Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin katıldığı Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin sonuçları dün akşam büyük ölçüde belli oldu.
Fransa'da ve Avusturya'da aşırı sağın birinci, Almanya'da faşist partinin ikinci çıkması, kıtada son yıllarda yükselen aşırı sağ dalganın son çıktısı oldu.
Diğer yandan, kıtanın bütününe bakıldığında, seçimlerin en büyük kaybedeninin merkez sağ, sosyal demokrat ve sol popülist partileri olduğu görülüyor. Almanya ve Fransa da dahil olmak üzere, birçok ülkedeki merkez partilerin oy oranlarında büyük düşüş görüldü. Neredeyse tüm AB üyesi ülkelerde Yeşiller ve sosyal demokratlar hüsrana uğradı.
Aşırı sağın durumuysa ülkelere göre farklılık gösteriyor. Almanya, İtalya ve Fransa'nın aksine, Portekiz'deki aşırı sağ parti 3 ay önceki genel seçime göre oylarının önemli bölümünü kaybetti. İspanya'nın aşırı sağ partisi de koltuk sayısını artırmasına karşın oy yitimi yaşadı.
Komünistlerin halihazırda güçlü olduğu ülkelerde de komünist partiler önemli başarı sağladı.
Seçim sonuçlarına genel bir bakış atıldığında, başlıca sonucun Avrupa "müesses nizamı"nın kritik bir gerileme yaşaması ve bu gerilemenin Avrupa toplumlarında yeni bir arayışa itmeye başlamış olduğu söylenebilir.
Yunanistan'da iktidarın oyları düştü, SYRIZA hedefine ulaşamadı
Yunanistan İçişleri Bakanlığı'nın açıkladığı sonuçlara göre, iktidardaki Yeni Demokrasi oyların yüzde 27,92'sini alarak Avrupa Parlamentosu'nda yedi sandalye elde etti.
Ana muhalefet partisi SYRIZA yüzde 14,94’le dört sandalye, PASOK yüzde 12,88’le üç sandalye, milliyetçi Elliniki Lysi (Yunan Çözümü) yüzde 9,49’la iki sandalye, Yunanistan Komünist Partisi (YKP) yüzde 9,30’la iki sandalye, dinci sağ parti Niki yüzde 4,42’la bir sandalye, SYRIZA’dan ayrılanların kurduğu Plefsi Eleftherias (Özgürlük Yolu) yüzde 3,42’la bir sandalye ve aşırı muhafazakar Foni Logikis (Aklın Sesi) yüzde 3,06’la bir sandalye kazandı.
Ana muhalefet partisi SYRIZA’nın lideri Stefanos Kasselakis, partisinin Avrupa seçimleri öncesinde belirlenen hedefi tutturamamış olmasına rağmen iyimser açıklamalar yaptı.
Kasselakis, seçim sonuçlarına ilişkin partisinin genel merkezinin dışında yaptığı ilk açıklamalarında, "Yeni Demokrasi partisinden farkı yüzde 23'ten yüzde 13'e düşürmeyi başardık. Hiçbir şeyden pişman değilim. Yunan halkı bana alternatif bir hükümet önerisi oluşturmam için açıkça zaman verdi" dedi.
Başbakan Kiriakos Miçotakis, iktidardaki muhafazakarların Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yüzde 30 barajını geçememesinin ardından Pazar gecesi televizyonda yaptığı açıklamada, “Gerçeği saklamayacağım. Partimiz koyduğumuz hedefe ulaşamadı” dedi.
Seçim sonuçları, hem iktidarın hem de ana muhalefetin belirtilen hedeflerine ulaşamadığını gösterdi. Yeni Demokrasi, 2019’da aldığı yüzde 33 oy oranını korumayı hedefliyordu. SYRIZA, bu seçimlerde yüzde 20 bandını hedeflediklerini kaydetmişti.
"Siyasi sistemde bir kriz"e dikkat çeken SYRIZA muhalifleri Yeni Sol partisiyse yüzde 3'ün altında kaldı.
Diğer dikkat çeken şey çok düşük katılım oldu. Yüzde 40,6’da kalan katılım oranı, yüzde 58,69 olan son Avrupa seçimlerinden yaklaşık 18 puan düşük oldu.
Yunan aşırı sağında yükseliş
Diğer yandan, Yunanistan'da aşırı sağ partiler oy oranlarını önemli ölçüde artırdı.
Aşırı sağ partilerden biri olan Spartalılar, artık faaliyette olmayan suç örgütü Altın Şafak'ın sadece bir temsilcisi olarak görüldükleri için seçimlere katılmaktan men edilmişti.
Buna karşılık, sağcı Yunan Çözümü'nün 2019'daki yüzde 4,18 oy oranının bugün yüzde 9,5'e yükseldiği görülüyor. Aşırı dindar Niki partisi yüzde 4,4 oy aldı. Aklın Sesi partisi yüzde 3,05 oyla bir parlamento üyesi seçmek için gereken eşiğin hemen üzerinde.
Komünistlerden büyük başarı: TKP'den YKP'ye tebrik mesajı
2019 seçimlerinde yüzde 5,35 oy alan Yunanistan Komünist Partisi, bu seçimlerde yüzde 9,3 oy oranı yakalayarak büyük bir başarı elde etti.
Sonuçların ardından Türkiye Komünist Partisi, bir mesaj yayımlayarak YKP'nin başarısını selamladı.
Seçim sonuçlarının Avrupa’nın birçok yerinde sağın yükselişine işaret ettiği belirtilen mesajda, Yunan komünistlerinin başarısının yalnızca Yunanistan’da değil tüm Avrupa ülkelerinde emekçi halk için umut verici bir örnek teşkil ettiği vurgulandı.
