Zorunlu BES zorbalığına karşı dikkat edilmesi gerekenler

TKP Emek Merkezi hazırladığı broşürle, milyonlarca emekçiyi zorunlu BES uygulamasında yapılan değişikliklere karşı uyardı. 2019 yılında zorunlu BES’te emekçilerin nelere dikkat etmesi gerektiğinin anlatıldığı broşürde, emekçilere sistemden ayrılarak patronların hesabını bozma çağrısı yapıldı.

soL - Emek

2017 yılında AKP hükümeti tarafından uygulamaya sokulan zorunlu BES operasyonunda, 2019 yılında emekçileri yakından ilgilendiren bir dizi değişiklik yapıldı. Zorunlu BES uygulamasında patronların talepleri doğrultusunda yapılan değişikliklere ilişkin TKP Emek Merkezi bir broşür hazırladı. Zorunlu BES ile ilgili 2019 yılında emekçilerin nelere dikkat etmesi gerektiğinin anlatıldığı broşürde, "devlet katkısının palavra olduğu" ve 2019 yılında sistemde ne tür değişiklikler yapıldığı da ortaya kondu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2018 yılının son günlerinde zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi’nde bir dizi değişiklik yaptı. Yapılan değişikler 27 Aralık 2018 tarihli Resmi Gazete'de yer alan yönetmelikte yayımlandı. TKP Emek Merkezi tarafından hazırlanan broşürde değişikliklere ilişkin şu saptama yapıldı:

“Patronlar, yeni yılla birlikte çok kapsamlı bir BES operasyonuna girişti. Hedeflerinde 9 milyon işçi var. Oysa 2017 yılında başlattıkları 'Çalışanların otomatik olarak emeklilik planına dahil edilmesi' konulu zorbalık takvimi, Ocak 2019’da 2 milyon işçinin katılmasıyla bitecekti. Zorla kattıkları çalışanların 7 milyonu cayınca hesapları şaştı. O halde 2019 yılında da yapılacak şey zorunlu BES’ten ayrılmak, emekçilerin cebinden patronların kendi kasasına para aktarma planını bozmak olacak.”

2019 YILINDA NELER DEĞİŞTİ?

Broşürde bir Dünya Bankası projesi olarak 2001 yılında Kemal Derviş aracılığıyla tezgahlanmaya başlanan, 2017 yılında ise AKP tarafından tüm çalışanların sisteme dahil edildiği zorunlu katılım dayatmasına dönüştürülen BES’te 2019 yılında yapılan değişikliklere yer verildi:

   • 2019 yılının Ocak ayında 5 ila 9 çalışanı olan işyerlerinde çalışan ve 45 yaş altı işçiler zorunlu olarak BES’e dahil edildi. Bu kapsamda yaklaşık 400 bin işyeri bulunuyor. Toplam çalışan işçi sayısı yaklaşık 2 milyon.

   • Yine Ocak ayında banka sandıkları, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret ve sanayi odaları, borsalar ile bunların oluşturdukları sandıkların iştirakçisi olan çalışanlar da sisteme zorunlu olarak dahil edildiler. Bu kapsamda yaklaşık 143 bin işçi bulunuyor.

   • Ocak ayı sonunda bu işyerlerinde çalışan işçilerin ücretlerinden zorunlu BES için yüzde 3 prim kesilecek. İşyeri, kesilen primi anlaşma yaptığı BES şirketinin hesabına yatıracak.

   • Daha önceki yıllarda çalıştığı işyeri tarafından sisteme dahil edilmiş ancak BES’ten ayrılmış çalışanlar için 3 yıl içinde tekrar sisteme girme zorunluluğu getirildi. Buna göre 2017 yılında sistemden ayrılan işçiler 2020 yılında, 2018 yılında sistemden ayrılan işçiler 2021 yılında sisteme yeniden sokulacaklar. Bu süre bakanlık tarafından bir yıl önceye çekilebiliyor.

   • Daha önce sistemden ayrılanlara bir defalığına yeniden sisteme girme hakkı tanındı. Bunun nedeni zorunlu BES’ten ayrılanların sayısının tahmin ettiklerinin üzerinde olması.

