Rusya, Türkiye’de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) finansmanı için doğalgaz bazlı bir ödeme mekanizması önerdi. Bloomberg’e konuşan kaynaklara göre, Moskova, yaptırımlar nedeniyle sınır ötesi para transferlerinde yaşanan sıkıntılara alternatif olarak bu modeli gündeme getirdi.

Rusya’nın önerisine göre, Akkuyu NGS’yi inşa eden devlet şirketi Rosatom, santral inşaatı için gereken maliyetin bir kısmını Gazprom’a ruble olarak ödeyecek. Gazprom da bu miktarı Türkiye’nin aylık doğalgaz ithalat faturalarından düşecek. Böylece, proje finansmanı için "doğrudan enerji ticaretiyle ödeme yapılması" sağlanacak.

Rusya'dan 'doğalgaz takas sistemi' önerisi

Akkuyu NGS projesine veya Rosatom ve Gazprom gibi şirketlere doğrudan yaptırım uygulanmamış olsa da, uluslararası bankalar ABD'nin olası cezalarına maruz kalmaktan çekindiği için Rusya’dan Türkiye’ye yapılan ödemelerde gecikmeler yaşanıyor.

Washington yönetimi, Rusya'nın savaş ekonomisini destekleyen üçüncü ülke finans kuruluşlarını hedef alacağını açıklamış, bu da Rusya ile yapılan uluslararası işlemleri daha karmaşık hale getirmişti.

Rusya'nın önerdiği doğalgaz takas sistemi, "hem Akkuyu NGS’nin finansman sürecini hızlandırmayı hem de Rusya-Türkiye arasındaki enerji işbirliğini derinleştirmeyi" amaçlıyor. Ancak teklifin Türkiye tarafından kabul edilip edilmeyeceği henüz netlik kazanmadı.

'Akkuyu’da Rusya Varlık Fonu devreye girecek'

Konuyu HaberTürk'te köşesine taşıyan Güntay Şimşek de, "Akkuyu’da Rusya Varlık Fonu devreye girecek" diye yazdı. Şimşek yazısında, "Kaynak akışı için Rusya Varlık Fonu’nun devreye girmesi sonrasında Batı’nın nükleer santrale yönelik yapacağı başka bir engelleme alanının da kalmayacağına dikkat çekiliyor" ifadelerine yer verdi.

Şimşek'in yazısının bir bölümü şöyle:

ABD’nin 2 milyar dolarlık kredi paketini dondurması sebebiyle Akkuyu NGS’de çok sayıda çalışanın işine son verildiği yönündeki bilgileri de merak ettim. Toplam 40 bin çalışan içinde yüzde 10’u bile bulmayan bir işten çıkarma düzenlemesine gidildiğini teyit ettim. Sahada bir işten çıkarma hareketi var, ama tam olarak sebebi nedir? Projenin yapım sürecinin etkiler mi? Bilemiyorum. Zira net cevaplar alamadım!

"Akkuyu NGS, yaklaşık 30 milyar dolarlık bir maliyetle Türkiye’deki en büyük yabancı yatırım olacak. Proje için bu sene de 5,5 milyar dolar harcanacakmış ve paranın önemli bir kısmı; 3,5 milyarlık bölümü de Türkiye’ye transfer edilmiş.

Anlaşılan Rusya Varlık Fonu devreye girince nükleer santraldeki çalışmalar için 'dış güçlerin' sahaya süreceği başka engel kalmayacak. Ancak pandemiden kaynaklı alt üstlenici şirketlerin bazı problemleri olduğu, geçmişe yönelik hak ediş hesaplamalarında ve dolayısıyla tahsilatlardaki sorunların da bu döneme yansıdığı da unutulmamalı…

Proje büyüdükçe karşılaşılan zorluklar da artıyor. Hakkında konuşulanlar da ciddi ses getiriyor. Son olarak Rusya’nın Akkuyu NGS’de kullanmak üzere ABD bankalarından temin ettiği kredinin dondurulduğunu öğrendik. Yaptırımları gerekçe gösteren ABD Adalet Bakanlığı, JPMorgan’da bulunan Rusya’ya ait 2 milyar doların Akkuyu NGS’nin finansmanında kullanılmasını engellemiş. Daha önce ilk defa bu köşede gündeme getirdiğim üzere Almanya hükümeti de Batı'nın Rusya'ya yaptırımlarını gerekçe göstererek Siemens'ten temin edilen ekipmanların gönderilmesini durdurmuştu.

Almanya’nın, Türkiye’de yapımı devam eden nükleer santrale, Siemens’in ekipman vermesinin engellemesi sonrasında Rusya, aynı ürünleri Çin’den tedarik edeceğini açıklamıştı. Bu gelişmenin de nükleer santralin programında 6 aydan fazla bir süre gecikmeye sebep olabileceği gündeme gelmişti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı her iki ‘yaptırım bahaneli’ gelişmeye de tepki göstermiş, nükleer santralin Batı’nın müttefiki Türkiye’de inşa edildiğine dikkat çekmişti."

The Wall Street Journal (WSJ) gazetesi de Rusya’nın Türkiye’de yapımını üstlendiği Akkuyu NGS projesi için ABD yaptırımları altında olmayan Gazprombank’ın 2022’de ABD’den 9 milyar dolarlık finansman sağlamak için adım attığını yazdı. Haberde Trump’ın yönetime gelmesiyle birlikte bu finansman kapsamında gönderilecek olan 2 milyar doların dondurulduğuna dikkat çekildi.

'Çeşitli formüller üzerinde duruluyor'

Rusya'nın İstanbul Başkonsolosu Andrey Buravov ise önceki gün bir basın toplantısında Rusya'nın Akkuyu Nükleer Santrali için Türkiye'ye doğalgazla ödeme yapma teklif ettiğine dair iddialara ilişkin soruya yanıt verdi. Buravov, "Mevcut koşullar altında en iyi şekilde bu para transferi nasıl yapılabilir? Bununla ilgili olarak çeşitli formüller üzerinde duruluyor" diye konuştu.

'3 bin kişi işten çıkarıldı, binlerce kişi daha çıkarılacak' iddiası

Öte yandan Akkuyu'da 15 bin işçinin işten çıkarılacağı iddiaları var.

Silifke Sesimiz Gazetesi'nin işçilerin anlattıklarına dayandırdığı haberine göre, şimdiye kadar santralde en az 3 bin kişinin işine son verildi. 

Söz konusu belirsizlik durumu nedeniyle santralde faaliyetler yavaşladı. Bazı ulaşım firmalarının da ödeme alamadıkları için işlerini bıraktıkları söyleniyor.

Akkuyu'da ana yüklenici şirketler devlete yüz milyonlarca lira borçlu: SGK icra için neyi bekliyor?