Son yıllardaki oy artışını sürdüren YKP’nin bu seçim başarısının, burjuva hükümete karşı tepkilerin kapitalist düzene karşı daha kalıcı bir konumlanışa dönüştürüldüğüne işaret eden yeni bir gösterge olduğunun altı çizilen açıklamada, Avrupa Parlamento’sunda işçi sınıfını temsil etmeye devam edecek olan Kostas Papadakis ve Lefteris Nikolaou-Alavanos'a başarılar dilendi.
Portekiz'de sosyal demokratlar birinci oldu, ama koltuk kaybetti
Bu seçim, merkez sağ Demokratik İttifak'ın (AD) çok küçük farkla zaferle elde ettiği 10 Mart 2024 genel seçiminden sadece üç ay sonra gerçekleşmesinden dolayı bir "ikinci tur" olarak görüldü.
Sosyal demokrasi çizgisindeki Sosyalist Parti (PS), AD’nin yüzde 32'ye karşı yüzde 31'lik küçük bir farkla önünde yer aldı. Ancak 8 koltuk kazanan PS, bir koltuğunu kaybetmiş oldu. AD ise 2019'da kazandığı 7 koltuğu korudu.
Aşırı sağ parti oylarının yarısını kaybetti
Seçimde en çok kayıp yaşayan parti aşırı sağcı CHEGA (CH) oldu. Yüzde 10'dan az oy alan parti, sadece iki koltuk kazandı. CH, Mart seçimlerindeki oyların yüzde 18'ini almıştı.
Liberal Girişim (IL), CHEGA'ya çok yakın bir oy oranına sahip olmasının yanı sıra yüzde 9 oyla 2 koltuk kazandı.
Sol koalisyonlar başarısız oldu
Popülist sol parti Sol Blok (BE) ve Portekiz Komünist Partisi’nin de yer aldığı Üniter Demokratik Koalisyon (CDU) beklenenden düşük oy olarak sırasıyla yüzde 4,2 ve yüzde 4,1 oranında kaldı. Her iki parti de parlamentodaki birer koltuğunu korudu. Yeşillerin partisi Livre ise oyunu artırmasına rağmen bir koltuk kazanamadı. İnsanlar-Hayvanlar-Doğa (PAN) da kötü bir performans göstererek tek koltuğunu kaybetti ve sağcı Ulusal Demokratik Alternatif'in (ADN) arkasında kaldı.
Katılım, birkaç seçimden sonra ilk kez arttı. Seçmenlerin yüzde 36,5'i oy kullandı.
İspanya'da sosyal demokrat iktidar darbe aldı, aşırı sağcılar koltuk sayısını artırdı
İspanya'nın merkez sağ Halk Partisi (PP), Pazar günü yapılan Avrupa seçimlerini ülkesinde lider tamamladı. Parti, ülkenin sahip olduğu 61 sandalyeden 22'sini kazandı ve Sosyalist Parti (PSOE) hükümetine darbe vurdu.
PSOE’yse 20 sandalye kazandı. PSOE Genel Sekreteri olan Başbakan Pedro Sanchez, son dönemde muhalefetin eşine yönelik özel yolsuzluk iddialarıyla boğuşuyordu. Seçim sürecinde ülkedeki bir gündem de, seçimden sadece bir hafta önce kabul edilen Katalan bağımsızlık yanlısı liderlere yönelik af yasasıydı.
Aşırı sağcı Vox partisiyse, üçüncü oldu ve koltuk sayısını 4’ten 6’ya çıkardı.
Yine de oy oranı açısından bakıldığında, Vox'a destek Temmuz 2023 genel seçimlerine kıyasla yüzde 12,4'ten yüzde 9,6'ya düştü.
Hükümet koalisyonunun küçük ortağı Sumar, üç sandalye kazanırken, eski Eşitlik Bakanı Irene Montero liderliğindeki Podemos iki sandalyeye sahip oldu.
Macaristan'da Orbán, tarihinin en kötü sonucunu aldı, hizip partisi yükseliyor
Macaristan'ın iktidardaki Fidesz partisi, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde şimdiye kadarki en kötü sonucunu aldı.
Fidesz’den ayrılan Péter Magyar’ın kurduğu Tisza partisi, yüzde 29,7 oy aldı. Macaristan Başbakanı Viktor Orbán'ın partisi Fidesz ve müttefikleri, anketlerin tahmin ettiğinden çok daha düşük oy alarak yüzde 44,6 oranında kaldı.
Fidesz, son yirmi yılda yalnızca 2004 yılında oyların yüzde 50'sinden azını almıştı. Bu sonuçlarla Orbán 11, Magyar’sa 7 sandalye kazandı.
Eski bir Fidesz partisi yetkilisi ve eski Macaristan Adalet Bakanı Judit Varga'nın eski kocası olan Magyar, bu yılın başlarında yolsuzluğa ve Orbán iktidarına karşı çıktığını ilan etmişti. Magyar, Brüksel tarafından “hukukun üstünlüğü” endişeleri nedeniyle dondurulan Macaristan'a ayrılan milyarlarca AB fonunu geri alacağını taahhüt etmişti.
Magyar, sonuçların ardından "Bu, Orbán’ın iktidar imalathanesinin Waterloo'su, sonun başlangıcı" dedi.
Orbán, aynı gün gerçekleşen Macaristan yerel seçimlerine atıfta bulunarak Budapeşte'deki seçim sonrası mitinginde "Bugün iki seçim yapıldı ve ikisini de kazandık" diye karşılık verdi.
Seçimde ayrıca yüksek katılım da dikkat çekti. Ülkede, 2019 AB seçimlerindeki yüzde 43,4'e kıyasla Pazar günü sandık başına gidenlerin oranı yüzde 58,7 oldu.
