Samsun Çarşamba’da Oltan Köleoğlu Enerji tarafından faaliyete geçirilen biyokütle enerji santral projesi hakkında ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararının iptaline ilişkin davada yöre halkının ilk bilirkişi heyetine itirazı üzerine yeni atanan bilirkişi heyetinin raporu, Samsun 3. İdare Mahkemesinde görülen dava dosyasına sunuldu.
18 Kasım 2020 tarihinde 7 farklı alanda uzman bilirkişilerce yapılan keşif ve proje dosyası incelemesi sonucu ÇED gerekli görülerek yöre halkından yana bir hukuki kazanım daha elde edilmiş oldu. Halen devam eden davayla ilgili yöre halkı avukatının yaptığı açıklamaya göre bilirkişi raporuna istinaden yeniden yürütmenin durdurulması talebinde bulunuldu.
Halk bir kez daha santralin mühürlenmesini bekliyor
Bilirkişi heyetinin ‘ÇED gereklidir’ raporunun ardından soL haber’in görüştüğü ÇARÇED sözcüsü Murat Şenel bu kazanım ve sonrası olası gelişmelere dair şöyle konuştu: “Üst mahkeme YDK’yı bozarken mahkemeye ‘sen bu konuda bilgi sahibi değilsin, bilirkişi atamadan karar veremezsin’ demişti. Yerel mahkeme de bu hususu inceleyip bilirkişi heyeti atadı. Yani, üst mahkemenin talimatına uydu. Bilirkişi heyeti tam 2,5 ay sonra Ziraat ve Kimya bilirkişileri hariç ÇED gereklidir kararı verdi. Mahkemeden beklenen usuldeki hata giderildiği için esas hakkında ilk karara göre eli kuvvetlendiği için ÇED gereklidir kararını verecek, gereğini şirket yapana kadar da yürütmeyi durdurmasını isteyeceğiz. Tabii üst mahkemeye gerekçeli kararı gidecek. Beklentimiz, bir kez daha mühür vurulmasıdır, halk bunu bekliyor. Bilirkişi raporunu biz de detaylı inceleyerek gerekli itirazlarımızı yapacağız.”
18 Kasım 2020 tarihinde mahkeme heyeti ve davalı taraflarla birlikte santralde bilirkişi heyetince keşif yapılmış, incelenen dosyayla birlikte hazırlanan rapor 3. İdare Mahkemesi Başkanlığına sunuldu. Doç. Dr. Andaç Akdemir tarafından hazırlanan teknik bilirkişi raporunda Çarşamba BES için verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararına Proje Tanıtım Dosyası üzerinden neden itiraz edilmesi gerektiğine dair bilimsel kanıtlara yer verildi.
8 Şubat 2021 tarihli raporda, Proje Tanıtım Dosyası’na şu başlıklarda özetlenen gerekçelerle itiraz edildi:
Yenilenebilir bir enerji kaynağı mıdır? Organik atıkların ne kadar yeterli olacağı henüz kesinleşmemiştir, oysa proje dosyasında ‘kolay bulunabilirlik’ ifadesine yer verilmiştir. 5-10 yıl içinde yaşanabilecek hammadde sıkıntısı açısından bakınca güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla aynı kategoride değerlendirilemez.
Bölgenin biyokütle atık potansiyeli enerji üretimi için yeterli midir? Santral ömrü bölgedeki organik atığın ömrüne bağlıdır. Dosyada proje ömrü 30 yıl hesaplanan tesisin hammadde varlığına dair detaylı hesaplamaya dosyada yer verilmemiştir. Çarşamba ilçesindeki tarla, bahçe, orman ve sebze kaynaklı enerji eşdeğeri 86947,1 TEP/yıl olarak hesaplanmıştır. Proje tanıtım dosyasında atık potansiyeli 49500 ton odun için çevrildiğinde 148500 TEP/yıl olur. Projedeki orman ve diğer kaynakların TEP/yıl değeri projede belirtilen değerin yarısıdır. Bu durum hammaddenin yetmeyeceğini gösterir.
Proje alanı yer seçimi için uygun mudur? Proje sahası tarım ve ormancılığın yapıldığı alandır. Hava kirleticilerinin yüksek olması durumunda bölgedeki tarımsal alanları ve yerleşimleri etkilemesi söz konusudur. Tesis hava kirliliği açısından sorun teşkil etmeyecekse yer seçiminde olumsuzluk yoktur.
Buhar kazanı yanma verimi uygun mu? Buhar kazanında azot oksit giderimi üzerine herhangi bir deNOX sistemleri hakkında bilgi verilmediği gibi kazan sistemi kaynaklı sadece % 85 yanma verimi gerçekleşeceği iddia edilmiştir. Oysa, proje tanıtım dosyasında sadece bir yerde Kabarcıklı Akışkan Yakma Sistemi ibaresinden bahsedilmekte, kirleticilerin yakma sistemiyle nasıl giderildiğine dair teknik bilgi mevcut değildir.
Atık gaz kontrol sistemi yeterli midir? Proje tanıtım dosyasında sadece %96’lık ESP giderimi verilip detaylı hesaplama yapılmadığından sistemin verimli olmayacağı konusunda dosyaya göre bilgi vermek mümkün değildir. Tesiste odun yakımı sonucu oluşan külde Cd, K ve Zn gibi ağır metallerin birikimi söz konusu olacaktır. Yakılan hammaddenin nem içeriğinin yüksek olması halinde başta klor ve alkali metaller içeren inorganik içeriğin yüksek olması durumunda korozyona, ısı transferi yüzeyinde boşalmaya, mikron altı mertebesinde HCI ve SO2 gibi aerosollerin oluşumuna neden olmaktadır. Hava kalite dağılım modellemesine yer verilmemiştir. Bakanlığın belli kurulu gücün üstü için modelleme istemesi gerekmesine rağmen uluslararası örneklere bakıldığında 27 MW’lik bir tesis için dağılım modellemesi yapması gerekirdi.
Sonuç itibariyle tarım arazisine yerleştirilen bu tesisin sınır değerlerin altında salınım gerçekleştirildiği, kontrollerin sürekli yapılması halinde yenilenebilir enerji kaynağıdır. Ancak bu sistemin olumsuz etkilerinin tam olarak belirlenmesi, kamuoyuna ve yöre halkına bilimsel kanıtlarla birlikte anlatılabilmesi için yetersiz bulunan Proje Tanıtım Dosyası yerine Çevresel Etki değerlendirme raporunun hazırlanması gerektiği, Çevresel Etki Değerlendirme Gerekli Değildir kararının bilimsel olarak yetersiz olduğu kanaatine varılmıştır.
