ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yla ortak basın toplantısında ABD’nin Gazze’yi “devralma” planını duyurdu.

Trump Filistin halkını Gazze’den çıkararak bu sahil şeridini “Ortadoğu’nun Riviera’sı” yapmayı önerdi, ABD askerlerinin Gazze’ye uzun vadede konuşlandırılmasının da mümkün olabileceğini söyledi. Trump’ın ateşkesi baltalayacak, yeni çatışma ve saldırıların işaretini veren bu sözlerine hem Filistin’den hem de dünya ülkelerinden tepkiler geldi.

İlk yorumlar Trump’ın bu hamlesinin “saçma”, “cahilce”, “gerçekleşmesi imkansız”, “gülünç”, “ahlaksızca”, ”yasadışı”, “uluslararası suç”, “etnik temizlik çağrısı” olduğu yönündeydi.

Hamas Siyasi Büro üyesi El-Rişk sorunun çözümünün “emlak tüccarı zihniyetiyle” mümkün olmayacağını söyledi. Filistinli direniş grupları yeni bir Nakba anlamına gelecek bu adıma izin vermeyeceklerini duyurdu.

Ürdün ve Mısır'dan da tepki

Trump’ın Gazze halkını sürmek istediği Ürdün ve Mısır’dan da tepki geldi. 

Ürdün Kralı 2. Abdullah Filistinlilerin zorla yerinden edilmesine karşı olduğunu söyledi. Açıktan bir mesaj yayımlamayan Mısır’ınsa Pentagon’la temasa geçerek Trump’ın planının İsrail ile Mısır arasındaki barışı baltalayacağı mesajını ilettiği belirtildi.

Netanyahu'dan açıklama: Hamas'ı yok etmek bizim işimiz

Trump’ın sözlerini “Başkalarının söylemeyi reddettiği şeyleri söylüyorsunuz” diyerek memnunlukla karşılayan Netanyahu ise yeni bir açıklama yaptı, Trump’ın Gazze’ye ABD askerlerini "Hamas’ı yok etmek için” göndermeyi kastettiğini düşünmediğini söyledi. 

Fox News’a konuşan Netanyahu “O bizim işimiz” dedi. İsrail Başbakanı ayrıca Trump’ın Gazze’nin yeniden inşasını ABD’nin değil komşu ve zengin ülkelerin fonlamasını kastettiğini tahmin ettiğini belirtti.

Trump tehcir planını yineledi, 'ABD askerine gerek kalmayacak' dedi

Bugün yeni bir açıklama yapan Trump da planına açıklık getirmeye çalışarak Gazze’de ABD askerlerine gerek kalmayacağını savundu.

Sosyal medya platformu Truth Social’dan”Gazze, çatışmalar sona erdiğinde İsrail tarafından ABD'ye teslim edilecek” diyen Trump, Filistin halkının Gazze’den sürülmesi fikriniyse yineledi.

Trump “Filistinliler, (ABD'de Senato Azınlık Lideri) Chuck Schumer gibi insanlar, bölgede yeni ve modern evleri olan çok daha güvenli ve güzel topluluklara çoktan yerleştirilmiş olacaklar. Gerçekten mutlu, güvenli ve özgür olma şansına sahip olacaklar” ifadelerini kullandı.

Bölgede istikrarın hakim olacağını öne süren Trump "ABD, dünyanın dört bir yanından gelen büyük kalkınma ekipleriyle birlikte çalışarak, yavaş ve dikkatli bir şekilde, dünya üzerinde türünün en büyük ve en görkemli gelişmelerinden biri haline gelecek olan şeyin inşasına başlayacak. ABD askerlerine ihtiyaç duyulmayacak” diye belirtti.

