Küba’nın başarıları aşı karşıtlarının komplo teorilerini çürütüyor

Bugün aşıyı tekellerin üretip, pazarlıyor olması aşıya karşı çıkmayı değil, tersine aşının kamulaştırılması talebinin yükseltilmesini, antikapitalist mücadeleyi gerektirir. Nitekim sosyalist Küba’da aşıyla ilgili tüm süreçler tamamen devletin elindedir ve aşı Küba’da en önemli haklardan birisidir.

İlker Belek

Aşı karşıtlığı önemli bir sorun. Kimileri doğrudan modernlik karşıtı gerici siyasi duruşları nedeniyle aşıya karşı. Kimileri ise aşıyı tekellerin bir oyunu, istismar alanı olarak görerek tekellere karşı olayım derken aşı karşıtı konuma düşüyor. Bilim tekellerin elinde diye bilimde komplo görüyor.

Dolayısıyla farklı saikler üzerinden geliştirilen batı karşıtlığı bilim ve aşı karşıtlığında buluşuyor.

Tekellerin kapitalizmde her şeyi bir para kazanma aracı olarak görüp, kullandıkları açık. Ancak bu gerçek bilimsel gelişmelerin yok sayılmasına/edilmesine neden olmamalı.

Aşı tıbbın en önemli kazanımı. Hastalığı önleyici. Güvenilir. Çok ucuz. Hayat kurtarıcı.

Bugün aşıyı tekellerin üretip, pazarlıyor olması aşıya karşı çıkmayı değil, tersine aşının kamulaştırılması talebinin yükseltilmesini, antikapitalist mücadeleyi gerektirir.

Nitekim sosyalist Küba’da aşıyla ilgili tüm süreçler (araştırma geliştirme, üretim ve uygulama aşamalarına kadar hepsi) tamamen devletin elindedir ve aşı Küba’da en önemli haklardan birisidir.

Küba’da kapitalizm yıkılmıştır, tekel yoktur, ama aşı yaygın bir uygulamadır.

Aşıları tekelci sermayenin bir oyunu olarak gören düşünceyi boşa düşüren gerçek Küba’nın durumudur. Küba’da hangi tekeller aşıdan para kazanıyor ve Küba Sağlık Bakanlığı hangi tekellere para kazandırmak için aracılık ediyor? Saçma soru değil mi?

Küba çocuk felci, yeni doğan tetanozu, kızamık gibi hastalıkları aşı sayesinde yok etti. Bu başarılara imza atan ilk ülke Küba oldu. Dünya Sağlık Örgütü aşıyla ilgili pek çok gerçeği Küba’dan öğrendi.

Küba ulusal aşı programı 13 hastalığa karşı 12 aşıdan oluşuyor. Bunların içinde son dönemde otizme yol açtığı iddiasıyla yeniden gündeme taşınan üçlü kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı da var. Bu aşı 1986 yılında ulusal aşı programına eklendi.

Önemli bir soru da 10 milyonlarca doz aşı yapan Küba’da acaba aşıya bağlı olarak kaç tane ve hangi türden yan etki ortaya çıktığı. Örneğin komplo teorilerine en fazla derecede maruz kalan kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısında durum ne?

Küba’da 1999-2008 arasındaki 10 yıllık dönemde üçlü aşıya bağlı olarak 928 istenmeyen yan etki görüldü, sıklık 100 bin aşı uygulamasında 32. Bunların hemen tamamı, aşı yerinde kızarıklık türünden önemsiz yan etkiler.

Peki ciddi alerji, şok, ölüm gibi sorunlar için durum ne? Hepsi 2002 yılında olmak üzere üçlü aşının içindeki kızamık aşısına bağlı olduğu değerlendirilen ve ölümle sonuçlanan üç tane toksik şok sendromu gelişti: 2,9 milyon dozda 3 ölüm (milyonda 1 gibi). Ancak bu ölümler söz konusu aşının kendisiyle, moleküler yapısıyla ilişkili olmayıp, yaygın bir aşılama kampanyası sırasında sterilizasyon koşullarının bozulmasına bağlı olarak ve aşı uygulamasının hemen sonrasında ortaya çıktı. Dolayısıyla bu ölümlerin suçlusu aşı değil, aşının uygulama koşulları.

Ayrıca yine aynı 10 yıllık dönemde hangi aşıya bağlı olduğu bulunamayan 2 tane ensefalopati vakası (ki otizm bu gruba dahil edilebilir) saptandı. Toplam 26 milyon doz aşı uygulamasında ya da en kötü ihtimalle 2,9 milyon doz kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı uygulamasında 2 ensefalopati vakası. Acaba bu çocuklar aşı olmasalardı da bu hastalığa yakalanacaklar mıydı? Yani acaba, otizmin aşıyı izlemesi tamamen tesadüfi bir şanssızlık mıydı?

Bir kez daha aşı karşıtlarına, Türkiye’de 14 aşının uygulandığından yakınan, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısının çocuklarda erken yaşta diyabete, ayrıca otizme neden olduğunu ileri süren, Türkiye’deki bebek ölümlerinin yüksekliğini aşıya bağlayanlara duyurulur.

Bu arada; bebek ölüm hızının en düşük olduğu ülkelerden birisi Küba’dır ve Küba bebek ölüm hızını gelirine göre en düşük seviyeye indirmiş ülkedir.

Kaynaklar

Belkys M ve diğ (2012) Vaccine-Related Adverse Events in Cuban Children, 1999–2008, Medicc Review, 14(1).

Anuaroio Estadistico de Salud 2016, Ministerio de Salud Publica.