“Günümüzde güvenilir adamlara pek az rastlanır” diyor Çek yazar Jaroslav Hašek, Aslan Asker Şvayk’ta. Şvayk trajikomik, talihsiz hikayesinde savaştan savaşa gider, başına her türlü kötülük gelir, şanssızdır Şvayk, ancak bir o kadar da gerçek. Lakin kimisi de “bir kere NATO apoleti taktı mı, hayat boyu yakayı sıyırmış” olabilir.
Petr Pavel, 62 yaşında bir asker eskisi. Kendisi Çekya’nın yeni cumhurbaşkanı oldu. Mart ayı itibariyle göreve başlayacak Pavel’in kariyeri göz doldurucu. Duruşu, açıklamaları, karizması “güvenilir bir adam” izlenimi uyandırıyor.
Çekoslovakya döneminde Komünist Parti üyesi, bir asker Pavel. Ancak ‘Kadife Devrim’ sırasında Çek ordusu saflarında yerini aldı. NATO’nun yarattığı Yugoslavya cehenneminde sahada. Ayrıca Pavel, Çekya’da 2012-2015 yılları arasında Genelkurmay Başkanlığı görevini üstlendi. Eski bir Varşova Paktı ülkesinden olmasına rağmen NATO Askeri Komitesi başkanlığı yapmış bir isim.
Batı'ya entegre olmayı destekliyor
Pavel, ülkesindeki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunu Andrej Babis'e karşı yüzde 58'lik bir oy oranıyla kazandı. Pavel, seçim kampanyasında anti-komünizmin öncülerinden Çek Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı Vaclav Havel'i sık sık andı; Havel yönetimindeki Çekya'ya duyduğu özlemi dile getirdi. Seçim zaferinin ardından, Batı'nın önde gelenlerinin tebrik telefonları geldi.
Pavel seçildikten sonra ilk yaptığı açıklamada, Çekya’nın yıllardır süren izolasyonuna son vereceğini ve uluslararası sahneye geri döneceklerini açıkladı. Detay vermedi. “Doğruluk, haysiyet, saygı ve tevazu gibi değerlerin kazandığını” söyleyen Petr Pavel, ülkesinin Avrupa’ya bağlılığını ortaya koyacağını tekrar tekrar hatırlatmıştı. Avro Bölgesi’ne katılımı destekleyen Pavel’in, “bir yurttaş olarak” avroya katılımı desteklediğini belirtti.
NATO’ya bağlılığı hakkında herhangi bir soru işareti, halihazırdaki özgeçmişi sebebiyle söz konusu bile olamaz.
Çekya Batı'nın ileri karakolu olabilir
Çekya’nın Rusya’ya yakınlaştığı yorumlarının yükseldiği bir ortamda NATO Generali Pavel’in cumhurbaşkanı olduğu ülkenin, NATO’nun ileri karakollarından birine dönüşmesi olası. Ancak Pavel, kendisinin savaşın ne olduğunu bildiğini ve ülkesinin savaşın içerisine sürüklenmesine izin vermeyeceğini söylüyor.
Pavel'in, halefi Milos Zeman’ın aksine, Batı ve NATO’yla bağları tekrardan tahsis edeceği ifade ediliyor. Milos Zeman’a Batı’dan yöneltilen en büyük eleştiri, kendisinin ‘Rusya ve Çin’le yakın ilişkileri’ olmuştu. Bu durumun tam tersine döneceği öngörülüyor. İlk göstergesi de hemen seçimlerin ardından yaşandı.
İlk telefon görüşmeleri bile Çin ve Rusya'ya mesaj niteliğinde
Petr Pavel’in seçim galibiyetinden sonra ilk görüşme yaptığı isimlerden ikisi dikkat çekiciydi: Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Tayvan Başkanı Tsai Jing-wen. Pavel hem Ukrayna hem de Tayvan krizinde ülkesinin durduğu noktayı Batı’ya göstermiş oldu. Çekya’ya yönelik Rus ve Çin’le yakın ilişki eleştirilerini hızlıca bertaraf etmek istiyor, kendisi de bunu seçim öncesinde söylemişti.
Pavel’in ilk yurt dışı gezisinin Slovakya’ya olması, ardından da Avrupa’nın savaş makinesi Polonya ve savaşın kalbi Ukrayna’yı ziyaret etmesi bekleniyor. Öte yandan Pavel, Ukrayna hakkında yaptığı açıklamada -NATO'nun üyelik şartı da gereği- savaştan sonra Ukrayna'nın NATO'ya katılması gerektiği görüşünü savundu.
Petr Pavel’in açıklamalarına ve geçmişine bakıldığında Batı açısında kullanışlı bir isim olacağı ortada.
Çekya Pavel'le ileriye gidebilir mi?
Öte yandan Pavel’in devlet başkanlarında alışık olunmayan söylemleri de mevcut, ki bunlar ülkesindeki popülerliğini yükseltti. Petr Pavel, LGBT haklarını, homoseksüel evliliği ve eşcinsellerin evlat edinme haklarını savunduğunu açıkladı. Pavel’in bu açıklamalarının Çekya Parlamentosu’nda destek görmesi halinde ülkede LGBT haklarında kazanımlar elde edilebilir. Ötenazinin getirilmesini destekleyebileceğini söyleyen Pavel, idam cezasına karşı olduğunu dile getiriyor.
Kendisini merkez sağda konumlandıran Petr Pavel, sosyal düzenin yeniden temin edilmesi gerektiğini savunuyor. Kapitalist yeniden dağılımın gerekli olduğunu ifade eden Çekya’nın çiçeği burnunda cumhurbaşkanı, zenginlerin daha fazla vergi ödemesi ve “servetin yeniden ve adil şekilde dağılmasının” gerekli olduğunu söylemişti. Ancak Pavel’in bu söyleminin, temsili de olsa Çekya’daki en yukarıdaki koltukta otururken tekrar edip etmeyeceği bilinmiyor.
'Başkomutan' Pavel
Çekya'da cumhurbaşkanlığı koltuğu 'temsili' bir makam. Ancak bu makamda Pavel, ülkenin "başkomutanı" ünvanının da sahibi olacak, eski Genelkurmay Başkanı ve NATO Generali'nin belki de en önemli vasfı yine "askeri" bir statü olacak.
9 Mart'ta oturacağı cumhurbaşkanlığı makamında Pavel'in Çekya'yı hangi tercihlere yönelteceği takip edilmesi gereken bir başlık.
