Doğu Garajı’ndan nekropole, Hıdırlık Kulesi’nden seyir terasına Antalya’da Büyükşehir Belediyesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bitmeyen dansı: Aslında kim kimin işini yapıyor?
Yusuf Yavuz
Antalya’da Büyükşehir Belediyesi’nin 2008’de inşasına başladığı Doğu Garajı’ndaki kültür ve ticaret merkezinin temel kazısında antik mezarlar çıkınca nekropol olduğu anlaşılan bu alan 2011’de 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edildi. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sorumluluğuna geçen bu alandaki nekropol müzesi projesini, Büyükşehir Belediyesi çok sayıda ihale yaparak sürdürdü. Onlarca danışmanlık hizmeti alımı, uzman gezisi ve toplantılar yapıldı ve sonuçta 292 milyon TL harcanan proje tamamlanarak geçtiğimiz Temmuz’da yasa gereği Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
Bakan Ersoy, AKP’li milletvekilleri, il yönetimi ve önceki Büyükşehir Belediye Başkanı Menderes Türel’in de katıldığı bir programla 4 Kasım’da nekropol müzesinin açılışını yaptı. Mevcut büyükşehir yönetiminden kimsenin açılış fotoğrafında yer almaması dikkat çekiciydi.
Geçtiğimiz hafta Başkan Böcek, Bakan Ersoy’dan Antalya’ya daha çok bütçe ayrılmasını talep etti. Bakan Ersoy’un yanıtı ise “sizin işinizi biz yapıyoruz” oldu. Tıpkı nekropol alanı gibi Bakanlığın sorumluluğundaki Hıdırlık Kulesi’nde de Büyükşehir Belediyesi yaklaşık 66 milyonluk bir seyir terası ihalesi yaptı. Bakanlıktan ek bütçe talep eden Başkan Böcek’in başında bulunduğu kurumun bütçesinin kullanılmasındaki öncelikleri kimin belirlediği sorusu izaha muhtaç görünüyor.
Büyükşehirden Hıdırlık Kulesi'ne seyir terası projesi
Antalya’nın simge anıtsal yapılarından biri olan Hıdırlık Kulesi çevresinde 2020 yılından bu yana yürütülen arkeolojik kazıların ardından tarihi yapının dibinde bir seyir terası yapılması gündeme geldi. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin yapımına başlandığını açıkladığı ‘Hıdırlık Kulesi Çevresi Arkeolojik Kazı ve Seyir Terası Projesi’ ile ilgili duyuruda, tarihi yapının cazibe merkezi olacağı savunularak “Falezler üstünde yeni yapılacak seyir terasıyla Antalyalılar, yerli ve yabancı ziyaretçiler tarihi eserleri Akdeniz manzarası eşliğinde gezebilecek” ifadelerine yer veriliyor.
'Çelik konstüksiyon, betonarme ve kuru duvar imalatı'
Antalya Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından yapımına başlanan proje kapsamında ilk olarak mevcut yapıların iyileştirilmesi ve eserlerin konservasyon çalışmalarının yapılacağı kaydedilen duyuruda, “Ekipler, çelik konstrüksiyon döşeme için betonarme ve kuru duvar imalat çalışması gerçekleştiriyor. Seyir terası projesi ile alanda bulunan antik dönem kalıntılar ile diğer yapı kalıntılarının zemin altında kalan kısımlarının yürüyüş yolu kotundan cam yüzeylerle izlenmesi sağlanacak. Ziyaretçilerin eşsiz Akdeniz manzarasını da izlenmesine imkân veren ahşap yürüme yolları da proje de yer alıyor” denildi.
Aylardır şantiye görünümündeki korunan alan
Hıdırlık Kulesi kazı alanında yapılması planlanan seyir terası projesi bir süredir Büyükşehir Belediyesinin gündemindeydi. Ancak tarihi yapının önündeki alanda yapılan kazı çalışmalarının ardından açığa çıkarılan tarihi yapı kalıntıları uzun süre tahribata açık şekilde öylece bekletildi. Her gün binlerce insanın ziyaret ettiği bölgede yer alan kazı alanı şantiye görünümüne neden oldu. Karaalioğlu Parkı’nın kuzey miradoru manzarasının önemli bir kısmı yaklaşık iki yıldır bu kazı alanıydı. Bu alanın kısa sürede koruma ilkelerine uygun biçimde yeniden düzenlenmesi önemliydi. Ancak son yıllarda ülkenin hemen her bölgesinde bir yerel yönetim modası olan seyir terası gibi modern bir düzenlemenin tarihi dokuyu nasıl etkileyeceği de iyi düşünülmeli.
