konçerto, do minör tonda ve solo olarak piyano ile beraber trompetin de müziğe önemli ölçüde katıldığı alışılmadık bir çalgılama ile yazılmıştır.
Şostakoviç konçertoyu 20 Temmuz 1933 tarihinde Leningrad’da tamamlamış ve eserin ilk seslendirilişi 15 Ekim 1933'te Leningrad Filarmoni Orkestrası'nın sezon açılış konserlerinde Şostakoviç’in solist olarak katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Eser sırasıyla Allegro moderato, Lento, Moderato ve Allegro con brio başlıklı dört bölümden oluşmaktadır. Kimi müzisyenlere göre üçüncü bölüm Moderato son bölüme bir geçiş olarak düşünülür fakat bu iki bölümün çok zıt karakterlerde olması nedeniyle genellikle kendi başına ayrı bir bölüm olarak değerlendirilir.
Konçertonun önemli özelliklerinden biri, başka bestecilerin eserlerinden ve halk müziği ezgilerinden birçok ezgi ve motifler içermektedir. Şostakoviç’in çeşitli müzikal alıntıları kapsamlı bir şekilde kullanması döneminin yenilikçi hareketlerinden biriydi. İngiliz müzikolog, yazar ve eleştirmen Robert Matthew-Walker Şostakoviç ve piyano konçertosu için şöyle yazmıştır;
‘Böyle çok dilli alıntılar ve etkileşimler toplamını yalnızca dahi bir besteci bu şekilde uyumlu bir bütün halinde biçimlendirebilirdi. Şostakoviç’in başarısı, kendine özgü ve yıkılmaz bir eser inşa etmesi mucizevidir.’
Bu alıntılardan bazıları ise şöyledir; 1. ve 2. bölümde birkaç kez Beethoven’ın "Appassionata" başlıklı piyano sonatına atıfta bulunmuştur. 2. bölümde Mahler’in 3. senfonisinden, 4. bölümde ise birçok alıntı mevcuttur.
Bunlardan bazıları ise Joseph Haydn - Re Majör piyano sonatı (Hob. XVI-37), eski bir Viyana popüler şarkısı olan "O du lieber Augustin" (solo trompet ile duyulur), Paul Hindemith - Kammermusik'den "Küçük Potpori"nin ilk teması ve bestecinin kendi eseri Op. 32 Hamlet ve kadansta Beethoven’ın"Die Wut über den Verlorenen Groschen" adlı tamamlanmamış bir piyano eserinden alıntılar içermektedir.
Şimdi bu eseri Valery Gergiev şefliğindeki Mariinsky Orkestrası Yaylı Çalgılar Orkestrası’ndan, solistler piyanist Denis Matsuev ve trompetçi Trimur Martinov’un yorumuyla izliyoruz.
