Türkiye iş cinayetlerinde rekor kıran ülkelerden biri...
2019 yılının ilk altı ayında en az 840 işçi, iş cinayetlerinde yaşamlarını yitirdi. Bu 840 ölümün 205’ine tarım işçileri kurban gitti. Bu sayının yarısını ise Mayıs ve Haziran aylarında tarım iş kolunda meydana gelen ve mevsimlik tarım işçilerinin hayatını kaybetmesine neden olan iş cinayetleri oluşturuyor.
Benzer şekilde 2018’in Mayıs ve Haziran aylarında meydana gelen iş cinayetlerinin çoğunda yine mevsimlik tarım işçilerinin yaşamlarını yitirdiği görülüyor.
Her yıl güvencesiz, oldukça kötü barınma ve beslenme koşullarında çalışmak zorunda bırakılan onlarca mevsimlik tarım işçisi yaşamını yitirirken, bu yıl içinde 22 tarım işçisi ezilme, 18'i trafik/servis kazası, 17'si boğulma/zehirlenme, 11'i yıldırım düşmesi, 7'si kalp krizi, 7'si kene ısırması, 4'ü elektrik çarpması, 3'ü yüksekten düşme, 3'ü kesilme/kopma ve 12'si diğer nedenlerle hayatını kaybetti.
İşte mevsimlik tarım işçilerinin ölümüne neden olan çalışma koşullarının ayrıntıları...
MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLİĞİ: UZAKLARDAN UZAKLARA
Mevsimlik tarım işçileri kendi içinde üç farklı grupta sınıflandırılabiliyor.
İlk grubu kendi bölgesinde çalışan yerli mevsimlik işçiler oluşturuyor. İkinci grupta ise tek bölgeye giderek oraya bir mevsim boyunca yerleşen tarım işçileri, bulunuyor.
Üçüncü grup ise 2008 krizi ile birlikte büyük bir artış gösteren gezici tarım işçileri. Mevsimlik işçiler arasında en zor şartlar altında çalışan grup. Bu grup topraksız köylü, küçük üreticiler ve ortakçılardan oluşuyor.
Mart ayı ile birlikte mevsimlik tarım işçileri göç etmeye başlıyor. Mevsimlik tarım işçileri; Urfa ve Adana’da pamuk; Akdeniz’de ve Ege’de yaş sebze, meyve, üzüm, zeytin ve tütün; Marmara’da sebze, meyve ve fındık; Karadeniz’de fındık, çay ve tütün; İç Anadolu’da sebze toplayıcılığı yapıyor.
Bu işçilerin ana omurgasını kadınlar, çocuk işçiler ve Suriyeliler oluşturuyor.
TRAFİK KAZASI DEĞİL İŞ CİNAYETİ
Yine bu aylarda meydana gelen servis kazaları çokça gündeme geliyor. Birçok mevsimlik işçi bu kazalarda yaşamını yitiriyor.
Geçtiğimiz günlerde CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, mevsimlik tarım işçileri ile ilgili verdiği araştırma önergesinde, yaşanan trafik kazalarına ilişkin "Barınma, beslenme, ısınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere yanlarına aldıkları eşyaların bulunduğu ve çoğunlukla kapasitesinin çok üstünde ağırlık taşıyan minibüslerde, kamyonet kasalarında tehlikeli yolculuklar yapan bu işçiler ve aileleri ciddi risk altında bulunmaktadır" ifadesini kullanmıştı.
Yoğunlukla Mart ayından başlayan mevsimlik göçle beraber birçok trafik kazası haberi de gelmeye başlıyor.
Sadece 2018 yılında 101 mevsimlik tarım işçisi trafik kazalarında yaşamlarını yitirmişti.