Seyir terası yanına seyir
Karaalioğlu Parkı’nın bir parçası olan miradorlar, aslında bir tür balkon-seyir terası işlevi görüyor ve Antalya Körfezi ve Beydağları manzarasını izleyen ziyaretçilerin en çok tercih ettiği alanların başında geliyor. Hıdırlık Kulesi’nin önündeki kazı alanında, falezlerin üzerinde yapılması planlanan yeni seyir terası, parktaki kuzey miradoruna bitişik konumda olacak. Bir başka deyişle, eski seyir terasının yanında yeni bir seyir terası daha yapılacak. Hem falezlerin hem de tarihi dokunun çelik, beton ve cam ağırlıklı bu projeden nasıl etkileneceği ayrı bir tartışma konusu.
Projenin ihale bedeli yaklaşık 66 milyon TL
Ancak yerel seçimlere sayılı günler kala, üstelik tam da Antalya’nın en yağışlı günlerinin başladığı böyle bir dönemde açık alanda yürütülecek çalışmalara konu olan bir ihalenin zamanlaması dikkat çekici. Bir başka dikkat çekici yanı da seyir terası projesinin ihale bedeli. EKAP’ta yayınlanan ihale sonucuna göre 30 Ekim’de sözleşmesi yapılan proje ihalesi, 65 milyon 942 bin 730 TL bedel ile Gökalp Proje Müşavirlik A.Ş adlı yükleniciye verilmiş.
İki ay önce aynı proje için 38 milyonluk teklif verilmiş
Daha önce aynı proje için teklif veren firmalardan birinin yetkilisine bu yapım işi için yaklaşık 66 milyonluk bir maliyetin çok olup olmadığını sorduk. Firma yetkilisi, bundan yaklaşık iki ay önce aynı proje için hazırladıkları yaklaşık maliyet teklifinin 38 milyon TL olduğunu belirterek ihale sözleşme bedelini abartılı bulduğunu dile getirdi. İhaleye sunulan teklifte, en büyük maliyetlerden biri olan çelik her türlü çelik malzemenin 5 milyon civarında, temperli cam döşemenin ise 4 milyon civarında olduğu görülüyor. Şantiye dışına kamyonla moloz naklinden tutun da el arabasıyla kum taşıyacak işçinin maliyetine kadar toplam 84 kalemden oluşan ihale teklifinin toplam maliyeti 38 milyon TL’nin biraz üzerinde. Projeyle ilgili ihale sözleşmesinin yaklaşık 30 Ekim’de yapıldığı göz önüne alındığında, söz konusu teklifin de benzer bir dönemde yapıldığı anlaşılıyor. Yerel seçimlere az bir süre kala yapılan ihalenin, verilen tekliften yaklaşık iki katına yakın bir maliyetinin olması dikkat çekici. Büyükşehir Belediyesi yetkililerinin bu konuda bir açıklaması vardır elbette.
Nekropol için de büyükşehir milyonlarca lira harcamıştı
Hıdırlık Kulesi kazıları ve seyir terası ihalesi, Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sorumluluğunda olan arkeolojik alanlarla ilgili iş ve işlemler konusunda doğrudan sorumlu olmadığı konularda proje ve ihale yapmasının son örneği. Bununla ilgili en çarpıcı örnek, Doğu Garajı Nekropol Alanı’ndaki kültür ve ticaret merkezi. Büyükşehir Belediyesi’nin 2008’de Doğu Garajı Halk Pazarı bölgesinde inşaatına başladığı kültür ve ticaret merkezinin temel kazısı sırasında bu alanda antik döneme ait mezar kalıntılarına rastlanmış, Müze tarafından yürütülen kurtarma kazılarının ardından 865 mezar, 2000’e yakın iskelet, 1118 envanterlik eser ortaya çıkarılmış, nekropol olduğu belirlenen bu alan Şubat 2011’de 1. Derece arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmişti.