Emlak patronu damat Kushner'in Gazze açıklaması

Babasından devraldığı emlak krallığını uzun yıllar sürdüren 78 yaşındaki milyarder Donald Trump’ın damadı ve ilk başkanlık dönemindeki dış politika danışmanı Jared Kushner de aileden bir emlak patronu. Ortodoks Yahudi kimliğiyle tanınan Kushner’in emlak patronu babası Charles Kushner de Netanyahu’nun aile dostu olarak biliniyor. Trump yeni döneminde onu da ABD’nin Paris Büyükelçi adayı gösterdi.

Damat Jared Kushner, Trump’ın ilk başkanlık döneminde BAE ve Bahreyn ile İsrail arasında ilişkileri “normalleştiren” İbrahim Anlaşmaları’nı hazırlayan figür olmuştu.

Trump’ın Gazze’yi 2 milyon nüfuslu Filistin halkından “arındırıp” burayı “Ortadoğu’nın Riviera’sı” haline getirme fikri, damat Kushner’in, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yoğun saldırılarının sürdüğü 15 Şubat 2024'te Harvard Üniversitesi'nde verdiği bir mülakatta, deniz kıyısındaki mülklerin çok değerli olabileceğini ve İsrail'in bölgeden Filistinlileri zorla çıkarması gerektiğini savunduğu açıklamalarını hatırlattı.

Kushner, İsrail'in Gazze'deki Filistinlileri "diplomasi yoluyla" Refah Sınır Kapısı'ndan Mısır'a ya da Negev çölünde bir bölgeye sürmesi gerektiğini savunmuş ve "İsrailli yöneticilerin yerinde olsam insanları oradan çıkarmak ve sonra da bölgeyi temizlemek için elinden geleni yapardım" ifadesini kullanmıştı.

"Zaten Gazze'den geriye pek bir şey kaldığından emin değilim" diyen Kushner, Filistinlilerin kendi devletine sahip olmasının "çok kötü bir fikir" olduğunu iddia etmişti.

Kushner'in bu mülakatının "Trump tekrar ABD başkanı olursa yapabileceklerine dair ipucu verdiği" yorumları yapılmıştı.

Riviera nedir?

Trump'ın Gazze'yi dönüştürmek istediği "Riviera" terimi sahil şeridi boyunca uzanan, iklimi ılıman, doğal güzellikleriyle ünlü lüks tatil bölgelerini tanımlamak için kullanılıyor. En bilinen örneklerinden biri Fransız Riviera’sı. Bu bölge Fransa’nın Akdeniz kıyısında, Nice, Cannes, Monaco gibi ünlü tatil şehirlerini kapsıyor.

Bölge lüks otelleri, marinaları ve kumlu plajlarıyla genellikle zenginlerin ve ünlülerin tatil yaptığı sahil bölgesi olarak biliniyor.

CNN: ‘Uçuk fikir’, ‘pazarlığı yüksekten açma’ olasılığı

CNN’de yayımlanan Stephen Collinson imzalı makalede Trump’ın Gazze “Riviera’sı” planı "ABD’nin Ortadoğu’da barış yapma tarihindeki en uçuk fikir” olarak nitelendi.

ABD’nin uzun vadede “Gazze’ye sahip olma” ifadesinin “21. yüzyıl sömürgeciliği” diye yorumlandığı yazı, Trump’ın gerçeklerden kopuk benzer açıklamalarının ABD dış politikasına zarar verdiği görüşünü savunuyor.

Collinson ayrıca Trump’ın son Gazze açıklamalarının İsrail ile Arap ülkeleri arasında yeni İbrahim Anlaşmaları’na varılmasını da riske atacağı fikrini öne sürüyor.

Yüz binler Gazze'nin kuzeyine dönerken Trump'ın şaşkınlığı

Trump’ın zihniyetinin Filistin direnişinin ortaya koyduğu gerçekliği kavramaktan uzak olduğuna da işaret edilen makalede Trump ile Oval Ofis’te bir Arap gazeteci arasında geçen diyalog örnek veriliyor.