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ MECLİSİ: GENELGE KAĞIT ÜSTÜNDE KALIYOR
Mevsimlik işçileri taşıyan servis kazaları ile ilgili görüşlerini aldığımız İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nden Murat Çakır, "Esasen devletin genelgesinde ‘Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi’ bu hususa dair önlemler sıralanıyor: 'İşçilerin göç döneminde yolculuklarının güvenli ve sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi maksadıyla; göç alan ve veren yerler arasında ulaşım ile ilgili koordinasyon sağlanacak, trafik denetimleri artırılacak, araç ve trafik güvenliğinin gerektirdiği kontroller hassasiyetle ve sıklıkla yapılacak, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca gerekli bütün tedbirler alınacaktır... İhtiyaca göre tren seferleri artırılacak, işçilerin il ve ilçe merkezlerinde geçici konaklamaları için ihtiyaç halinde ve imkanlar dahilinde kamuya ait alan ve tesislerden yararlanma imkânı sağlanacak, şehir içinde, otogar ve istasyonlarda, parklarda vs. gelişi güzel konaklama ve beklemelerine fırsat verilmeyecektir...' Peki bu uygulanıyor mu? Hayır. 15 kişilik minibüse 30 işçi bindirmek, traktör römorkunda ulaşım, muayenesiz araçlar vb. eşliğinde taşınan onlarca mevsimlik tarım işçisi hayatlarını kaybediyor" değerlendirmesinde bulundu.
2019 yılında trafik kazalarında 18 mevsimlik işçi yaşamını yitirdi. Bu yıl meydana gelen kazaların bazıları şöyle:
Mersin’in Silifke ilçesinde tarım işçilerini taşıyan minibüs devrilmesi sonucunda 5 işçi hayatını kaybetmişti.
Soma’da 9 Nisan tarihinde meydana gelen trafik kazası sonucunda iki mevsimlik tarım işçisi yaşamını yitirmişti.
Nizip’te 3 Mayıs tarihinde meydana gelen kazada ise 22 işçi yaralanmıştı.
Bismil’de 39 işçiyi tarlaya taşıyan araç devrildi, 16 yaşındaki Recep Arslan yaşamını yitirmişti.
Mut’ta 10 kayısı işçisini taşıyan traktör römorku devrildi, 8 yaşındaki Arda Kaan Keskin hayatını kaybetmişti.
ANNE ÖLÜM RİSKİ 10, BEBEK ÖLÜM RİSKİ 5 KAT FAZLA
Mevsimlik işçiliğin Türkiye’deki sayısı aile üyeleri ile birlikte beş yüz bine ulaşıyor.
İki mevsimlik işçiden biri doğduğu andan itibaren mevsimlik iş için göç hayatına başlıyor.
Tarlalara yakın bölgelerde su, sağlık, beslenme gibi ihtiyaçlara uzak yaşayan mevsimlik tarım işçilerinde anne ölüm riskinin on, bebek ölüm riskinin beş kat fazla olduğu ifade ediliyor.
MEVSİMLİK İŞÇİLER SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YOKSUN
Aile ve Çalışma Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın yayınladığı ‘’Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi’’ genelgesi ile işçilerin ve ailelerinin bulaşıcı ve salgın hastalıklara karşı düzenli sağlık taramaları”nın yapılacağı belirtiliyor.
Ancak genelgedeki maddenin hayata geçirilmediği mevsimlik işçilerin çalışma koşullarına bakılarak görülüyor.
Aylarca çadırlarda kalan mevsimlik tarım işçileri, temiz su (yemek ve banyo) yokluğu, tuvalet sorunu, yetersiz beslenme ile karşı karşıya kalıyor.
Tarım işçilerinde en fazla görünen hastalıklar ise akciğer hastalıkları, deri hastalıkları ve kimyasal kullanımı ve uzun süre güneşe maruz kalma ile ilişkili kanser hastalıkları.
Sağlık hizmetlerine ulaşmaktan güçlük çeken, sosyal güvencelere sahip olmayan mevsimlik işçilerin bu tür hastalıklara önlem alma şansları bulunmuyor.
Sağlık hizmetlerine erişimin olmaması nedeniyle bu hastalıklar ölüm sonlanma riski barındırıyor.