İhaleler, danışmanlık hizmeti alımları, gezi ve toplantılar
Tescilin ardından proje revize edilmiş ve Büyükşehir Belediyesi’nin kültür ve ticaret merkezi projesinin bir kısmı nekropol müzesi niteliğine bürünmüştü. 2018’de tamamlanması beklenen proje uzamış, 2019’da göreve gelen Muhittin Böcek yönetimindeki Büyükşehir Belediyesi bu projeyi ancak Şubat 2022’de tamamlayabilmişti. Ancak Doğu Garajı Nekropol Alanındaki projenin bir kısmının müze niteliğine bürünmesinin ardından Büyükşehir Belediyesi bu alanı doğrudan sorumlu kurum olan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devretmesi gerekirdi. Belediye yönetimi, ihaleler, toplantılar, danışmanlıklar, örnek proje gezileri derken nekropol alanındaki çalışmalar kapsamında milyonlarca lira harcadı.
Başkan Böcek projenin 292 milyon TL'ye mal olduğunu açıkladı
Antalya Büyükşehir Belediyesi bu alanı mevzuat gereği Temmuz 2021’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devreden protokolü imzaladı. Devir protokolüyle ilgili konuşan Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek, nekropol alanındaki projenin güncel fiyatlarla 292 milyon TL’ye mal olduğunu belirterek “İşte nihayet bugün Kültür ve Turizm Bakanlığımızla yaptığımız protokolle alanını müzeleştirerek hizmete açacağız. Protokolümüzün Antalya’mıza, ülkemize hayırlı olmasını diliyorum. Geçmişten bugüne emek veren belediye başkanlarımıza ve herkese teşekkür ediyorum” ifadelerini kullanmıştı.
Eski başkanın katıldığı açılışı Bakan Ersoy yaptı
Başkan Böcek’in açıkladığı rakamlarla 292 milyona mal olan Nekropol Müzesi’nin açılışını 4 Kasım’da Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy yaptı. Açılışta AKP’li milletvekilleri, il başkanı ve önceki Büyükşehir Belediye Başkanı Menderes Türel hazır bulunurken, mevcut belediye yönetiminden kimsenin bulunmaması dikkat çekiciydi.
Bakan Ersoy'dan Başkan Böcek'e: 'Sizin işinizi biz yapıyoruz'
Kültür Bakanı Ersoy ile geçtiğimiz günlerde söz düellosuna giren Başkan Böcek, Antalya’da turistlerle birlikte 28 milyon insana hizmet ettiklerini ancak bütçeden aldıkları payın 2.6 milyon insana göre olduğunu dile getirmiş, bütçeden büyükşehir belediyesine daha fazla pay verilmesi gerektiğini savunmuştu. Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy ise büyükşehir belediyelerinin yapmadıkları altyapı yatırımlarını bakanlık olarak kendilerinin yaptıklarını belirterek, Başkan Böcek’in bu talebine “Sizin işinizi biz yapıyoruz” diye karşılık verdi.
Başkan Böcek'in yaman çelişkisi
Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy’dan hizmet için daha çok ödenek isteyen Başkan Böcek’in, Bakanlığın sorumluluğunda olan işler için belediyenin milyonlarca lira harcayarak proje ve ihaleler yaptığını göz ardı etmemeli. Bakan Ersoy “sizin işinizi biz yapıyoruz” sözlerine karşı aslında Başkan Böcek de “sizin işinizi de biz yapıyoruz” diyecek konumda. 292 milyon harcanan Nekropol alanı gibi yaklaşık 66 milyona ihale edilen Hıdırlık Kulesi de Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sorumluluğunda. Burada bilimsel bir kazı yapmak büyükşehir belediyesinin önceliği değildi. Ancak her proje bir ihale kalemi. Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet ve bütçe önceliğini doğru dürüst belirlemeden yaptığı proje ve ihaleler, kamu kaynaklarının doğru kullanılmamasına neden olurken, aynı zamanda harcanan onca paraya rağmen beklenen yarar da sağlanamıyor…