   • Sistemde birden fazla sözleşme veya sertifikası olan katılımcılar için hesap birleştirme zorunluluğu kaldırıldı. Böylece bir kişinin birden fazla sözleşme ile BES’te kalması mümkün hale getirildi.

'DEVLET KATKISI PALAVRA'

Broşürde, emekçileri zorunlu BES sisteminde kalmaya özendirmek adına getirilen devlet katkısının "palavra" olduğu vurgulandı ve şu değerlendirme yapıldı:

“Herkes, otomatik katılanlar adına bütçeden Devlet katkısı ödendiğini sanıyor. Öyle bir şey yok... Devlet katkı ödeyeceğini taahhüt ediyor; bu taahhüt bir hesaba işleniyor ve her yıl TÜFE oranında faiz hesaplanıp bu taahhüde ekleniyor. Daha açık söyleyelim: Devlet kendi parasına hayali faizler yürüterek kendisini borçlandırıyor ve bunu gelecek kuşaklara ödetiyor.”

Ayrıca zorunlu BES’te devlet katkısının emekçilere ödenmesi konusunun Bakanlığın keyfiyetine bırakıldığı belirtildi.

SİSTEM DIŞINDA KİMSE KALMASIN İSTİYORLAR

Hükümet ve patronlar sistemde mümkün olduğunca çok sayıda işçinin kalmasını istiyor. Son yapılan değişikliklerin de bu niyetle ilgili olduğu biliniyor. TKP Emek Merkezi tarafından hazırlanan broşürde, hükümetin bu niyetine ilişkin şu gerçeklerin altı çizildi:

“SGK kayıtlarına göre Aralık 2018 tarihindeki çalışan sayısı 22 milyonun biraz üzerinde.

1-4 arasında işçi çalıştırılan 1 milyon 250 bin işletmede yaklaşık iki milyon işçi çalışıyor. Ama patronların bu işletmelerden beklentisi yok. Buralarda çalışanların primlerinin yatırılıp yatırılmadığını izlemek, peşine düşmek onlar için hem çok zor hem kârlı değil…

Gözlerini kalan 20 milyon çalışanın bordrolarına dikmiş iştahla bekliyorlar.

Bugüne değin sisteme 6 milyonu BES; 5 milyonu Otomatik Katılım Sistemi (Zorunlu BES) olmak üzere toplam 11 milyon işçi katabildiler. 9 milyon eksik var. Ocak 2019’daki 2 milyonun hepsi kalsa bile 7 milyon fire.

Üstelik 10-49 arasında işçinin çalıştığı işyerlerinin patronlarının %27’si çalışanlarından prim kesmemiş durumda.

Patronlar bu büyüklükte bir firenin kabul edilemez olduğunu söylüyorlar. Sayının makul bir düzeye çıkarılması için Devletten gerekli önlemleri almasını istiyorlar.

20 milyon çalışanın içinde, 18 yaşından küçük yaklaşık 350 bin çocuk işçi; 143 bin özel sandık iştirakçisi var. Ocak 2019’daki dayatma kapsamına bu nedenle onları da aldılar.”

EMEKÇİLERE SİSTEMDEN AYRILMA ÇAĞRISI

Zorunlu BES’in amacının, ne çalışanlara emeklilik katkısı, ne de ülkenin kalkınmasına katkı sağlamak olduğu belirtilen broşürde, asıl amacın emekçilerin cebinden finans tekellerine kaynak aktarmak olduğu ifade edildi.

Broşürde, çalışanlarının bordrosundan, patronlara aktarılmak üzere paralar kesilmezse ülkenin kalkınamayacağının söylenmesinde hiçbir tutarlılığın olmadığı vurgulanırken, emekçilerin bu gerçeklerden hareketle sermayenin BES dayatmasından bir an önce kurtulabilmek için sistemden çıkış dilekçelerini ay sonundan önce hazır etmesi gerektiği belirtildi. Emekçilere zorunlu bireysel emeklilik sisteminden çıkma çağrısı yapıldı.

TKP Emek Merkezi'nin zorunlu BES dayatması ile ilgili hazırladığı broşüre şu adresten ulaşılabilir:

http://tkp.org.tr/tr/emek-merkezi#zorunlubesbros