Yüz binlerce Gazzelinin kuzeydeki yıkılmış evlerinin olduğu mahallelerine geri dönmesi karşısında şaşkın olan Trump “Niye dönmek istesinler ki? Orası bir cehennem” diyor, gazeteci “Ama orası onların evi efendim. Niye terk etsinler ki?” diye yanıt veriyor.

Yazıda Trump’ın planının gerçekleşme olasılığı olmadığı öne sürülürken belki kendisinin de bu konuda ciddi olmadığı ve gerçekte daha kötü bir plana yönelik dikkat dağıtma amacı taşıdığına yönelik spekülasyonlarının ortaya atılabileceği belirtiliyor. Yazıda “daha kötü bir plan”a örnek olarak “Elon Musk’ın ABD hükümetini içeriden yıkma yönünde artan çabası” gösteriliyor.

Bir dış politika adamı değil ama emlakçı zihniyetiyle düşünen Trump’ın pazarlığı yüksekten açmayı amaçladığı yorumu da makalede öne sürülüyor.

KDHC liderine söyledikleri: 'Harika plajları var'

Trump’ın Grönland, Panama Kanalı ve Kanada’yı hedef almasının ardından yaptığı Gazze hamlesi onun emlak patronu zihniyetine bağlanırken NBC News da 2018’de Trump’ın Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti lideri Kim’le zirvesini hatırlattı.

Görüşme sonrası Trump “Harika plajları var” demiş ve ne zaman KDHC okyanusta nükleer füze denemesi yapsa “Vay canına, şu manzaraya bak. Arkası harika bir daire olmaz mıydı?” diye düşündüğünü, Kim’e “Biliyor musun, bunu yapmak yerine dünyanın en iyi otellerine hemen orada sahip olabilirdin” dediğini söylemişti.

'Mesaj Ürdün, Mısır ve Suudi Arabistan'a' yorumu

NBC News da CNN ile benzer bir soruyu ortaya attı ve Trump’ın açıklamalarının ciddi mi yoksa bir pazarlık taktiği mi olduğunu sorguladı. Harvard Kennedy Okulu’nda profesör olan Tarek Masoud’un değerlendirmesine göre ABD’nin Gazze’yi ele geçireceği mesajı Mısır, Ürdün ve Suudi Arabistan dahil olmak üzere bölge ülkelerini “alternatif bir çözüm bulmaya zorlayan türden aşırı bir pozisyon” olabilir. NBC News’a konuşan Masoud, Trump’ın yorumları için “Belki de, 'Bunu yapmayacaksanız, ben de sahipleneceğim ve olacaklardan hoşlanmayacaksınız' diyordur” değerlendirmesini yaptı.

El Cezire de benzer bir soruya yanıt ararken Ortadoğu politikaları analisti Jasmine el-Gamal’in “Trump’ın psikanalizini yapmanın nafile bir çaba olduğu, kimsenin onun kafasında ne olduğunu bilmediği” yorumuna yer verdi. Trump’ın ABD’nin Gazze’ye gireceğine, oradaki halkı çıkaracağına ve “dünyadan insanları” orada yaşamaya davet edeceğine gerçekten inandığını hayal etmenin zor olduğunu söyleyen analist “Bu tümüyle fantezi” ifadesini kullandı, bu türden fikirlerin “normalleştirilmemesi” gerektiğini söyledi.

Haberde Trump’ın yaptığı açıklamanın Gazze’de yasadışı İsrail yerleşimleri çağrısı yapan İsrail aşırı sağını karşı çıktıkları ateşkes sonrası memnun etme girişimi olabileceği öne sürüldü.

El Cezire’ye göre Trump’ın açıklaması Arap ülkelerini Gazze’nin yeniden inşasını fonlamak konusunda zorlama girişimi olarak yorumlanabilir. Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Make Waltz'ın, Trump’ın Gazze açıklamasının “tüm bölgenin kendi çözümlerini ortaya koymasını sağlayacağını” söylemesi de buna işaret ediyor.

Kemal Okuyan: Şimdi ABD emperyalizminin müttefikleri, eşbaşkanları düşünsün